Het klimaatakkoord van Parijs was het eerste goede nieuws in jaren voor onze planeet, maar topwetenschappers hebben het optimisme nu getemperd. Ze zijn deze week samengekomen in Oxford en stellen samen vast dat het heel moeilijk en zelfs onmogelijk wordt om het doel van dat akkoord te bereiken. Vooral de intentie om de opwarming onder anderhalve graad sinds de Industriële Revolutie te houden zien ze niet zitten, aangezien we nu al tweederde daarvan hebben bereikt.

Wat in 2009 in Kopenhagen al moest gebeuren, kwam er dan eindelijk eind vorig jaar in Parijs: een bindend klimaatplan dat 195 landen van de Verenigde Naties hebben ondertekend. Maar is dat akkoord er te laat gekomen? Volgens enkele van de beste wetenschappers ter wereld is dat het geval. De wereldleiders stelden als einddoel om de opwarming tot 2 graden Celsius te beperken, en indien mogelijk zelfs onder 1,5 graad te houden.

Plots ambitieus

“Het doel van anderhalve graad heeft de wetenschap met verstomming geslagen”, zegt professor Jim Hall aan The Guardian. In Kopenhagen werd vastgesteld dat een opwarming van 2 graden het punt is waarop het gevaarlijk kan worden. Sindsdien heeft de wetenschap zich op dat punt gefocust en regelmatig verslag uitgebracht aan het IPCC, het Intergovernmenatal Panel on Climate Change, van de VN. Mogelijk onder impuls van de rampen die sindsdien gebeurd zijn, kozen wereldleiders er in Parijs dus plots voor om de opwarming tot 1,5 graad te beperken.

Het waren vooral de kleine eilandjes in de Stille Oceaan die hierop hebben aangedrongen, aangezien zij aan het huidige tempo binnen tientallen jaren gewoon zouden verdwijnen door het stijgende zeeniveau. Zelfs grote landen in ontwikkeling, zoals India, gingen akkoord ondanks het risico op een groeibeperking van hun economie. Het was een politieke overwinning voor de wereld, maar de wetenschap was verrast. Daarom kwamen topwetenschappers deze week dus in Oxford samen, zodat ze dit gat in hun kennis konden bespreken en om de aanzet te geven tot een groot rapport over die grens van anderhalve graad, dat er dan halverwege 2018 moet komen.

Binnen 10 jaar al 1,5 graad?

Helaas voorspellen de computermodellen niet veel goeds. Op honderden zijn er maar een paar die iets bieden om mee te werken, terwijl de meerderheid de doelstelling onmogelijk acht. “Het slechte nieuws is dat we al tweederde bereikt hebben”, zegt professor Hall. Hij verwijst naar het jaar 2015, dat andermaal het record van het warmste ooit heeft gebroken en een volle graad warmer was dan een gemiddeld jaar 150 jaar geleden. Zelfs de grens van 2 graden werd de laatste tijd al als ambitieus beschouwd, zowel technisch als politiek.

“Het is best mogelijk dat we binnen de tien jaar het eerste jaar meemaken dat gemiddeld 1,5 graad warmer zal zijn dan voor de Industriële Revolutie”, zegt Richard Betts, hoofd van een onderzoek naar klimaatimpact. Het beoogde doel is voor veel wetenschappers gewoon niet meer mogelijk, terwijl sommige zelfs vinden dat we geen doel meer mogen kiezen. Ze vrezen dat we zo afgeleid zullen worden en onze toevlucht zullen zoeken tot geo-engineering.

Geo-engineering

Veel wetenschappers vrezen die tak van het klimaatonderzoek. Daar worden plannen bedacht om grootschalig in te grijpen in natuurlijke processen en zo de opwarming terug te dringen. Al tientallen jaren proberen we de uitstoot van CO2 en andere schadelijke broeikasgassen te verlagen en toch blijft hun niveau maar stijgen. Dus zien sommige wetenschappers andere oplossingen, zoals bijvoorbeeld de CO2 uit de lucht halen en onder de grond opslaan. Zo willen ze de overtollige gassen zelf uit de atmosfeer verwijderen.

Zo’n doel van 1,5 of 2 graden kan het alleen maar verleidelijker maken om dit uit te proberen als een snelle oplossing. Helaas zijn deze technieken onvoldoende getest en kunnen ze andere problemen veroorzaken. Denk aan biobrandstoffen, die ooit heel aanlokkelijk klonken, maar die een probleem vormen aangezien er ook steeds meer gewassen nodig zijn om de groeiende wereldbevolking te blijven voeden. “Radicale veranderingen zijn nodig”, besluit Nebosja Nakicenovic, hoofd van een belangrijk centrum dat modellen van de klimaatverandering maakt. “En niet alleen technisch – om succesvol te zijn hebben we nieuwe waarden en normen nodig.”