In november 2019 lanceerde de Europese start-up Space Cargo Unlimited een ongebruikelijke lading naar het International Space Station (ISS). Bij de 4.000 kilo aan voorraden bevonden zich 12 flessen van de beste Bordeaux-wijn en 320 wijnstokken. 14 maanden later keerde die wijn en de stokken terug naar de aarde. En wat we daaruit leren, levert misschien inzichten die kunnen helpen bij het ontwikkelen van innovatieve oplossingen voor de toekomst van voedsel en landbouw op aarde.

Op 2 november 2019 lanceerde Space Cargo Unlimited een lading bestaande uit 12 flessen Petrus 2000 aan boord van een Northrop Grumman Antares-raket die met succes aanmeerde bij het ISS. De missie, genaamd WISE (Winegrape In Space Experiment), was het eerste particulier geleide, toegepaste onderzoeksproject dat de effecten van microzwaartekracht en ruimtestraling op het verouderingsproces van wijn wilde bestuderen.

De 12 flessen die werden vervoerd, werden verzegeld in CommuBioS-bussen (om te voorkomen dat ze zouden breken bij terugkeer naar het aardoppervlak) en werden aan boord van het ISS bewaard bij een constante temperatuur van 18 graden Celsius om de biologische binnenomgeving van de flessen hun werk te laten doen. Wijnmonsters van dezelfde partij werden vervolgens genomen en gelijktijdig op aarde gerijpt om ze te vergelijken met de ISS-zending na terugkeer.

Anders, maar niet slechter

Dat gebeurde iets meer dan een jaar (438 dagen en 19 uur om precies te zijn) lader. De kostbare lading (een “gewone” fles Petrus van 2000 gaat momenteel van de hand voor 4.000 euro) landde op 14 januari 2021 veilig in de Golf van Mexico. In maart vorig jaar werd dan een wijnproeverij gehouden in het ISVV (Institut des Sciences de la Vigne et du Vin) in Bordeaux. Een panel van 12 professionals werd verzameld om zowel de terrestrische als de ruimtewijn te proeven en te beschrijven volgens verschillende visuele, smaak- en olfactorische criteria.

Voor het eerste deel van de test kregen panelleden drie glazen wijn, niet wetende in welke de wijn uit de ruimte zat. Visuele en olfactorische criteria werden in dit stadium geëvalueerd. Voor het tweede deel voerden de panelleden een vergelijkende proeverij van de wijnen uit.

De panelleden merkten verschillen in kleur, geur en smaak op tussen de twee wijnen. Volgens wijnschrijver en panellid Jane Anson was de wijn die rijpte in het internationale ruimtestation “misschien één tot twee of zelfs drie jaar verder geëvolueerd dan je zou verwachten van degene die op aarde was gebleven. Het is moeilijk voor mij om te zeggen of het beter of slechter was. Maar het was absoluut anders”, vertelde ze aan de BBC. “De aromaten waren bloemiger en rokeriger – de dingen die Petrus sowieso zou overkomen als hij ouder wordt.”

Waarom wijn naar de ruimte brengen?

Van de 12 flessen werden er drie geopend voor de wijnproeverij als onderdeel van de eerste analysefase. Terwijl acht andere momenteel uitgebreid onderzoek ondergaan dat naar verwachting een paar jaar zal duren, werd de laatste fles geveild bij Christie’s. De ruimteverouderde Petrus zou volgens het veilinghuis een miljoen euro kunnen opbrengen, maar hoe de veiling uiteindelijk afliep, is een raadsel.

De 12 flessen Petrus werden echter niet louter uit nieuwsgierigheid naar de ruimte gestuurd. Het nabootsen van een aardachtige omgeving met bijna nul zwaartekracht, zoals in het internationale ruimtestation ISS, biedt een uniek onderzoekskader om beter te begrijpen hoe belangrijke componenten van wijn, waaronder druiven, gist en bacteriën, reageren op gewichtloosheid. Dit zou wetenschappers in wezen kunnen helpen bij het ontwikkelen van technologie om veerkrachtigere planten terug op aarde te laten groeien.

