Adviseurs die het niet kunnen laten, om telkens maar zélf beleid te willen maken. Het lijkt een terugkerend fenomeen in heel de coronacrisis: specialisten die de kracht van de media gebruiken om bepaalde maatregelen af te dwingen. Deze keer willen ze opnieuw een complete lockdown. De vraag is hoe de nieuwe Vivaldi-ploeg straks omgaat met die druk. Morgen staat een virtueel Overlegcomité op de agenda, om de barometer goed te keuren. De appetijt om veel meer te gaan doen, is niet groot: de vorige maatregelen werden pas maandag ingevoerd, te kort om al te evalueren.

In het nieuws: De virologen duwen op de federale regering en het Overlegcomité.

De details: Hoe lang kunnen de politici de druk afhouden?

• Morgen steken de federale regering en de deelstaten weer de koppen bijeen op een Overlegcomité. En daar staat behoorlijk wat spanning op. De cijfers blijven immers bijzonder slecht: ze zijn verder stijgende.
  • Er zijn nu gemiddeld 9.693 besmettingen per dag.
  • Erger: van alle geteste personen is 16,3 procent positief. Dat duidt op een veel grotere besmettingsgraad dan diegene die gemeten wordt, bij de bevolking.
  • Ziekenhuisopnames pieken naar 421 patiënten op één dag.
  • Er liggen nu 3.274 patiënten in de ziekenhuizen, 525 op intensieve zorgen.
  • Het aantal doden stijgt niet spectaculair en zit voorlopig op 33 per dag.
• Het noopt een aantal gekende virologen om opnieuw druk te zetten. Gisteren op Terzake was het de beurt aan Emmanuel André, vooral bekend in Franstalig België, om ook aan Vlaamse kant de druk op te voeren.
  • “Het is nu tijd voor actie. We kunnen niet meer verder. De vraag is niet langer wat er gesloten moet worden. We moeten onszelf afvragen wat er kan openblijven“, zo stelde hij.
  • En daarbij liet hij eigenlijk geen optie, als adviseur, aan de beleidsmakers: “We stevenen recht op een muur af. Een nieuwe lockdown is de enige optie die ons nog rest.”
• Vanmorgen deed de onvermijdelijke Marc Van Ranst, die op dezelfde vakgroep aan de KU Leuven werkt als André, zijn duit in het zakje:
  • “Feit: een korte strenge lockdown vermijdt een veel langere semilockdownperiode die uiteindelijk iedereen gaat uitputten en frustreren en zowel een grotere gezondheidskost als een grotere socio-economische kost gaat hebben.” Die ‘korte’ lockdown zou dan een maand duren.
• En ook Pierre Van Damme, nog een expert, gaf al aan dat die druk er is, gisteren op VTM: “We zullen er alles aan doen om tussenoplossingen te vinden, maar een lockdown ligt op tafel.”
• De opbouw is zo meteen wel duidelijk: de politiek wordt stevig in het defensief gedrongen. De minister van Binnenlandse Zaken, Annelies Verlinden (CD&V), was vanmorgen te gast op Matin Première bij de RTBF, en durfde daar de deur naar een complete lockdown niet meer dichtdoen.
• “Vandaag is het veel te vroeg om de impact van de maatregelen van maandag te meten. We proberen om een lockdown te vermijden … maar we zullen zien“, zo stelde Verlinden. Die laatste toevoeging werd meteen een headline in de Franstalige pers.
• Het is opvallend hoe de sfeer aan de andere kant van de taalgrens behoorlijk stevig is omgeslagen. Een tiental dagen geleden was men daar veel meer relativerend over de pandemie. Vandaag is dat compleet anders:
  • In Luik vreest men “Noord-Italiaanse toestanden“, met ziekenhuizen die de toevloed niet meer dreigen aan te kunnen. Voor het eerst zijn patiënten er buiten de provincie weggebracht, om de druk te spreiden.
  • Nu al zijn er cijfers die erop wijzen dat de tweede golf daar heftiger wordt dan de eerste. Men zit al aan een bezettingsgraad van 25 procent, voor de bedden op intensieve zorgen. Dat titelt Le Soir vanmorgen.
  • Dé grote criticus van het strenge beleid, en een beetje de verpersoonlijking van een meer ‘relativerende’ aanpak, professor Jean-Luc Gala, is door z’n eigen ziekenhuis compleet gedesavoueerd: “Saint-Luc wil zich ondubbelzinnig distantiëren van de contraproductieve interventies van Gala, wiens standpunten in strijd zijn met de waarden en de wetenschappelijke positionering van het ziekenhuis.”
  • Er is nu ook politieke druk. De MR, die vorig weekend nog fors de kaart van de horeca trok, draaide 180 graden met voorzitter Georges-Louis Bouchez (MR) die plots voor veel strengere maatregelen pleit.
  • Dat is meteen hijgen in de nek van de PS, het eeuwige spel aan Franstalige kant. En kijk, plots komt ook Waals minister-president Elio Di Rupo (PS) met volgend signaal: “Nieuwe, strengere maatregelen zijn onvermijdelijk.”

