Het klimaatakkoord dat zaterdag in Parijs werd bereikt is “historisch” genoemd door onder meer Vlaams minister Joke Schauvliege (CD&V). Er was “euforie” voor “het wonder van Parijs”. Je zou denken dat we allemaal spontaan aan het feesten zouden zijn geslagen. Niet echt. Zero fucks were given. Er is een reden waarom er zo weinig tamtam gemaakt wordt om iets dat zogezegd het lot van de mensheid moet veranderen. Namelijk: niemand gelooft dat.

Het lijkt ons echt redelijk onwaarschijnlijk dat wat in Parijs is bereikt ooit als een positieve mijlpaal in de geschiedenis van de mensheid zal omschreven worden in de boeken van onze achterkleinkinderen. Wat zouden ze er in godsnaam over moeten schrijven? Dat bijna 200 landen, na al bijna 20 jaar bijzonder goed op de hoogte te zijn over wat voor een hypotheek de uitstoot van broeikasgassen legt op onze toekomst, het nu wel echt, maar dan ook echt eens waren dat het hoog tijd was dat we er iets aan deden?

Misschien is de beste manier om het falen van Parijs uit te leggen dat je aan geen mens uitgelegd krijgt wat ze nu eigenlijk overeengekomen zijn. Probeer maar eens. Je kan het wikken en wegen zoveel je wil, maar bottomline is het niet meer geworden dan dat we nog maar eens zeggen dat we in principe allemaal akkoord zijn dat we de opwarming moeten stoppen, en dat iedereen dat op zijn eigen manier mag doen, en als het niet lukt dan zijn er niet echt straffen of sancties maar wel een keiharde, euh, shame on you niet-nalever! O ja. We moeten er eigenlijk pas echt mee beginnen in 2020, wat nog zeker één verkiezing ver weg is, en moesten we vaststellen dat het niet genoeg is, dan gaan we om de vijf jaar samen zitten. Om vast te stellen dat het niet genoeg is.

Hete aardappel

En vaststellen dat het genoeg zal zijn, dat weten we nu al dat dat onvermijdelijk is. De klimaatakkoorden die de landen an sich hebben in elkaar gebokst, en die dus als basis dienen voor dit akkoord, zijn in alle gevallen ontoereikend. Iedereen zal een tandje moeten bijsteken. Good luck with that, zeker als de aan de gang zijnde verrechtsing in het rijkere deel van de wereld zich doorzet.

Wat politici in Parijs erg goed hebben gedaan is de hete aardappel doorschuiven naar hun opvolgers: die gaan ons het echt slechte nieuws mogen komen vertellen, te beginnen in 2023.

Rapport

De opwarming van ons klimaat stoppen is in se niet moeilijk: we weten waarom ze gebeurt en we weten wat er moet gebeuren om ze te stoppen. Gewoon stoppen met het gebruik van fossiele brandstoffen. We kunnen als mensheid autootjes laten rondrijden op Mars, dus vanuit puur technologisch standpunt is dat eigenlijk geen probleem. Als we dat willen, schakelen we in relatief korte tijd over naar alternatieve, duurzame energie. Het is, zoals er weer talloze zullen te horen krijgen als ze met Kerstmis hun rapport krijgen, geen kwestie van niet kunnen, maar een kwestie van niet willen.

Het probleem is niet fundamenteel logistiek of technisch. Het probleem is politiek. En wij allemaal, zelf. Immers: de omschakeling impliceert dat we onze gewoontes moeten veranderen. We zullen af moeten van het idee dat iets nooit opgeraakt en dat alles draait om materiële zaken om ons leven comfortabeler te maken. En dat we als mensheid de spil van alles zijn.

Kerstboom

Dat klinkt heel filosofisch. In de praktijk betekent dat: minder pakjes en andere pakjes onder de kerstboom. Geen kerstlichtjes Made in China meer tegen de gevel, die je kan kopen voor de spreekwoordelijke prijs van een appel en een ei. Eten wat groeit in het seizoen en wat van dichtbij komt. Of wat je zelf groeit. Eén keer per week vlees en één keer per week vis. Geen drie keer per jaar meer met de auto of het vliegtuig op vakantie gaan, maar één keer om de drie jaar. Jaren doen met dezelfde kleren en schoenen.

Wie denkt dat de dingen die we net opsomden er over zijn, wel, guess what, ze zijn nu al onvermijdelijk. Alleen: iemand is ons dat vergeten te vertellen. Nuance: het is ons wel verteld, maar we wilden het niet lezen. Of als we het al wilden lezen, dan was het de schuld van de pianist, in casu de wetenschappers, die, zoals we weten allemaal evil geniuses zijn, met een eigen agenda, en die gewoon leven om andere mensen de duvel aan te doen.

Gokken

Punt is: hoe langer we wachten om echt in te grijpen, hoe erger de verandering zal zijn. We kunnen ook gewoon helemaal niks doen uiteraard, wat zal leiden tot een pak minder mensen en wellicht een wereld van een selecte chosen few die hun welstand handhaven op de beste plaatsjes op de planeet. Tegenover steeds meer mensen die een miserabel bestaan zullen hebben. Da’s dan een kwestie van gokken: denken we echt dat we bij die eerste groep gaan blijven?

Soit, geen enkele politicus durft momenteel zeggen waar het echt op staat. Dat komt omdat het ook maar mensen zijn, net zoals de meerderheid van de mensen die niet meer op hen zullen stemmen als ze dat toch zouden zeggen, of god verhoede, maatregelen zouden afkondigen die echt effect kunnen hebben.

Wat er echt op het spel staat

Het altijd maar blijven uitstellen van echt zinnige maatregelen om de opwarming tegen te gaan, zal op die manier sowieso eindigen in een complete heroriëntering van onze maatschappij, gedwongen afstappen van een systeem van economische groei, en misschien zelfs het kapitalistisch systeem. Het impliceert nog iets anders: namelijk dat we ons politiek systeem op een gegeven moment overboord zullen moeten gooien.

Want, zoals Parijs alweer aangetoond heeft, de democratie in z’n huidige vorm en waarin iedereen zijn zegje moet krijgen en zijn eigen belangen probeert te dienen, wel, die werkt niet om problemen aan te pakken die de hele planeet bedreigen, erg complex zijn en bovendien een deadline hebben om op te lossen. Dat zeggen we niet met plezier. Integendeel: het is dat vooruitzicht dat ons eigenlijk pas echt bang maakt.

Zever, gezever

Het “akkoord” in Parijs zou pas echt historisch zijn geweest als er effectief beslist zou zijn dat we gaan stoppen met het ontginnen van fossiele brandstoffen. Daar is nergens sprake van. Er is alleen sprake van het inperken van de uitstoot en dan nog, heel vaag, zonder echt af te spreken met hoeveel. En dat is waarom u en ik weten dat het allemaal een hoop zever is.

Want, zo werken de dingen niet in de praktijk. Er is geen enkele kans, in een wereld waar de prijs van die fossiele brandstoffen historisch laag is, en door nieuwe technieken om ze boven te halen nog lang laag zal blijven, dat je erin zal slagen om het gebruik ervan terug te dringen. Een oplossing voor de opwarming begint pas van het moment dat je gaat zorgen dat wat er aan fossiele brandstoffen in de grond zit, daar ook blijft. Tot dan is het allemaal windowdressen.