Plannen om op citytrip te gaan deze zomer, maar je weet nog niet waarheen? Er zijn slechtere keuzes dan de Siciliaanse hoofdstad. De op vier na grootste stad van Italië doet tegenwoordig alle moeite om de maffiaclichés die erover de ronde doen te ontkrachten.

Clichés berusten echter vaak op waarheid. En inderdaad, jarenlang was de Cosa Nostra heer en meester in Palermo. Maar de beruchte Siciliaanse maffia heeft de stad niet meer in zijn greep. En uiteindelijk bleek voor verandering “de maffia ons grote geluk”, aldus burgemeester Leoluca Orlando in Het Financieele Dagblad. Nu is de toerist er de hogere macht.

Mentaliteitsverandering

“Er is geen stad in Europa die cultureel meer is veranderd dan Palermo in de afgelopen veertig jaar. En dat hebben we aan de maffia te danken”, meent Orlando. De tot jurist opgeleide burgervader maakte er zijn missie van de tentakels van de georganiseerde misdaad in de gemeenschap af te snijden. Hij hanteerde het aanstekelijke adagium: “Wij zijn een gemeenschap”; gastvrijheid moest weer de norm worden.

Zijn politieke moed ligt aan de basis van het feit dat Palermo een van de snelst groeiende toeristische bestemmingen is, met een jaarlijkse groei van 30 procent voor de pandemie. Dat is drie keer het Italiaanse gemiddelde.

Orlando wordt vaak echter vergeleken met een olifant in een porseleinkast; dat veel van zijn voorstellen het aan draagvlak ontbreken is voor hem geen enkel bezwaar. Hij weigert verdachte bouwondernemingen contracten, laat tramwegen en voetgangerszones aanleggen en zet zich persoonlijk in voor mensenrechten. Volgens de charismatische politicus (een sociaaldemocraat) werkt cultuur economie in de hand. Hij wijst daarbij op de bijna 3.000 B&B’s in zijn stad. “We hebben ons bevrijd van de schaamte voor de maffia.”

Intussen kan in Palermo eigenlijk niemand nog wachten tot het toerisme weer op gang komt. In de eerste plaats treuren horecaondernemers natuurlijk om hun verloren inkomsten, maar ook omdat ze nu tegen hun gewoonte in ongastvrij moeten zijn.

Palermo in beelden

Stellen dat Palermo een rijke geschiedenis heeft, is een understatement van formaat. De stad werd achtereenvolgens bestuurd door Feniciërs, Romeinen, Byzantijnse Grieken, Arabieren en Normandiërs. Dat zie je terug in de architectuur.

De stad strekt zich uit rond de vier hoeken die gevormd worden door de kruising van twee belangrijke verkeersaders: Corso Vittorio Emanuele en Via Maqueda, beide daterend uit de zestiende eeuw.

De vier kwadranten die het resultaat zijn van de kruising van de twee wegen zijn versierd met beelden in barokstijl die de Koningen van Sicilië, de seizoenen en de beschermheiligen van de stad voorstellen.

Rond de vier hoeken liggen verschillende middeleeuwse wijken: L’Albergheria (de Loge), Il Capo (het Hoofd), de Kalsa en La Loggia. Het is in dit gebied dat je de belangrijkste monumenten van de stad kunt bewonderen.

Maar de bezienswaardigheden van Palermo beperken zich niet alleen tot het historische centrum: aan de rand van de moderne stad verdienen het Parco della Favorita, het Klooster van de Kapucijnen, het strand van Mondello en de berg Pellegrino zeker de aandacht.

Palermo (en Sicilië) in cijfers

• Palermo telt ruim 700.000 inwoners en is daarmee de vijfde stad van Italië, na Rome, Milaan, Napels en Turijn.
• Het is de hoofdstad van de autonome regio Sicilië.
• De toestand is daar nog steeds niet paradijselijk – of toch niet volledig:
  • Sicilië kampt al jaren met een economische ontwikkelingsachterstand.
  • In 2018 bedroeg het bruto binnenlands product (bbp) per hoofd van de bevolking 18.000 euro, een van de laagste van Italië (met een nationaal gemiddelde dat jaar van 29.700 euro).
  • De bbp-groei in de periode 2009-2018 was slechts 0,14 procent.
  • Het eiland in de tip van de Italiaanse laars worstelt al jaren met vergrijzing, een lage arbeidsparticipatie (circa 41 procent tegen 59 procent nationaal) en hoge werkloosheidscijfers.
    • Het werkloosheidscijfer was er al voor de pandemie met 26 procent twee keer zo hoog als het Italiaans gemiddelde.
  • Daarnaast is de kwaliteit van de infrastructuur slecht (de wegen zitten vol gaten), wat de concurrentiepositie verzwakt.
    • Op straat ligt vaak rondslingerend vuilnis dat maar niet opgehaald wordt (denk aan Napels-achtige taferelen) en de begraafplaatsen zijn overvol.
  • Overigens gaat zo’n 40 procent van het Italiaanse herstelfonds naar Zuid-Italië (82 miljard euro), onder meer naar een snellere en betere treinverbinding tussen Palermo, Catania en Messina.
• Met digitaal bereik scoort Palermo wel goed: de hoofdstad is de “best bekabelde” stad van het mediterraans gebied.
• Toerisme op Sicilië is goed voor zo’n 15 procent van de economie; de meeste bezoekers komen naar Palermo. Alleen al aan toerismebelasting krijgt Palermo jaarlijks tot 3 miljoen euro in de schatkist.
• De coronamaatregelen die gelden voor Belgen kun je hier in de gaten houden.

Lees ook: Wie naar Frankrijk of Italië op reis trekt, maakt best zijn coronapas in orde

(jvdh)