De essentie: Er staat veel op het spel voor de regering De Croo.

• De cijfers van Voka, de Vlaamse ondernemers, vanmorgen spreken ondertussen boekdelen: een rondvraag bij 1.200 bedrijven leert dat het herstel helemaal is stilgevallen. Voor de derde maand op rij gaat het om een omzetverlies van 13 procent. En ook voor 2021 zien de bedrijven de zaak zeer pessimistisch.
• Meteen duwde Voka ook daar waar het pijn deed: het aanpassen van de teststrategie. Omdat het systeem overspoeld raakte, test men sinds maandag niet langer iedereen die potentieel besmet is, enkel diegenen met symptomen. “Er is nood aan snelle testen met snel resultaat zodat potentiële besmettingen geïsoleerd kunnen worden”, zo klaagde men daar over de veranderde aanpak.
• Maar de cijfers schetsen wat de inzet is van heel de discussie. Een complete lockdown, of allerlei restrictieve maatregelen om onder meer te winkelen (wat de vakbonden van de retailsector ondertussen eisen), dreigen de economie verder kopje-onder te duwen.
• En laat dat nu net het voornemen geweest zijn dat premier Alexander De Croo (Open Vld) heel duidelijk formuleerde, bij z’n aantreden: “Ik zeg hier klaar en duidelijk: ons land, onze economie en onze bedrijven kunnen geen nieuwe algemene lockdown aan.”
• Toch naar dergelijke bevriezing van de samenleving gaan, zou meteen een forse tik zijn voor die federale ploeg. Intern spelen natuurlijk wel de krachtverhoudingen: met 12 zetels is de Open Vld niet diegene die de toon kan zetten, ondanks het premierschap. Het socialistische blok telt 29 zetels, de groenen 21, en als ook de MR met 14 zetels voorstander is van scherp ingrijpen, is de optelsom snel gemaakt.
• Plus, er blijft de factor-Vandenbroucke. Die heeft als minister van Volksgezondheid helemaal het roer in handen genomen, en was bij het vorige Overlegcomité al erg stellig aanwezig. Het valt te verwachten dat de Vlaamse socialist er alles aan zal doen om ‘zijn’ gezondheidssysteem niet te laten overspoelen met een ’tsunami’.
• Tegelijk sluimert er ook een potentieel conflict met de Vlaamse regering. Daar is de N-VA allerminst van plan om deze keer naar de noodrem te grijpen. Ze wijzen er fijntjes op dat Wallonië gerust via de provincies een “eigen beleid” kan maken, en strengere maatregelen opleggen.
• Zeker voor het onderwijs, toch een bevoegdheid van de deelstaten, is dat van belang. Dat is net hetgeen men, ook federaal, zo lang mogelijk wil openhouden, samen met de winkels en bedrijven. De regels kunnen misschien strenger, maar op dit moment zijn er geen plannen om een van de drie helemaal te sluiten.
• Zo beloven de komende dagen toch behoorlijk spannend te worden, rond de corona-aanpak. Vermoedelijk is niet dit Overlegcomité cruciaal, het komt te vroeg. Maar midden volgende week wordt het dan wel tijd om knopen door te hakken, over al dan niet (fors) verstrengen.
• Maar nog meer dan puur de vraag wat nu concreet gebeurt, is de vraag wie de regie in handen houdt. Heel de regeerperiode van Wilmès II door was er diepe frustratie bij de politiek over het gebrek aan daadkracht, ook in eigen rangen, en het onvermogen om een antwoord te bieden op het alomtegenwoordige kransje virologen dat de toon zette en de maat aangaf.
• Het vaste voornemen bij de Vivaldi-onderhandelaars was om het primaat van de politiek te herstellen, te laten voelen én zien, wie hier in dit land het beleid bepaalt. En ook al was en is men bij N-VA absoluut geen fan van die federale regering, op dat punt is men het wel roerend eens met de Vivaldisten: het geldt bij uitbreiding ook voor de Vlaamse regering, die wil besturen, eerder dan gestuurd worden.
• Vandaar dat het potje armworstelen niet zomaar voor de lol is: het gaat meteen over de brede geloofwaardigheid van deze nieuwe regering, midden in een nieuwe coronaopstoot.

