Vivaldi moet lukken vandaag, maar wie leidt straks de dans?

Raakt Vivaldi vandaag van de grond? De kans is groot dat er taboes gaan sneuvelen: zowel CD&V (abortus), als de groenen (kernuitstap), zijn afgekoeld, en willen lukken. Ondertussen zijn ook de ‘eerlijke belastingen’ gesneuveld: een vermogenswinstbelasting komt er niet, zo is te horen. Alle elementen liggen er om te vertrekken. Al blijft het een coalitie met veel te veel partijen, wat het oncomfortabel maakt. En vooral: wie gaat dit leiden?

In het nieuws: Koninklijk opdrachthouder Egbert Lachaert (Open Vld) moet om 14.00 uur naar de koning.

De details: De ondertussen acht Vivaldi-partijen hebben een voormiddag om eruit te raken.

Het is buigen of barsten, vanmorgen op een cruciale meeting die de opdrachthouder om 9 uur bijeen heeft geroepen op een geheime locatie.
Bedoeling is dat opdrachthouder Lachaert er de acht partijen op één lijn krijgt, en het licht op groen zet om aan een echte formatie te beginnen.
Als alles goed gaat, kan hij dan een doorbraak gaan melden op het Paleis in de namiddag, en worden twee formateurs aangeduid. Dat zijn, meer dan waarschijnlijk dan, Paul Magnette (PS), die als grootste partij en grootste familie gisteren die rol op RTBF al claimde, in duobaan met een Vlaming.
Die laatste naam belooft ook nog inzet te zijn van een partijtje armworstelen. Immers, de kans is groot dat dit formateurschap een voorafname is van het premierschap zelf. Want wie wil premier worden, ‘maakt’ toch best het akkoord, brengt partijen samen en ‘verdient’ zo z’n job.
Magnette verklaarde gisteren dan wel, naast z’n ferme kandidatuur om formateur te worden, “dat hij bereid is om het premierschap namens de PS op te nemen, als daarover consensus zou zijn bij de regeringspartners”.
Vandaag is meer dan duidelijk dat Magnette absoluut voor dat formateurschap gaat. Als hij dan ook de post van premier claimt, is elke discussie over: hij is de grootste. Die kans is toch echt niet klein: tegen intimi in het verleden toonde hij ambitie genoeg.
Maar, laat Magnette toch ruimte, dan kijkt men naar Open Vld en CD&V. De redenering is dat Vivaldi het gebrek aan een Vlaamse meerderheid best compenseert met een Vlaamse premier, én dat het na twee keer een Franstalige regeringsleider tijd is voor de andere kant van de taalgrens. Bovendien voelt de PS zich best wel comfortabel bij een machtspositie, en een ander die dan het compromis telkens moet maken.
Wie komt dan uit de bus? Voorlopig viel daarover geen woord, in de plenaire groep. Maar er is één zekerheid: “Niemand gunt het iemand anders aan Vlaamse kant. Het ligt echt … complex”, zo stelt een bron dicht bij de gesprekken.
Welke kandidaten circuleren?
- Koen Geens (CD&V) is de logische naam voor de christendemocraten, de grootste Vlaamse partij die aanschuift. Maar maakt hij genoeg deel uit van de paars-groene esprit, die de core van dit project is? Of eist CD&V net daarom het premierschap op? Voorlopig laat CD&V niet in de kaarten kijken: Joachim Coens (CD&V) is en blijft een enigma op dat vlak.
- De naam van Alexander De Croo (Open Vld) is logisch voor de Vlaamse liberalen: hij is perfect tweetalig, heeft een ‘profiel’ van premier, de ervaring ook. Bovendien schoof hij gisteren ook bij de voorzitters aan: hij is officieel ondervoorzitter van Open Vld, en Lachaert is geacht ‘neutraal’ te zijn. Maar men aarzelt om hem in stelling te brengen. Niemand bij Open Vld wil hem nu ‘afgebrand’ zien worden, onder vuur zien komen, of het zou Gwendolyn Rutten (Open Vld) moeten zijn, die zelf haar kans op de Zestien verdampt zag, in november vorig jaar.
- Daarom misschien een compromis: Egbert Lachaert zou nog even aan zet kunnen blijven en ook formateur worden, naast Magnette. Dat zou dan een perfect compromis zijn, om de stoel warm te houden en tegelijk de liberalen mee in de cockpit te houden. Die laatste optie lijkt meest waarschijnlijk nu.

De essentie: Deze coalitie zit mathematisch niet helemaal logisch ineen. Te veel is te veel.

