Het is nog steeds al COVID wat de klok slaat: na de kerstvakantie begint 2021 nu echt en meteen domineert de aanpak van de crisis elk politiek debat. Vrijdag staat een Overlegcomité gepland, daarover zette premier Alexander De Croo (Open Vld), dit weekend weer stevig in de media, de deur op een kier voor versoepelingen. Maar z’n vicepremier, Frank Vandenbroucke (Vooruit), doet nu al die deur helemaal dicht: “Vrijdag komt er geen versoepeling”, stelde die ferm, vanmorgen op Bel RTL.

In het nieuws: De federale regering houdt de harde lijn. Of toch alvast Vandenbroucke.

De details: Ook in 2021 tekenen dezelfde patronen zich af. De minister van Volksgezondheid, Frank Vandenbroucke (Vooruit), heeft een ijzeren greep op heel de COVID-aanpak.

• Het was premier Alexander De Croo (Open Vld), die dit weekend de neus aan het venster stak, met heel voorzichtig een aankondiging dat nu vrijdag het eerste Overlegcomité van 2021 volgt, waarop de federale regering met de deelstaten de COVID-maatregelen bekijkt.
• Daarbij sprak de premier met twee woorden, maar toch voorzichtig positief:
  • “Mijn gevoel is dat we eerder de goede richting aan het uitgaan zijn. Geef ons nog een paar dagen of een week de tijd om te kijken hoe de cijfers verder evolueren”, zo refereerde de eerste minister naar het vertragingseffect in de rapportering door de vakantie: mensen laten zich minder snel testen.
  • “Blijft alles gunstig gaan, dan kan er over aanpassingen gepraat worden. Maar ik ga daarop geen datum plakken. Ik zou graag perspectief geven, maar valse hoop geven is volgens mij slechter”, zo stelde hij op VTM Nieuws.
  • “Wil u terug naar de kapper, hou u dan aan de regels“, zo sprak hij ook wat vermanend, in De Zondag dan. De wortel en de stok dus.
• Maar veel wortel is er niet. Want vanmorgen op Bel RTL liet Vandenbroucke alvast geen enkele hoop over wat er vrijdag mogelijk beslist wordt. “Vrijdag komen er geen versoepelingen, dat is duidelijk. We gaan de cijfers opvolgen, maar als ze verder verminderen, kunnen we richting een versoepeling gaan. Alleen komt die er nog niet nu.”
• Daarmee laat de minister van Volksgezondheid alvast geen enkele opening meer. Eerder al zette Vandenbroucke het doel op 800 nieuwe besmettingen per dag, als drempel, om te kunnen praten over een versoepeling. Vandaag ligt dat aantal nog op 1.589 besmettingen per dag, een daling met 27 procent tegenover vorige week, maar nog het dubbel van het richtcijfer.
• Of hij zich aan dat richtcijfer van 800 per dag houdt, daar antwoordde Vandenbroucke niet expliciet op, wel stelde hij “dat we de bevolking moeten bedanken voor de dalende cijfers”, “dit is een uitstekend resultaat”. “Maar het virus blijft volop aanwezig in onze samenleving.”
• Meteen was Vandenbroucke ook stevig over de huidige maatregelen, met name over de verplichting om thuiswerk te organiseren. “Voor alle werknemers die kunnen thuiswerk doen, is dat verplicht. We willen een groot aantal bedrijven gaan controleren, met zogenaamde ‘flash’-controles. Mijn uitstekende collega van Werk, Pierre-Yves Dermagne (PS), is daarmee bezig”, zo stelde Vandenbroucke.
• Over de verplichte quarantaines, zeker nadat de regels strenger zijn geworden over mensen die in het buitenland zaten, duwde Vandenbroucke richting de Vlaamse, Waalse en Brusselse regering. “Dat is bevoegdheid van de deelstaten, zij hebben beloofd dat ze dat gaan opvolgen, dat is afgesproken. Zij doen ondersteuning, opvolging én controle van de quarantaines, dat zijn we zo overeengekomen.”

Waarom dit ertoe doet: Eens te meer snijdt Vandenbroucke zo iedereen de pas af.

