In snel tempo heeft Trump campagnebeloftes laten varen en standpunten ingenomen die dichter tegen de Republikeinse orthodoxie aanleunen en hem op een conventionele presidente beginnen te doen lijken. Hij houdt ook een grote schoonmaak onder zijn adviseurs. Wat is er aan de hand?

Afgelopen nacht liet president Trump nog weten vierkant achter de NAVO te staan. Dat zei hij op een persconferentie in het Witte Huis na een gesprek met NAVO-topman Stoltenberg. In zijn verkiezingscampagne liet Trump zich negatief uit over de NAVO.

Hij noemde het een verouderd en achterhaald instituut. “Maar dat is het helemaal niet meer. Het is een bolwerk voor vrede en veiligheid”, zei Trump nu.

Rusland: van beste vriend naar grootste vijand in een week

Gevraagd naar de gesprekken die zijn minister van Buitenlandse Zaken Tillerson gisteren in Moskou voerde, zei Trump eerst dat het een uiterst succesvol bezoek was geweest. Even later zei hij dat de verstandhouding met de Russen vermoedelijk nooit eerder zo slecht was. Ook Tillerson sprak in Moskou van een dieptepunt in de relatie.

Zo beschreef de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Tillerson de verhoudingen met Moskou na overleg met zijn Russische ambtgenoot Lavrov: “The current status of US-Russian relations is at a low point. There is a low level of trust between our two countries. The world’s two foremost nuclear powers cannot have this kind of relationship.”

Tillerson is duidelijk een man van weinig woorden. Hij gaf een korte verklaring na de ontmoeting en tijdens de persconferentie met Lavrov beantwoordde hij vragen van journalisten in maximaal twee, drie zinnen. Lavrov daarentegen gaf hele bloemlezingen.

Uit de persconferentie kwam niets nieuws naar voren. Als er één ding duidelijk werd, is het dat beide landen geen centimeter dichterbij elkaar zijn gekomen.

Tillerson sprak in harde bewoordingen over Rusland. Zo was het volgens hem “well-established” dat Rusland de Amerikaanse presidentsverkiezingen probeerde te beïnvloeden – iets waar zijn baas in het Witte Huis openlijk aan twijfelt.

De Amerikanen zijn ervan overtuigd dat Assad verantwoordelijk was voor de gifgasaanval in Idlib. Lavrov hamerde er voortdurend op dat de Amerikanen maar eerst eens harde bewijzen moet laten zien. Hetzelfde zei Lavrov over de Russische inmenging in de Amerikaanse verkiezingen.

Het enige waarover beide heren het eens werden was de status van hun relatie: die is niet al te best.

Conclusie: Trump stelt zich steeds harder op tegen Rusland. Tijdens de campagne was hij nog vol lof over Putin en wilde hij inniger samenwerken met Moskou. Ook hier heeft hij zijn kar gedraaid.

Drie van zijn adviseurs moeten weg

Al dagen sijpelen ook verhalen uit het Witte Huis dat Trump zich opmaakt voor een grote schoonmaak van zijn personeel. Chef-staf Reince Priebus, topstrateeg Steve Bannon en woordvoerder Sean Spicer zouden allemaal moeten vrezen voor hun baan.

China, Syrië, Noord-Korea

Trump heeft ook zijn taal over China gematigd. Hij bestempelt Beijing niet langer als een “currency manipulator”.

Dat is een draai van honderdtachtig graden ten opzichte van beloftes die hij deed tijdens zijn verkiezingscampagne. Toen kondigde Trump aan dat hij China het label van valutamanipulator zou meegeven als onderdeel van een plan om de Chinese import te verminderen.

En hij heeft het Syrische regime aangevallen. Jarenlang riep hij dat Amerika juist moest wegblijven uit Syrië.

Trump uit ook dreigende taal richting Noord-Korea. Hij zal desnoods de gespannen situatie rond Noord-Korea zelf oplossen. Trump had tijdens de campagne gezegd dat Amerika niet langer de politieman van de wereld is.

Vrijhandelsakkoorden kunnen dan toch

Trump heeft Kevin Hassett benoemd als zijn voornaamste economische adviseur. Hassett is een voorstander van de vrije markt, internationale handelsverdragen en immigratie, dingen waar Trump toch tegen was, dachten we.

Trumps is ook niet langer uit op een drastische wijziging van NAFTA, het vrijhandelsakkoord met Mexico en Canada. In een voorstel dat de president naar het Congres heeft verzonden, stuurt de president aan op hooguit een paar lichte hervormingen.