Gisteren kwamen al de acht voorzitters van de Vivaldi-partijen samen. Maar dat levert een wel erg ruime coalitie op, van liefst 92 zetels.
“Dit is de coalitie van de overbodigen: men zit met te veel rond tafel”, zo stelt een betrokkene. Mathematisch zijn immers alle partijen ‘overbodig’ in zo’n coalitie, behalve de PS, die haar veto kan stellen en een regering laten vallen. Al de andere kunnen dat niet, en kunnen op elk moment zo uit de regering getrapt worden. Een lastige situatie dus.
Zeker aan Franstalige kant wordt het zo wel héél druk: het cdH van Maxime Prévot schoof dan wel mee aan, maar eigenlijk willen PS en MR helemaal niet dat er nog een Franstalige partij bij komt.
Dat versnippert de ministerposten verder aan Franstalige kant. Er vanuit gaande dat men met veertien ministers werkt, zijn er dan maar twee voor PS, twee voor MR, twee voor Ecolo en eentje voor cdH. Overigens geldt die versnippering ook voor de Vlaamse kant: daar kan iedereen maximum op twee posten rekenen.
Maar het blijft ook inhoudelijk niet comfortabel: elke toekomstige discussie over abortus kan zo bijvoorbeeld opnieuw beslecht worden met de nu al historisch woorden van Georges-Louis Bouchez (MR): “Wat gaat CD&V dan wel doen, toch niet uit de regering stappen, zeker?”
Overigens laat Prévot zich niet zo snel uit Vivaldi duwen. Vanmorgen op LN24 was hij duidelijk: “Na de verkiezingsuitslag hebben wij ons nederig opgesteld en getoond dat wij de uitslag van de kiezer respecteerden. Nu zijn we zoveel later en wil ik voor mijn land constructief zijn (…) Niemand is nodig voor een absolute meerderheid, dus moet iedereen pragmatisch zijn.”
Met andere woorden: “J’y suis, j’y reste“. Hoe de andere er cdH dan nog kunnen afrijden, als die mee in de formatiefase gaan, is politiek een raadsel.

Inhoudelijk: Stokt het opnieuw op twee fetisjen? Het lijkt van niet.

Coup de théatre gisteren toch: iedereen leerde in één klap Jean-Marc Nollet, de Ecolo-voorzitter, echt kennen. Die speelde immers een hard en handig spel: “CD&V krijgt een ‘prealabel’, een ‘garantie op voorhand’ over abortus? Goed, dan wij ook over de kernuitstap“.
Die eis legde een bom onder de gesprekken: het zat plots muurvast. Want Ecolo had ’s morgens via oud-voorzitter Zakia Khattabi al gas gegeven op het abortusdossier. Dat helemaal van tafel halen, is ondenkbaar voor de Franstalige groenen, die zo ook MR en PS opjagen.
Op de RTBF suste Magnette op alle mogelijk manieren daarover gisteren. “Het debat in het Parlement moet voortgezet worden, met respect voor de coalitiepartners“, zo stelde die. Maar tegelijk zouden de huidige voorstellen van tafel gehaald worden, wat de grote trofee van CD&V dan zou zijn.
Alleen, als CD&V dat kreeg, dan moest en zou Ecolo die kerncentrales definitief dicht krijgen. Groen sloot zich daar, uiteraard, mee bij aan.
Het trauma van de vorige regeringsdeelname voor de groenen zindert immers nog na: toen al werd die kernuitstap beslist, en ‘betaald’, politiek gezien dan, door de groenen. Dat ‘historisch onrecht’ nu rechttrekken, zou een geweldige overwinning zijn voor de groenen.
Vraag is of het vandaag zo hard gespeeld wordt. Op Radio 1 was Meyrem Almaci (Groen) duidelijk niet gekomen om Vivaldi op te blazen: het tegendeel zou verbazen nadat de groenen zich al maanden warmlopen. Het zinnetje “respect voor elkaars standpunten”, werd eindeloos herhaald.
“Het is niet verrassend voor ons dat dit een belangrijk punt is”, zo stelde Almaci. Tegelijk herhaalde ze dat die kernuitstap al beslist was, en dat alle partijen aan tafel dat ook in hun verkiezingsstandpunt hadden. Maar, belangrijk signaal: “De uitstap is geen doel op zich, maar een middel.”
Ook Nollet, die gisteren aan tafel nog zo fel was, toonde zich vanmorgen op de RTBF al veel milder: “We kunnen naar een ultieme stap gaan in de onderhandelingen vandaag, denk ik”, zo stelde hij.
In de wandelgangen is te horen, dat er een oplossing zit in de Klimaatwet, die ook vanuit Europa ons wordt opgelegd in het Europees Klimaatplan: daardoor zouden de groenen genoeg garanties krijgen dat de broodnodige energiemix, met meer nadruk op groene bronnen, er komt.

