“Mee het roer in handen te nemen.” Meyrem Almaci (Groen) windt er geen doekjes om: ze wil haar partij samen met Ecolo in de regering loodsen in 2019. “Ik hoop dat we effectief een groen-blauwe motor kunnen maken voor een nieuwe meerderheid.” Daarbij kijkt ze straks naar Open Vld en ook CD&V: “Ik wil met mensen die ethisch progressief zijn en open in de samenleving zijn samen werken.”

2018 was een boerenjaar voor Groen. Een stevige verkiezingsoverwinning in oktober, en de wind fors in de rug in de peilingen. Voorzitter Meyrem Almaci is er duidelijk gerust in. “Als partijvoorzitter ben ik vier jaar geleden begonnen. Toen werkten we aan de verdere uitbouw van de partij. Met de resultaten van de lokale verkiezingen, de groene golf, ook in Brussel samen met Ecolo, kan ik alleen maar tevreden zijn”, zegt ze.

Volgens Almaci zit de grondstroom helemaal mee. “Ik heb in 2018 gezien en gevoeld dat heel veel mensen in de samenleving zich zijn gaan verenigen. We hadden al de burgerbeweging in Antwerpen, die rond de overkapping van de Ring actief was, maar nu heb je ook ‘Mei Plasticvrij’, de Statiegeldalliantie, je hebt natuurlijk ‘Hart boven Hard’. Heel veel mensen die zich verenigen rond de uitdaging van vandaag en die samen wilden aanpakken.”

“En dan ook de hele mooie optocht voor het klimaat, een aantal weken geleden in november op zondag. Dat was een ongelooflijk straf moment. Da’s de grootste mars ooit, vanuit een heel duidelijke boodschap: ‘Wij willen dat jullie meer ambitie hebben’. Waarbij men eigenlijk zegt: ‘Wij doen wat nodig is. Wij zijn bereid om inspanningen te leveren, maar waar blijven jullie als politiek?’ Meestal klaagt men over wat de politiek doet, nu zegt men: ‘Wij willen dat jullie méér doen’. Het was echt het jaar van die burgerbewegingen en van samenwerkingen ook.”

Het contrast met wat er politiek gebeurde, zeker op het einde van het jaar, dat is toch gigantisch?

“De afgelopen vier jaar zijn wij heel veel de partner geweest van dat soort bewegingen in de samenleving, terwijl de rest van de traditionele machtspartijen eigenlijk doof, blind en stom bleven daarvoor. Wij hebben hun stem heel veel in het parlement vertolkt. Wij hebben dat ook gedaan na de klimaatbetoging. En ik moet eigenlijk vaststellen, dat dat naar 2019 toe de ideale voorbereiding was.”

“Die ommekeer hangt in de lucht. 2019 zal het jaar worden van de ommekeer. Niet alleen omdat we sterker staan als partij, maar omdat vanuit heel die samenleving die roep naar een ander beleid ongelooflijk sterk klinkt. En dat maakt mij heel hoopvol. Dat geeft perspectief. Naast de ruziemakende meerderheid, die met ruzies begonnen is en na ruzies is geëxplodeerd en ons land in chaos achterlaat.”

“Het resultaat van de regering is absoluut ondermaats, zelfs volgens hun eigen ideologische maatstaven”

Had je dat zien aankomen?

“Ja, iedereen was eigenlijk al vier en half jaar aan het praten over: ‘Komen er vervroegde verkiezingen? Wanneer zouden ze dan komen? Wanneer komt het communautaire terug op tafel?’ Dus met deze regering is niemand eigenlijk ooit op zijn gemak geweest. Alle analisten, u inclusief, hebben gezegd: ‘Goh ja, vervroegde verkiezingen, het zit er toch wel in’.”

Ik weet niet of ik dat gezegd heb, maar bon.

“Neen, maar er was een algemene teneur: met deze regering zou het niet gek zijn als die vervroegd valt.”

“Ook omdat die ene vraag er altijd was: wanneer zal de N-VA terug met het communautaire op de proppen komen? En wat betekent dat voor de MR, die toch de enige Franstalige partij is? Men zat van in het begin met electorale berekeningen, continu binnen die coalitie. En dat hebben we gevoeld.”