Maar waarom wijn? Als het gaat om klimaatverandering, wordt gezegd dat wijnen erg gevoelig zijn voor de fluctuaties op aarde en vroege indicatoren zijn van de bredere uitdagingen waarmee we zullen worden geconfronteerd. Wijn is ook gevoelig voor zijn omgeving tijdens het verouderingsproces – met verschillende verouderingsomgevingen die tot verschillende smaken leiden. Volgens de blogpost van Space Cargo Unlimited is Mission WISE een poging “in de voetsporen te treden van Louis Pasteur”, die pasteurisatie ontwikkelde door middel van experimenten met wijnfermentatie. De start-up hoopt daarmee dat de experimenten resultaten zullen opleveren die bredere toepassingen kunnen hebben in voedselconservering en aanverwante technologieën.

Belangrijker: de 320 wijnstokken die in de ruimte waren

“Ons doel is om de oplossing aan te pakken van hoe we morgen een landbouw kunnen hebben die zowel biologisch als gezond is en in staat is om de mensheid te voeden, en we denken dat de ruimte de sleutel is”, zegt Nicolas Gaume, CEO en mede-oprichter van Space Cargo Unlimited. Volgens de start-up kunnen de bevindingen van het experiment ook worden gebruikt om smaakverbetering en smaakbehoud op aarde te begrijpen.

Naast de twaalf flessen rode Bordeaux-wijn waren er ook wijnstokken aan boord van het International Space Station. Ondertussen zijn ook die stokken weer naar de aarde verscheept en opnieuw geplant. De laatste rapporten van het bedrijf beweren dat de eerste ruimtedruiven nu zichtbaar zijn op de stokken, slechts een paar maanden na de herplantfase die plaatsvond in februari 2022.

In totaal brachten 320 wijnstokken meer dan een jaar door in het ISS. Het doel is om de impact van microzwaartekracht en extreme omstandigheden op de wijnstokken te onderzoeken, met name door te kijken naar genetische verschillen in vergelijking met controlemonsters op aarde. Voorlopige onderzoeksresultaten suggereerden dat de ruimtewijnstokken een verhoogde resistentie tegen valse meeldauw en de phylloxera-plaag (druifluis) kunnen vertonen, evenals veranderingen in het polyfenolgehalte. Later dit jaar staan ​​veldtesten gepland samen met Groupe Mercier, de wijnbouwspecialist die een commerciële partner is van het project en de wijnstokken heeft gehuisvest.

Hoewel sommige druiven in 2022 kunnen worden geplukt, wordt de eerste echte ruimtewijnoogst verwacht in 2023, gevolgd door een “microvinificatie” om proefwijnen te maken voor onderzoek.

Na de Bordeaux gaat ook de top van Italiaanse wijnen de ruimte in

Drie iconische Italiaanse wijnproducenten (Gaja, Biondi-Santi en Feudi di San Gregorio) hebben onlangs aangekondigd dat ze zullen samenwerken met de Italiaanse Ruimtevaartorganisatie (ASI) aan een ander wijn in de ruimte-project.

Het experiment omvat een selectie van wijnstokken en wijnflessen van de drie deelnemende wijnhuizen die een tijd in de ruimte doorbrengen. Zowel wijnstokken als wijnen zullen vergelijkende tests ondergaan met analoge monsters die bij hun terugkeer nooit de aarde hebben verlaten.

De gekozen wijnen zijn elk twee jaargangen van Biondi-Santi Brunello di Montalcino Riserva (2006 en 2015), Feudi di San Gregorio Taurasi Riserva Piano di Montevergine (2012 en 2015) en Gaja Barolo Sperss (1988 en 2017).

De drie wijnen werden geselecteerd als enkele van de meest gewaardeerde wijnen van Italië, gemaakt met de meest representatieve druivensoorten van het land, Nebbiolo uit het noorden, Sangiovese uit het centrum en Aglianico uit het zuiden.

(jvdh)