En hij heeft aangegeven dat hij mogelijk Janet Yellen wil aanhouden als directeur van de Federal Reserve, de Amerikaanse centrale bank. Vorig jaar noemde hij Yellen nog “een ramp voor het land”.

Trump gedraagt zich dus op economisch en buitenlands gebied meer en meer als een “gewone” Republikeinse president.

De interne machtsstrijd die het allemaal voedt

Waarom? Het zou allemaal het gevolg zijn van verschuivingen in het Witte Huis, die dan weer het gevolg van een interne machtsstrijd. Trump laat zich immers erg beïnvloeden door de mensen om hem heen en verschillende facties zijn verwikkeld in een verwoed gevecht om de aandacht van de president.

Er zijn vier van die facties. De America First-groep, die het meest invloed leek te hebben op Trump, lijkt steeds meer in het stof te bijten. De America First-groep staat onder leiding van adviseur Steve Bannon, de voormalige baas van het rechts-populistische Breitbart. Hij staat voor een populistisch-nationalistische agenda waarin Amerika een protectionistisch beleid moet voeren om de economie te beschermen tegen buitenlandse concurrentie. Hij is een voorstander van hogere importtarieven en tegenstander van internationale handelsverdragen. Uit zijn koker kwam het idee voor een reisverbod en vluchtelingenstop. Na het debacle rond het reisverbod is de invloed van deze factie sterk afgenomen.

Bannon moet weg

Trump lijkt verder afstand te willen nemen van Bannon, die vorige week uit de Nationale Veiligheidsraad werd gezet.

Dat blijkt uit een interview met de New York Post. De krant vroeg Trump of hij nog steeds vertrouwen heeft in Bannon. “Ik mag Steve graag, maar ik moet jullie eraan herinneren dat hij pas zeer laat bij mijn campagne betrokken was. Ik had al alle gouverneurs en senatoren verslagen, toen ik Steve nog niet eens had ontmoet. Ik ben mijn eigen strateeg, en ik ben niet van plan om mijn strategieën aan te passen.”

Bannon mag dus echt beginnen vrezen voor zijn baan.

Generaals laten zich niet doen

De tweede factie zijn de generaals. Trump heeft drie oud-generaals vooraanstaande posities gegeven in zijn regering: James Mattis (Defensie), John Kelly (Binnenlandse Veiligheid) en Herbert McMaster (Nationale Veiligheidsadviseur). Zeker sinds de aanstelling van McMaster is deze groep steeds belangrijker geworden. Onder invloed van McMaster werd Steve Bannon uit de Nationale Veiligheidsraad gezet. Onder Trump hebben de generaals meer vrijheden gekregen, getuige de intensivering van de strijd in Irak, Jemen en Syrië. De invloed van Mattis en McMaster is ook te merken in het actievere buitenlandse beleid van Trump.

Priebus & Ryan

Een derde factie is de Republikeinse partij, die zich laat gelden via chef-staf Reince Priebus, de voormalige voorzitter van de Republikeinse Partij. Hij heeft een hechte relatie met Huisvoorzitter Paul Ryan en Priebus fungeert dan ook als brug met de Republikeinen in het Congres. Sinds het debacle met de Republikeinse zorgwet is zijn invloed bij Trump afgenomen en ook zijn baan staat op de helling.

Jared, de rijzende ster én de schoonzoon

En dan is er de New York-groep (de Westwing Democrats genoemd door de andere facties). Die wordt aangevoerd door Trumps schoonzoon Jared Kushner. Kushner is een liberale vastgoedmagnaat uit New York en stemde in het verleden op de Democratische Partij. De invloed van Kushner, die belast is met een regenboog aan taken in het Witte Huis, is de afgelopen weken sterk gegroeid.

Bij deze factie hoort ook Gary Cohn, de voormalige baas van Goldman Sachs die nu voorzitter is van de National Economic Council in het Witte Huis. Kushner en Cohn hebben voortdurend ruzie met Bannon, wiens invloed ze schadelijk vinden voor Trumps presidentschap. De twee New Yorkers duwen Trump naar een meer centristisch politieke koers.

Trump heeft zoals we al zeiden Kevin Hassett benoemd als voorzitter van de Council of Economic Advisors. Hasselt is in meerdere opzichten een opvallende keuze. Hij is een pro-immigratie/vrije-markteconoom die lijnrecht ingaat tegen het isolationistische America First-principe.

Ook is hij een voorstander van een carbon tax om klimaatverandering te bestrijden. Trumps harde kern is dan ook niet blij met de benoeming.