“Het resultaat daarvan is ook absoluut ondermaats, zelfs volgens hun eigen ideologische maatstaven. Terwijl bedrijven met het middenveld gaan samenwerken in de shift om het klimaatprobleem aan te pakken, zagen wij regeringen en regionale afspiegelingsregeringen die mekaar stokken in de wielen staken.”

Misschien toch een klein beetje een teleurstelling: U haalt een machtig goed resultaat bij die gemeenteraadsverkiezingen, maar u hebt het misschien niet helemaal verzilverd?

“Ah, maar let op! Er is een verschil met de manier waarop je het verzilvert.”

U bent van twee burgemeesters naar één gegaan.

“Ja, voila.”

In Antwerpen bent u ook niet in de coalitie geraakt.

“Dat is een eigen keuze, een heel duidelijk een eigen keuze.”

Wat jullie in handen hadden, is niet 100 procent omgezet in mandaten. Of vergis ik mij?

“Laat mij heel duidelijk zijn: als het gaat over deelname aan meerderheden, zitten we bijna aan een verdubbeling. We zitten in 73 meerderheden. Ook in de centrumsteden gaan we van tien naar in de twintig schepenen. In Brussel hebben we samen met Ecolo een fenomenaal resultaat neergezet. Dus als het gaat over het deelnemen aan meerderheden, hebben wij zeer goed verzilverd.”

“U doelt natuurlijk op de burgemeesters en u wijst daar ook heel expliciet op. En, ja, natuurlijk is dat de kers op de taart. Ik ga daar ook niet flauw over doen. Dat is leuk. Maar als de taart groot is, en lekker is, dan is dat mijn eerste prioriteit. Je moet natuurlijk wel iets te eten hebben.”

Dus Mathias De Clercq (Open Vld) heeft jullie in Gent zo’n mooie taart aangeboden, dat jullie gezegd hebben: ‘Oké’?

“Wij hebben die taart heel goed onderhandeld. Laat mij zeer duidelijk zijn.” (lacht)

“Er ligt een heel mooi project voor de Gentenaars. Want daar gaat het hem natuurlijk over, hé. Iedereen kan zich blindstaren op een titel of functie. Wij hebben dat als hefboom gebruikt om zeer sterke projecten neer te zetten. En je ziet het ook: onze bestuurders zijn bijna allemaal beloond. Zeker in Gent. De mensen voelen echt wel het verschil.

2018 is ook wel het jaar waarin de N-VA jullie nieuwe vijand werd. En omgekeerd ook. Zijn zij de nieuwe vijand?

“Het is eigenlijk heel eenvoudig. Wij hebben twee fundamenteel andere visies op de samenleving. Het model van de N-VA is een model is waarmee we rondjes blijven draaien op vlak van migratie. Het klinkt fantastisch om te zeggen: ‘We isoleren ons van de rest van de wereld’. Maar dat betekent dat je uit de VN stapt. Want dat akkoord is van toepassing op België, zelfs al zouden we tegen gestemd hebben. Dan zouden we het dus op onszelf gaan oplossen. Dat is totale fictie in de wereld zoals die vandaag is.”

“De vraag is: hoe ga je met een fenomeen dat grensoverschrijdend is op een goede manier om? Hoe zoek je daar een oplossing voor? En dat is een verschil in invalshoek. In welk land willen we leven en hoe geraak je daar? Wij missen bij de N-VA een heel duidelijke reflex van ambitie, ook voor het klimaat.”

Want, voor alle duidelijkheid, die klimaatresolutie in de Kamer is door iedereen goedgekeurd, behalve door N-VA?

“Ja, behalve N-VA, die zich onthouden hebben. Die voelen natuurlijk ook: ‘Oei, in de samenleving is de gevoeligheid daarvan veranderd, we mogen daar niet te hard tegen zijn, maar toch nog altijd onthouden’. En het gekke is, dat een partij die, bijvoorbeeld, voor onderwijs zo hard pleit voor ambitie, dat die op vlak van klimaat eigenlijk tevreden is met een heel diepe buis. Nog niet eens een zesjescultuur, want wij halen geen enkele van de doelstellingen waar we als België toe verplicht zijn.”