• Na drie maanden federale regering, is het eerste, erg enthousiaste gevoel over de samenstelling van de ploeg wat weggeëbd. De premier herhaalt daarbij telkens zijn mantra “dat deze regering een échte afspiegeling van de samenleving is“, daarbij vooral doelend op het feit dat er de helft vrouwen in de ploeg zitten.
• Maar destijds werd de terugkeer van Vandenbroucke door vriend en vijand geroemd, een meesterzet van Conner Rousseau, de Vooruit-voorzitter. Die had hard gevochten om de post Volksgezondheid te krijgen, om vervolgens meteen met de verrassende casting te komen.
• Vandaag klinkt her en der binnen de regering toch een ander geluid. Het enthousiasme maakt plaats voor wat frictie. Er is veel “respect voor de werkkracht” van Vandenbroucke. Maar een pak mensen die de Vandenbroucke van destijds, als vicepremier in de federale regering, en later als Vlaams viceminister-president, heeft gekend, wijst erop “dat hij niets veranderd is”. “Het tegendeel zou eigenlijk pas verbazend geweest zijn.”
• “Het zou goed zijn als hij af en toe eens iets meer zou slapen“, zo is lachend bij een collega in de kern te horen. “Laat ons zeggen dat hij zeer aanwezig is, op elk coronadossier.” Maar tegelijk erkent men “dat Vandenbroucke een cruciale rol speelt” in de huidige aanpak van de coronacrisis. “En dat doet hij goed, ook al is die lijn wel wat ferm.”
• Daarbij is het een duidelijke politiek van de Zestien om zich niet uiteen te laten spelen: De Croo wil absoluut op één lijn blijven met z’n vicepremier, vandaar dat hij al in het verleden ook een aantal keren een behoorlijk strenge aanpak aanhield, “tegen de eigen partijlijn in”, zo is bij een topper van Open Vld te horen. “Maar hij lost Vandenbroucke geen centimeter.” Dat Vandenbroucke dus vanmorgen z’n eigen premier lijkt te corrigeren, is op z’n minst vervelend.
• Bij de andere coalitiepartners hebben ze dat ook gezien: “Op dit moment, bij volle crisisbestrijding, domineert inderdaad dat duo van de premier en Vandenbroucke sterk”, zo is op het hoofdkwartier van een regeringspartij te horen. “De vraag is wat er daarna gebeurt. Het is daarna aan bevoegdheden zoals Financiën, Werk en Pensioenen, om met hun hervormingen te scoren. Het grote relanceplan komt op tafel. Maar zal Vandenbroucke dan begrijpen dat hij ruimte moet laten aan anderen? Het valt echt te bezien, maar wie weet verrast hij mij”, zo stelt een Vivaldi-partijvoorzitter.
• Ook de dynamiek met de deelstaten in het Overlegcomité wordt er eentje om te volgen. Want tot nu toe werkte het “uitstekend” tussen premier De Croo en zijn Vlaamse evenknie Jan Jambon (N-VA), daarover sprak de eerste minister al een paar keer openlijk z’n tevredenheid uit. Maar dat is voor Jambon een moeilijkheid, met name voor z’n eigen partij: blijft de Vlaamse regering slaafs de dominantie van het duo De Croo-Vandenbroucke ondergaan? Het wordt bij N-VA door sommige toppers met lede ogen aangezien.

Om te volgen: De vaccinaties komen op gang, de kritiek ook.