Ook genoteerd: De socialisten halen toegevingen binnen op gezondheidszorg en pensioenen, maar er komt geen vermogenswinstbelasting. En een staatshervorming? Voor later …

De lijn van Magnette blijft ondertussen wel duidelijk: op die twee sociale dossiers zullen de liberalen fors moeten inbinden.
De grote vraag was dan of er op vlak van “eerlijke fiscaliteit” nog iets uit de kast valt. Daarover zweeg men gisteren in alle talen, maar er zou alvast niets van in de tekst staan.
Nochtans was dat de grote trofee, om na jaren discussie over de verschuiving van de druk op arbeid een stap te zetten naar meer belasting op vermogens. Maar voor de liberalen zijn elke vorm van nieuwe belastingen een gruwel. En met de N-VA in hun nek, willen ze absoluut geen toegevingen.
Op die manier wordt het dus vooral ook een regering waarin ‘overwinningen’ erin bestaan om iets ’tegen te houden’ van de ander: abortus, de kernuitstap én ‘eerlijke fiscaliteit’ zijn zo alle drie vakkundig afgevoerd door toekomstige ‘partners’. Met “respect voor elkaar”, uiteraard.
Over een staatshervorming, toch een eis van CD&V, is overigens weinig opgenomen in de teksten: het heet voortaan dat het “op middellange termijn” wordt aangepakt. Te veel partijen, een blok van voornamelijk MR, Ecolo en Groen, wil symbolisch echt niets weten van zo’n verdere regionalisering, en pleit net voor het tegenovergestelde. De oplossing is dus een vaag compromis, waarbij niets echt moet gebeuren.

Om te noteren: Een overdaad aan communicatie, midden in de cruciale fase.

Toch opvallend: van de acht partijvoorzitters, zaten er dus tussen gisterenavond, toen ze uiteen gingen, en vanmorgen 9 uur, toen ze opnieuw samen kwamen, liefst vier in de media:
- Paul Magnette (PS) bij RTBF TV.
- Meyrem Almaci (Groen) bij Radio 1.
- Maxime Prévot (cdH) bij LN24.
- Jean-Marc Nollet (Ecolo) bij RTBF Radio.
Dat blijft een moeilijke manier om tot een compromis te komen: telkens opnieuw moet je in de media uitleggen wat je al ‘binnen’ hebt, en wat nog ‘moet’.
Maar tegelijk was vanmorgen en gisterenavond vooral veel ‘optimisme’ te horen, naast ‘respect voor elkaars standpunt’: niemand blies iets op.
Alleen belooft het niet veel goeds voor de rest van de gesprekken, als nu al een cultuur geïnstalleerd is waarbij voorzitters constant de media opzoeken.

Ondertussen aan de kant: Bij N-VA voelen ze de bui hangen.

Niemand bij N-VA verwacht nog dat zij weer in het spel gaan komen. Aan de VRT gaf voorzitter Bart De Wever (N-VA) een quote, daarbij stellend “dat hij voorzichtig wilde blijven, om niet nog het verwijt achteraf te krijgen dat hij de Vivaldi-trein had doen helpen vertrekken“.
“Als wij aan de kant geschoven worden, dan is dat in de eerste plaats een drama voor Vlaanderen. Dat betekent dan dat de volgende federale regering geen meerderheid zal hebben in Vlaanderen.”
“Die nieuwe federale regering zal gedomineerd worden door Franstalige partijen en zal ook absoluut geen weerspiegeling zijn van wat de verkiezingsuitslag in Vlaanderen was. De kiesuitslag wordt volledig op zijn kop gezet.”
De N-VA wacht zo het lot dat ze altijd wilden vermijden: in oppositie naast enkel Vlaams Belang en de PVDA. In het hoekje van de ‘extreme partijen’ dus.

Compleet ander nieuws: De lynx maakt z’n comeback in België.

Na wolven, zijn er nu opnieuw nog andere roofdieren terug: de lynxen. Deze katachtigen jagen vooral op haasachtigen: een soort die ook in de politiek veelvuldig voorkomt.
En meteen kondigen experten aan dat de jakhals ook zijn rentree zal maken, binnen enkele jaren. U mag zelf de analogie met de Wetstraat erbij verzinnen.