Het is duidelijk, die twee andere modellen. Maar tegelijk heb je wel op een pak plekken een coalitie met hen.

(droog) “Inderdaad, bijvoorbeeld in Oostende en Sint-Niklaas.”

En ook de provincie Oost-Vlaanderen was heel straf: daar hebben jullie je eigenlijk samen gezet om de oude krokodillen van Open Vld weg te krijgen?

“Kijk, er is in de politiek één heel belangrijke stelregel: dat je gaat kijken wat je kan realiseren. Oostende is een heel mooi voorbeeld. We hebben daar samen met Open Vld een zeer sterk akkoord onderhandeld, dat ten goede komt van de Oostendenaars. En inderdaad, die coalitie kan je mogelijk maken op verschillende manieren. En in dit geval is dat met CD&V en N-VA, en daar is de N-VA een junior partner.”

“Als het gaat over Oost-Vlaanderen, zat je daar met de hele erfenis van Geert Versnick (Open Vld). Wij hebben daar zwaar oppositie tegen gevoerd, met resultaat. Maar wij hebben gezegd: een provincie heeft vooral grondgebonden bevoegdheden en heeft dus wel wat te zeggen over ruimtelijke ordening. Dat zijn thema’s die dicht bij ons staan. En dus is dit een kans, en daar kunnen we elkaar vinden. Maar het gaat elke keer, de rode draad, over die inhoud.”

“Ik heb niks met de maagdelijkheidsobsessie. Maar ik heb wel een probleem met gedwongen huwelijken”

En maakt u eens de analyse van Antwerpen. Is dat toch geen gemiste kans?

“Neen, hoor.”

Want in een district zijn jullie nu wél met N-VA in zee gegaan.

“In het district Antwerpen, met ook andere en meer beperkte bevoegdheden. Daar hebben we een progressief bestuur.”

“Iedereen herinnert zich die fameuze uitspraak van Bart De Wever (N-VA): ‘Ik ben die oorlog op links zo moe‘. Wel, wij hebben in Antwerpen gezegd: ‘Oké, we komen eens luisteren’. Ik ben een vrouw. Ik heb niks met de maagdelijkheidsobsessie. Niks, totaal niks. Maar ik heb wel een probleem met gedwongen huwelijken.”

“Wat ik wil, is als ik rond tafel ga zitten en er wordt gesproken over samen een project in stappen, dat ik dat project ken. En als je daar na drie weken de contouren nog niet van ziet? En dan, als je uiteindelijk iets mag inzien, voor ons ging Wouter Van Besien (Groen), dat je niet eens dat voorstel mee kan krijgen om te bespreken met je achterban? En dan nog, een tekst waar een aantal kernzaken niet in staan, zoals een autoluw centrum, tja …”

“Dan voel je dat de wil er niet is om samen te landen en heb je niet in handen wat nodig is om het mandaat, dat wij gekregen hebben van onze kiezer, om dat te verzilveren in Antwerpen. Wij gaan daar niet zitten voor de postjes.”

En zit sp.a er dan wel voor de postjes?

“Wat sp.a doet, dat is hun overweging.”

“Misschien hebben wij zelfs twee verschillende nota’s gekregen, dat kan ook. Soms is dat zo in het politieke spel. Ik ben daar zeer nuchter in.”

Maar ik herhaal mijn vraag: doen zij het dan wel voor de postjes?

Wel, opnieuw, ik hoop voor hen dat zij hun inhoud eruit kunnen halen. Wij hebben dat er niet uit kunnen halen. Daar zagen we dat de intentie niet aanwezig was bij de burgemeester. “

Nog één vraag over Antwerpen. Toch niet een klein beetje spijt dat je jezelf niet gelanceerd hebt als kandidaat?

“Natuurlijk, als mens heb je altijd spijt. Dat zijn de prachtigste dingen om te doen. Iedereen wil dolgraag burgemeesterskandidaat zijn. Maar ik heb met een heel gerust gemoed Wouter Van Besien die lijst laten trekken als oud-voorzitter. Ik ben zelf voorzitter van de partij.”

“Ik ben niet degene die gelooft dat het cumuleren van allerlei mandaten een goed idee is. Als voorzitter en als partijlid van Groen had ik er alle vertrouwen in dat Wouter dat minstens even goed ging doen. En hij heeft ook een schitterend resultaat neergezet, het beste ooit van ons in Antwerpen.”

