Belangrijk is om een onderscheid te maken tussen clusterbommen en clustergranaten. Beide zijn clustermunitie, maar de eerste wordt doorgaand gedropt door bommenwerpers. De tweede zijn dan weer artilleriegranaten, die dus met houwitsers worden afgeschoten. Dit maakt ze een pak nauwkeuriger dan clusterbommen, en dus minder gevaarlijk voor omstaanders.

In het nieuws: De Verenigde Staten leveren opnieuw een substantieel militair pakket aan Oekraïne, met daarin onder andere clustermunitie.

• Oekraïne zelf is al maandenlang vragende partij voor clustermunitie. Want hoewel 123 landen het gebruik ervan hebben verboden, hebben noch de VS, noch Oekraïne of Rusland die Conventie ondertekend. In de oorlog in Oekraïne gebruiken beide partijen al sinds 2014 clustermunitie om vijandige troepen uit te schakelen.
• Nu krijgt het van de VS cluster-artilleriegranaten, die afgeschoten kunnen worden met 155millimeter-houwitsers. Concreet gaat het om M483A1-granaten, die tot 88 kleinere granaten kunnen dragen. Deze granaten zijn zeer effectief tegen zowel soldaten als pantservoertuigen.
• De granaten hebben een dud-rate van 2,35 procent, zo bevestigde Colin Kahl, de viceminister voor Defensie. Dit betekent dat ze in 2,35 procent van alle gevallen niet meteen ontploffen zoals gepland. Bij de recente versie van de granaten is echter een veiligheidsmechanisme ingebouwd, waardoor de kleinere granaten met behulp van een timer hoe dan ook ontploffen binnen drie minuten.

Een gevaar? Hoewel clusterbommen en -granaten een serieus gevaar vormen voor burgers, lijkt dat in Oekraïne relatief beperkt.

• In heel wat recente conflicten, zoals de oorlog in Afghanistan of Tsjetsjenië, maakte clustermunitie heel wat slachtoffers onder de bevolking. Rusland gebruikte ze onder meer om Grozny, de hoofdstad van Tsjetsjenië te bombarderen. Bij de beschietingen zelf stierven honderden burgers, maar ook nadien vielen hog heel wat slachtoffers, door onontplofte granaten. Hetzelfde gebeurde in Afghanistan, Vietnam en Laos, waar Amerikaanse explosieven jaarlijks nog steeds honderden doden maken.
• Om dat risico te beperken, gingen de VS en Oekraïne rond tafel. Oleksii Reznikov, de Oekraïense minister van Defensie, licht de beslissingen toe. Hij geeft aan dat Oekraïne bij de inzet van de munitie vijf belangrijke voorwaarden heeft afgesproken:
  • 1. Clustermunitie wordt enkel gebruikt in de door Rusland veroverde gebieden, niet op Russisch grondgebied;
  • 2. Om het risico voor burgerdoden te verkleinen, gebruikt men de munitie niet in stedelijke gebieden, en enkel op plekken waar een hoge concentratie van Russische soldaten wordt waargenomen;
  • 3. Oekraïne houdt nauwkeurig bij waar de munitie wordt ingezet;
  • 4. Na de herovering van gebied, gaat de focus op het ontmijnen. Ook onontplofte granaten moeten hierbij worden onschadelijk gemaakt;
  • 5. Oekraïne zal de partners op de hoogte houden van het gebruik en het effect van de munitie.
• Al bovenstaande voorwaarden, maakt dat de clustergranaten eigenlijk niet veel extra risico inhouden voor de doorsnee Oekraïner dan de al eerder geleverde munitie. Tegelijk moet opgemerkt worden dat ook Rusland uitvoerig gebruik maakt van clustermunitie, die vaak veel minder veilig is dan de Amerikaanse. Daarnaast legde Rusland ook al honderdduizenden, misschien zelfs miljoenen landmijnen in Oekraïne. Zo’n 170.000 vierkante kilometer is bezaaid met mijnen, of bijna zes keer de oppervlakte van België.