Hopelijk snel beterschap: Voormalig premier Sophie Wilmès (MR) is opgenomen op intensieve zorgen, voor de behandeling van COVID.

Een straaltje zonneschijn: De brexitgesprekken hernemen.

• In heel de golf aan slecht nieuws over corona, en bijhorend dus de bloedrode cijfers en dito begroting, toch één lichtpuntje voor de regering. Op hoger niveau, tussen de EU en de UK, zijn de brexitgesprekken, om een harde exit van de UK uit de EU te vermijden, opnieuw opgestart.
• De Britse premier Boris Johnson had vorige week, voor een zoveelste keer, en opnieuw met het nodige gevoel voor drama, die gesprekken verlaten. Maar Michel Barnier, de Fransman die de EU-kant van de gesprekken leidt, slaagde erin, na een paar telefoontjes, om z’n Britse tegenhanger David Frost weer aan tafel te krijgen.
• De UK had daarbij een soort ‘signaal’ nodig, ook al was er op de laatste EU-top van regeringsleiders bijzonder weinig empathie voor de manier waarop de Britse regering zich gedroeg. In twee telefoongesprekken in de afgelopen week lukte dat niet, zo bericht Politico, maar gisteren ging de vlieger dus wel op, in een derde gesprek. Plots is de EU “ook bereid verder toegevingen te doen”.
• Dat lijken vooral veel dure woorden en show, om de Britten hun gezicht te laten redden, en verder te doen met de gesprekken. Een harde brexit zou enorm veel economische schade veroorzaken, in de eerste plaats in de UK, maar ook in EU-lidstaten als Ierland, Nederland en België.
• Alles wijst er toch op dat het tot op het eind bijzonder spannend zal zijn: Johnson toonde zich in heel het proces als een bijzonder onbetrouwbare gesprekspartner. En de timing is krap: alles moet onderhandeld én geratificeerd zijn in het Britse parlement, tegen het einde van het jaar.

Een dossier dat blijft smeulen: De Brusselse stadstol.