Dus wie weet, binnen zes jaar misschien?

(lacht) “Zeg nooit nooit. Maar ik ben nu vier jaar voorzitter. We gaan nu naar de verkiezingen …”

Doe je het graag?

“Heel graag, ja.”

Dus we kunnen ervan uitgaan dat je dat nog een tijdje gaat blijven doen?

“Dat zal van onze leden afhangen en of ik mij kandidaat stel. Maar neen, ik denk dat iedereen wel ziet dat naast mijn fractieleiderschap in het parlement en de dossiers waar ik nog af en toe mijn tanden stevig in durf zetten, dat dat wel iets is wat ik graag doe.”

“Wij zijn absoluut klaar voor machtsdeelname. Als je daar als politicus niet klaar voor bent, moet je niet aan politiek doen.”

En zeg eens, 2019, wat moet dat brengen voor u en de partij?

“Je hebt de roepers op Twitter, die vaak bezig zijn met brandjes oppoken. En je hebt mensen die vandaag in de samenleving bezig zijn er het beste van te maken. En die hebben zich laten horen in de klimaatoptocht en in de verschillende allianties die er bestaan. Die ommekeer moeten wij nu doorzetten.”

Maak dat eens concreet. Er is een serieuze kans dat jullie straks gevraagd worden om verantwoordelijkheid te nemen. Is dat iets waar jullie klaar voor zijn?

“Wij zijn daar absoluut klaar voor. Als je daar als politicus niet klaar voor bent, moet je niet aan politiek doen. Daar ben ik heel duidelijk in. Uiteraard is het onze ambitie om mee het roer in handen te nemen. Dat doen wij nu ook, in de huidige chaos na de val van Michel.”

In een pak steden in Vlaanderen hebben jullie wel met Open Vld een alliantie gesloten, is dat een voorbode voor meer? Het was Bart Tommelein (Open Vld) die in een interview ook over die blauw-groene alliantie sprak. Geen gedwongen huwelijk daar dus?

“Dat is mijn nieuwjaarswens aan Gwendolyn Rutten (Open Vld): ik hoop dat ze met Open Vld een goede uitslag halen. Ik hoop dat er in het centrum andere partijen een goede uitslag halen. En dat we effectief een groen-blauwe motor kunnen maken voor een nieuwe meerderheid.”

Toch?

“Absoluut. Wij hebben gezien dat, op de plekken waar we dat doen, dat zeer goede resultaten oplevert. Ik wil met mensen die ethisch progressief zijn en open in de samenleving zijn samen werken. En dus in die zin is dat een beetje mijn wens.”

“Diegenen die zich willen afsluiten, daarmee gaan we alleen maar stappen achteruit zetten. Dat is voor mij zeer moeilijk.”

U zegt: ‘open ethisch-progressief’. Sluit u dan CD&V een beetje meer uit of hoe moet ik dat lezen?

“Nee, nee, dat gaat echt over de positionering rond, bijvoorbeeld, internationale thematieken zoals migratie. Ik heb van CD&V ook gezien dat zij hier in het parlement die klimaatresolutie steunen. We gaan die ambitie moeten hebben. Maar wij willen het nu wel waarmaken.

“Uiteraard hadden we wel graag gezien dat mevrouw Joke Schauvliege (CD&V) hetzelfde voluntarisme als meneer Bart Tommelein had getoond. De resultaten zijn in allebei de gevallen nog niet wat ze moeten zijn, maar daar kan je tenminste mee aan de slag. En daar kunnen we kijken hoe we daarmee verder gaan.”

Ziet u Groen ooit in een regering met Joke Schauvliege (CD&V) als minister voor klimaat?

(lacht) Ik denk dat vooral Joke Schauvliege en de CD&V zich moeten bezinnen hoe ze zich gaan opstellen over klimaat de komende jaren. En daar ben ik wel blij met het feit dat onze uitgestoken hand in het parlement zo breed is aanvaard geweest. Ook bij MR, ook bij cdH, ook PS en sp.a.”

Waar ligt de lat voor de volgende verkiezingen?