• Harde cijfers in deze coronacrisis, het blijft pijnlijk voor België. Nadat we al maanden op nummer één staan qua aantal doden ten opzichte van het aantal bewoners, nog ver boven onder meer de Verenigde Staten, waar de aanpak ook allerminst positief is, komen er nu de vaccincijfers.
  • Op 3 januari, gisteren, zat Israël aan 12,57 procent van haar bevolking, die gevaccineerd is.
  • Bahrein kwam op 3,47 procent op nummer twee.
  • Het Verenigd Koninkrijk zat toch ook al op 1,39 procent van haar bevolking, met cijfers die dateerden van 27 december.
  • Zelfs de VS, die achterop hinkten met deftige lockdowns, zaten op 2 januari al aan 1,28 procent van hun bevolking. Er worden meer dan een half miljoen Amerikanen ingeënt per dag.
• Daartegenover staan de Belgische cijfers, waar tot nu toe slechts 700 oudere burgers werden ingeënt, of minder dan 0,01 procent. “We vaccineren aan de snelheid waarmee de vaccins worden geleverd“, zo probeerde premier De Croo op VTM Nieuws de zaak te verdedigen.
• Maar van bij de eigen adviseurs, de zogenaamde ‘experten’, klinkt toch een ander verhaal: vaccinoloog Pierre Van Damme had het vanmorgen op Radio 1 vooral over “nu eerst heel veel tijd besteden aan kwaliteit”, als uitleg.
• “Het is opvallend, een aantal mensen zei een aantal maanden geleden dat het ‘allemaal veel te snel ging’, die ontwikkeling van een vaccin. En nu ze er zijn, kan men plots niet wachten om gevaccineerd te worden“, zo stelde Van Damme.
• “We starten op met heel wat oog voor kwaliteit. Tegen eind deze maand willen we de 820 woonzorgcentra helemaal afgerond hebben. Wij leren wat zich in andere landen afspeelt: wat als er een overdosis wordt toegediend, dat er op een verkeerde temperatuur wordt vastgehouden? We willen vooral nu heel veel tijd besteden aan kwaliteit en dat gaat goed. Vanaf week twee, drie gaan we ‘opschalen’.”
• Of dat als uitleg zal volstaan, is maar de vraag. Met de schema’s die de EU en België voor ogen hebben, duurt het nog maanden voor eindelijk deftige cijfers voor heel de bevolking worden bereikt. En dat terwijl het elders dus veel sneller zal gaan. Dat zet de deur open voor nog maanden frustratie.
• Pijnlijk ook: tegelijk lanceert de Vlaamse overheidsdienst Zorg en Gezondheid wel alvast een nieuwe communicatiecampagne. Zanger/presentator Bart Peeters moet het gezicht en de stem worden om mensen te overtuigen een vaccin te nemen.
• “We hebben er een goed vertrouwen in dat de Vlaming een juiste keuze zal maken, om het leven weer te herstarten”, zegt Joris Moonen, de woordvoerder van Zorg en Gezondheid. “We zullen ook op sociale media sterk aanwezig zijn”, zo kondigde die aan.
• Maar ook Moonen moest zich verdedigen tegen de kritiek dat het allemaal zo lang duurt voor het op gang komt. “Het duurt vier dagen om de procedures goed in de vingers te krijgen“, zo is de uitleg bij Moonen op Radio 1. “Pas op moment dat de vaccins er écht zijn, dat is toch een ander gevoel, ze moeten in alle rust dat uitproberen.”

Met het oog op te toekomst: Willem-Frederik Schiltz (Open Vld) stapt in het schepencollege van Antwerpen. Maar wordt hij de blauwe Antwerpse kopman?

• Wie wordt in 2024 de kopman van de liberalen in Antwerpen? Die vraag lijkt vandaag veraf, maar in politiek zijn de volgende verkiezingen altijd de meest relevante. En voor Antwerpen geldt dat, net als in heel Vlaanderen, er een afspraak is in het grote verkiezingsjaar ’24.
• Maar de vraag speelt al een tijdje, met name sinds de komst van Sihame El Kaouakibi, de nieuwe ster aan het blauwe firmament in Antwerpen. De Antwerpse maakte er al eerder geen geheim van dat ze droomt van een politieke carrière in de grootste stad van Vlaanderen, en een gooi naar het burgemeesterschap, liefst met een stadslijst, die breder gaat dan enkel haar huidige partij, Open Vld.
• De spanningen tussen El Kaouakibi en de huidige partijleiding liepen in het voorjaar van 2020 hoog op, toen ze in het Vlaams Parlement niet mee het regeerakkoord over de praktijktesten, dat ze nochtans mee had onderhandeld, wilde steunen. Toenmalige nieuwe voorzitter Egbert Lachaert (Open Vld) pochte tegen coalitiepartners dat hij “korte metten zou maken” met die dissidentie.
• Maar uiteindelijk rookten Lachaert en El Kaouakibi de vredespijp. Dat Open Vld ondertussen federaal een coalitie koos zonder N-VA, maakte veel meer mogelijk: daarin kon de Antwerpse zich perfect vinden. Alleen over Antwerpen raakte ze er niet uit.
• Want daar bleef het kopmanschap in de toekomst wel de inzet van een strijd. Open Vld heeft in Antwerpen in 2018 een coalitie gemaakt met Vooruit, maar vooral met de N-VA van Bart De Wever. Daarbij onderhandelden ze goed: voor amper twee zitjes in de gemeenteraad kregen ze anderhalf schepenmandaat.
• Omdat kopman Philippe De Backer (Open Vld) meteen verdween uit de gemeenteraad, kreeg nieuwkomer Erica Caluwaerts (Open Vld) een zitje in de gemeenteraad in 2019, naast oudgediende Claude Marinower (Open Vld), die schepen bleef. Zij volgt in 2022 dan Marinower op.
• Maar vanaf 2022 komt er dus een extra Open Vld-schepen. Nu is beslist dat Willem-Frederik Schiltz, die ook als opvolger recht had op het zitje in de gemeenteraad, meteen dan schepen zal worden.
• Een belangrijke stap, want Schiltz is ook fractieleider van Open Vld in het Vlaams Parlement. Maar die job geeft hij dan niet op: hij gaat beiden combineren. Zo lijkt hij alvast niet veel plaats te maken voor El Kaouakibi, die nochtans aandrong op ruimte voor haar, om haar plannen rond de stadslijst en een gooi naar de burgemeesterssjerp te kunnen verderzetten.

