“Ik trek naar het parlement én naar Marrakech”, zo stelt premier Charles Michel (MR). Daarmee zet hij de N-VA radicaal tegen de muur. Want in het parlement staat de oppositie klaar om het verdrag te steunen. Logischerwijze is het spel dan gespeeld, en valt de regering na een vertrek van de N-VA. Maar of de premier de N-VA zo ver kan duwen is nog niet zeker: het is volgens specialisten de regering die over verdragen met consensus beslist en niet het parlement.
“Ik ga ervan uit dat iedereen respect zal hebben voor het parlement, ook de leden van de meerderheid”, zo stelde premier Charles Michel (MR) tijdens zijn persconferentie waarbij hij uitviel tegen de N-VA. De premier gaf na een kort overleg op de kern z’n regering eigenlijk de facto op. “We hebben kennis genomen van een campagne van één politieke partij inzake migratie. In mijn ogen is het een onaanvaardbare, schandalige en onwaardige campagne”, zo trok hij van leer tegen de online campagne die de N-VA vandaag lanceerde tegen het VN-migratiepact.
Meteen kondigde de premier aan dat hij naar het parlement zal trekken, om daar een meerderheid te zoeken over het VN-migratiepact. Die zal hij er ongetwijfeld vinden: enkel N-VA en Vlaams Belang willen het verdrag niet bekrachtigen. “Ik heb beslist om het parlement zich over dit onderwerp te laten uitspreken”, sprak de premier. “Dat is het huis van de democratie.”
“Collegiaal en met consensus”
Maar de vraag is of de N-VA wel “moet respect hebben voor het huis van de democratie”, zoals de premier het mooi formuleert. Want grondwetspecialisten zijn toch duidelijk over wie in feite het laatste woord heeft in dit soort gevallen, waarbij de premier een internationaal verdrag moet gaan bekrachtigen. En dat is niet het parlement, maar de regering zelf.
Die regering werkt “collegiaal en met consensus”. Dat wil zeggen dat alle ministers akkoord moeten gaan met elke beslissing. Vandaar dat de regering ook ministerraden houdt, waarbij één enkele minister in theorie heel de beslissing kan tegenhouden. En als dat het geval is, is er geen vrijheid voor gelijk wie, ook premier Michel niet om een verdrag te ratificeren en dus naar Marrakech kan. Dat verklaarde Stefan Sottiaux, grondwetspecialist van de KULeuven in De Tijd.
Meteen is het duidelijk: met een N-VA in de regering kan de premier dus niet bewegen, meerderheid in het parlement of niet. Vraag is dus of de N-VA eruit moet en zelfs wil stappen, als ze op die manier de ondertekening kan tegenhouden.
Michel heeft dan andere regering nodig?
Draai de redenering om: premier Michel moet dus eigenlijk een regering hebben die “collectief en consensus” beslist. Dat kan enkel als hij niet alleen een parlementaire meerderheid heeft, maar meteen een heel nieuwe regering, zonder N-VA. Heeft hij die niet, dan kan hij niets gaan doen in Marrakech of zelfs New York, op het VN-hoofdkwartier waar het verdrag eindelijk moet gestemd worden.
Het is een beetje juridische haarkloverij, maar het verklaart wel waarom de N-VA niet zomaar 1-2-3 uit de regering Michel zal stappen, laat staan zich laten buiten dragen. De verklaringen van vicepremier Jan Jambon (N-VA) gingen ook al in die richting. “De werkzaamheden gaan verder. Zolang dat het geval is, gaan wij ook door”, stelde Jambon.
Die minimaliseerde ook het incident over de campagnefoto’s van de N-VA, die voor zoveel opschudding zorgden. Want hoewel de premier die openlijk veroordeelde, stelde Jambon dat er op de kern geen conflict over was. “De premier was absoluut niet kwaad. Het was een menselijke fout en iedereen maakt wel eens fouten, ook in onze partij.” En ook hij gaf aan dat de regering nog niet valt: “Als we verder werken ,houdt dat niet in dat we naar de koning gaan. “
Overigens is “naar Marrakesh gaan” op zich ook wel juridisch voor discussie vatbaar. Want het mag dan wel het symbolische moment zijn waarop het verdrag wordt bezegeld door de deelnemende landen, maar het is pas in januari bij de VN dat er definitief gestemd wordt. Dus ook daar kan straks een discussie over komen. Want kan het puur juridisch dat de premier in Marrakesh gaan meedelen hoe het Belgische parlement gestemd heeft, maar legaal geen enkele verbintenis aangaat? Het is pas dan in New York in januari, bij de VN zelf, dat de tekst juridisch gezien uiteindelijk wordt aangenomen en er een regering nodig is. Het moge duidelijk zijn: dit is voer voor specialisten grondwettelijk én internationaal recht, en het doorkruist een felle regeringscrisis.