“Die lat is gelegd op het moment dat we de uitslag hadden van de lokale verkiezingen. Het feit dat we zo ver vooruit zijn gaan gegaan en in zoveel extra meerderheden zitten. Dus dat is het ijkpunt.”

“Ik pin mij niet vast op cijfers. Wat ik wel wil, is dat we nu wel die heldere keuze maken waar we als samenleving voor staan: ‘Gaan we verder aanmodderen en in dit soort politiek blijven zitten waar mensen zich van afwenden of gaan we nu echt terug werken aan oplossingen?’ Daarvan zeggen wij: ‘Daar hebben wij een heel duidelijk visie’.”

“Neem het verhaal van de gele hesjes. Als iemand opgegroeid in armoede, met een moeder die een overlevingspensioen heeft, die daar absoluut niet van kan rondkomen, die zorgbehoevend is, dat zijn zaken die een snaar raken. En de vraag is: gaan we daar als politiek nu een degelijk antwoord op geven of niet?”

Interessant, ik hoor over die gele hesjes bij jullie: ‘Dat is ook een ecologische beweging.’

“Absoluut.”

Ja, meent u dat nu echt? Want ik zie dat toch als een deel mensen die kwaad zijn omwille van milieutaksen?

“Neen, dat zijn mensen die zeggen: ‘Bij ons zijn de facturen zo hoog gestegen, dit is de druppel.’ En dat snap ik, dit is de druppel.”

Maar het gaat toch over mensen die de accijnzen op vervuilende brandstoffen niet willen betalen?

“Ik ga u het voorbeeld geven van Frankrijk. Het spoorwegnetwerk is daar echt uitgekleed. De alternatieven zijn op hun beurt uitgekleed. Het openbaar vervoer is ook duurder geworden, zoals in heel Europa. Dus je neemt alternatieven weg die bovendien ook nog eens duurder worden. En dan grijpen mensen naar hun auto, want ze moeten op hun werk geraken. Dat wordt voor iemand zonder tankkaart en zonder bedrijfswagen bijzonder duur. Zij verliezen hun mobiliteit en zij hebben recht op mobiliteit. Maar hun boodschap is: ‘Geef ons oplossingen in plaats van alleen maar ons leven moeilijker te maken’.”

“En als je vandaag gaat kijken naar Frankrijk, is vanuit de gele hesjes een heel duidelijk boodschap gekomen: ‘Neen, wij staan absoluut achter die ecologische uitdagingen, maar wij willen niet van alles de dupe zijn.’ Als je een ecologische transitie wil, moet die sociaal rechtvaardig zijn.”

“Dat is ook wat wij hebben gezegd: het zal sociaal zijn of het zal niet zijn. En dat betekent dat je dan ook moet durven kijken naar het systeem van de bedrijfswagens. Dat betekent dat je met die ecofiscaliteit goed gaat moeten sturen naar wie het meest verbruikt en wie smost met zijn energie, tegenover wie dat ze gewoon nodig heeft voor een deftig leven. En dat zal de oefening zijn die we moeten doen.”

“Mensen die vandaag niet rondkomen, denken heel hard na. Als tachtig procent van de bevolking zegt: ‘Klimaat is voor mij thema nummer één, niet migratie’, ja, dat zegt wel wat. Dat is een bekommernis, ook van zeer veel mensen die een kleine portemonnee hebben. Want zij worden daar het hardst door getroffen.”

“Dit is een georchestreerd vrijuit laten gaan van mensen die een immense verantwoordelijkheid hebben en die ons en het hele land met een kater hebben opgezadeld”

Nog één zaak, de banken. Vorige week is er het nieuws gekomen dat de top van Fortis niet vervolgd wordt.

“Ik heb daar al veel over gezegd. We wisten bij de bankencrisis wie de verantwoordelijken waren. Niet alle banken, wel de grootbanken en de top van die grootbanken.”

Dus in België: Belfius, Fortis, …

“Op een bepaald moment hebben wij gezien dat in het rapport van de bankencommissie in de Kamer een heel stuk gecensureerd is. Dat rapport is niet geschreven door ons, het is geschreven door de experten gekozen door de meerderheid zelf. Vier experten, die expliciet schrijven: ‘Het parlement moet onderzoeken of we naar een burgerrechtelijke en mogelijk strafrechtelijke procedure gaan’.”