Gelezen: Het interview van het jaar, tot nu toe, was ongetwijfeld dat met Kris Peeters (CD&V) in De Tijd.

• “Met Kris was het perfect”, het was een uitspraak van Dirk Van Mechelen (Open Vld), die destijds met Kris Peeters (CD&V) in de Vlaamse regering zat. Peeters kwam er wat mijmerend op terug, in het afscheidsinterview, voor hij naar de ontzettend goed betaalde job van ondervoorzitter bij de Europese Investeringsbank in Luxemburg trekt, en de politiek dus verlaat.
• “Ik denk niet dat ik een tragisch figuur ben”, zo leest de titel, en het interview vulde dat ten volle in: “Soms is het moeilijk en vraag je je weleens af: hoe is dat nu mogelijk? Want je bestaat niet meer, ­terwijl de wereld gewoon doordraait”, zo bekende de voormalige toppoliticus, die ook toegaf dat de adrenaline van de Wetstraat verslavend werkte.
• “Als toppoliticus komt altijd het moment dat je aanvoelt dat het niet meer klopt. Dat er iets gaande is, dat je flow wordt aangetast. En dan gaat het verschrikkelijk snel. Zodra je niet meer aan de top meedraait, word je snel op een ander spoor gezet. De media zijn daarin ook bikkelhard: plots ben je niet interessant meer. In die zin zit er wel wat tragiek in toppolitiek, in de manier waarop je uitgeleide wordt gedaan.”
• Maar Peeters kan het doek ook niet laten vallen over z’n eigen podium, zonder vooral verbitterd te zijn over z’n eigen partij. En z’n verkiezingsnederlaag in Antwerpen in 2018, toen hij speciaal naar de koekenstad verhuisde om er te proberen burgemeester te worden. “Ik dacht dat ik die klus wel zou klaren. En dus ging ik ervoor. Achteraf gezien was dat een uphill battle die ik niet kon winnen.”
• “Achteraf heb ik me de bedenking gemaakt of dat met voorbedachten rade is gebeurd. Bon, ik heb dat met volle verstand zelf beslist. Ik ga dus niet zeggen dat ik erin ben geluisd. Maar een aantal mensen in de partij zullen wel hebben gedacht: ‘Laat hem maar van Puurs naar Antwerpen verhuizen. En als dat zijn Waterloo wordt, dan is dat meegenomen.'”
• “En dan zie je dat je eigen partij dat niet countert, dat men geen falanx vormt, ­zoals de N-VA wel altijd doet. Integendeel, in mijn eigen partij waren er die al snel zeiden: ‘Kijk, Peeters heeft verloren'”, zo haalt hij uit.
• Plus, hij belooft ook dat hij nog wel wat in z’n koker heeft zitten, aan interne details: “In mijn kelder staan zeven kartonnen dozen met alle petits cahiers die ik bij belangrijke besprekingen bijhield. Als het vocht die niet aantast – mijn kelder loopt al eens onder water – wil ik ooit eens een boekje opendoen over hoe de mensen zich toen hebben gedragen. Dat staat allemaal in die boekjes.”
• Binnen de partijtop wijst men er fijntjes op dat Peeters “eerst nog twijfelde over de twintigduizend euro netto, plus extralegale voordelen”, voor hij de job in Luxemburg wilde aanvaarden. “Hij mag niet klagen, denk ik”, zo verwoordde een oudgediende van CD&V het plastisch.