• De Brusselse stadstol komt eraan: allerminst een evident verhaal, voor Vooruit en voor Groen, die beide in de Brusselse regering zitten, maar zeker voor Open Vld, die met de liberale minister Sven Gatz (Open Vld) ook een kopstuk levert voor die Brusselse ploeg.
• Want aan Vlaamse kant zitten elk van die drie partijen toch gewrongen, zo bleek gisteren in het Vlaams Parlement, dat debatteerde over de zaak. De plannen zijn ondertussen bekend: Brussel wil via de stadstol tot een half miljard euro per jaar uit pendelaars die naar de hoofdstad komen gaan halen, wat tot grote onvrede leidt in Vlaanderen, maar evengoed in Wallonië.
• Maar schuifelend moesten de liberalen, socialisten en groenen in het Vlaamse halfrond toch toegeven dat zij daar helemaal niet op zitten te wachten, in de huidige vorm. Vlaams minister van Mobiliteit Lydia Peeters (Open Vld), een partijgenote van Gatz, deed er alles aan om duidelijk te maken dat de kogel niet door de kerk is: “Mij is formeel bevestigd dat de Brusselse regering geen beslissing heeft genomen. Begin oktober heeft Gatz gezegd dat hij een pleitbezorger is van overleg tussen de deelstaten. Dat lees ik ook in het regeerakkoord”, zo probeerde ze.
• En opvallend, ook de Brusselse fractieleider van Vooruit in het Vlaams Parlement, Hannelore Goeman, zette kanttekeningen: “Zonder sociale alternatieven kan dat voor ons niet“. Groen, dat met Brussels minister Elke Van den Brandt hét kopstuk levert in de Brusselse regering dat dit dossier communicatief trekt, was voorzichtig en wees op het feit “dat iedereen een constructief gesprek wil”.
• Maar binnen Open Vld rommelt het over het dossier: de liberalen beseffen het gevaar dat dergelijke extra belasting in hun gezicht kan ontploffen. Het belooft dus nog een hele moeilijke discussie te worden.
• Want aan Vlaamse kant slijpen zowel N-VA, als ook oppositiepartijen Vlaams Belang en PVDA de messen. Het belang spreekt over een “pestbelasting voor Vlamingen”, de PVDA heeft het over “een asociale maatregel”, die vooral werkende mensen treft.
• En het is meteen duidelijk dat N-VA er ook een regeringszaak van wil maken. Vlaams minister van Begroting Matthias Diependaele (N-VA) haalde fel uit: “Het kan niet zijn dat je bedragen ontvangt uit de deelstaten, en dan ook nog eens eenzijdig belastingen kan leggen waar inwoners van andere deelstaten onderhevig aan zijn. Mensen die pleiten voor een federale loyauteit, zouden die in deze beter ook eens in praktijk brengen.”
• Daarop kon de liberale Peeters niet anders dan meespringen: “Zet Brussel eenzijdig door, dan putten we alle juridische middelen uit”, zo kondigt ze aan. “Het kan niet dat Brussel eenzijdig een platte belastingverhoging invoert die de Vlaming in zijn portemonnee treft en discrimineert.” Dat wordt gezellig, in de Brusselse regering straks.

Genoteerd: Vlaams Belang blijft gefrustreerd over spelprogramma’s.

• Het is een oud zeer bij Vlaams Belang: nooit worden hun kopstukken uitgenodigd in de ‘lichtere’ programma’s, spelletjes en lichtvoetige talkshows, op de openbare omroep. Dat geldt al jaren zo, terwijl andere politici daar net wel ‘groot’ op worden, met bijvoorbeeld regelmatige optredens in talkshows zoals Vandaag, waar sommigen een abonnement op lijken te hebben.
• De cijfers die het Belang opvroeg, zijn wel interessant. Los van het feit dat ze zelf dus nul keer gevraagd zijn, is er daardoor een proportionele oververtegenwoordiging van de andere partijen. Immers, Vlaams Belang haalde bijna 1 op 5 kiezers vorig jaar: schrap je die, dan krijgen alle andere ‘meer’ dan waar ze ‘recht op hebben’. Maar ook dat is niet voor iedereen gelijk.
• Grote winnaar bij de VRT blijken dan de Vlaamse liberalen te zijn: die zitten in 23 uitzendingen, of liefst 36,5 procent van alle optredens met politici in lichtvoetige programma’s. Open Vld haalde 13,1 procent voor de verkiezingen van het Vlaams Parlement in 2019. Tweede slokop is N-VA, met 38,1 procent van de optredens, of 24 optredens, tegenover een score van 24,5 procent bij de verkiezingen.