“De meerderheid heeft die passage er gewoon uitgehaald. Dus men heeft censuur gepleegd op de enigen die de documenten konden inzien, die konden doen wat wij niet mochten doen. Want men heeft nooit van die bijzondere commissie een onderzoekscommissie willen doen. Vervolgens heeft men gezegd: ‘We laten dat over aan het gerecht’. Wij hebben dan gezegd: ‘Goed, maar dan moet dat gerecht middelen hebben en gespecialiseerde mensen hebben om dit te kunnen doen. Tijdig en grondig.’ Maar dat hebben ze niet gedaan.”

En zes jaar later …

“En zes jaar later, zes jaar lang heeft men dat niet gedaan. En het gevolg is dat het verjaard is. Het gevolg is dat het gerecht omwille van gebrek aan middelen en aan gespecialiseerd personeel niet kan overgaan tot vervolging.”

“Dit is een georchestreerd vrijuit laten gaan van mensen die een immense verantwoordelijkheid hebben en die ons en het hele land met een kater hebben opgezadeld. Dit is niet gewoon maar schuldig verzuim meer, hé. Dit is vanuit een medewerking van de toenmalige meerderheidspartijen maar ook de meerderheid daarna, inclusief N-VA, die nagelaten heeft om de middelen te voorzien om dit soort misdaden, misdrijven degelijk te kunnen onderzoeken.”

Dat is wel straffe taal hé.

“Ja, maar dat is straffe taal omdat ik het ook wel heb zien gebeuren. Ik verwijt justitie niets. Maar in de feiten krijg je hierdoor klassenjustitie. Dat degene die hun misdaad zo groot maken, dat die bijna niet meer vervolgbaar is omdat gewoon de mensen en de mankracht en de tijd en middelen ontbreken om het te kunnen gaan onderzoeken. En daar ben ik in de commissie toen al heel duidelijk over geweest. Wij hebben dat ook als amendement ingediend, dat gecensureerd deel. Wij hebben, bij monde van mezelf en Stefaan Van Hecke (Groen), verschillende keren meer middelen gevraagd. Dat is er nooit gekomen. Hoe categoriseert u dat?”

Dus wie weet in 2019 een groene minister van Justitie?

“Wat ik vooral wil, is dat we in 2019 een klimaatregering hebben en die effectief sociaal rechtvaardig is. En dat betekent ook een ander soort justitie. En als we in een meerderheid gaan, dan gaan er ook ministers zijn. Wees gerust, dat zal erbij horen.” (lacht)

Wat wens je jezelf toe voor 2019?

“De goede voornemens van vorig jaar zijn helaas niet helemaal tot uitvoering gebracht. Dat was eigenlijk, naast tijd en ruimte voor de kinderen die ik wel maak, nu ook eens kunnen zorgen voor mezelf. Politiek is een veeleisende stiel. Ik doe het met hart en ziel, en het is ook echt een passie.”

Maar 2019 gaat niet rustiger worden.

“Neen, met de campagne die op ons afkomt en wat er daarna nog allemaal kom.. Maar wat voor mij vooral belangrijk is, is dat ik in 2019 die goede balans vind om dat ook een beetje meer gezondheidsgewijs vol te houden.”

En voor je collega’s? Wat wens je de andere partijvoorzitters toe?

“Ik wens hen iets minder kortetermijndenken en iets meer staatsmanschap toe, voor diegenen die allemaal uit de meerderheid zijn gekomen. Op dit moment is het onze aller verantwoordelijkheid om die bruggen te slaan over partijen heen.”

“Dan kijk ik toch ook wel naar dat centrum, dan kijk ik toch ook wel naar Open Vld, naar CD&V, om zichzelf heruit te vinden. En wie weet, die groen-blauwe motor, dat die iets heel mooi op gang kan brengen, op progressief vlak, voor die open samenleving waar ik van heb gemerkt dat we die beiden uitspreken. Ik heb gemerkt dat we met CD&V de verbondenheid naar voor hebben gebracht. Laat ons van daaruit terug een positief project smeden voor ons land. Het is meer dan nodig. En dat is ook wel de verantwoordelijkheid die ik opneem, voorbij het partijbelang.