De Olympische Winterspelen in het Russische Sochi behoren nog voor ze begonnen zijn tot de meest omstreden uit de geschiedenis. Ze zullen al zeker de duurste ooit worden, president Vladimir Putin krijgt momenteel bakken kritiek door zijn strenge homowetgeving en verschillende aanslagen doen het ergste vermoeden voor de veiligheid. En toch zullen we tijdens de Spelen alleen maar mooie beelden te zien krijgen. Een Nederlandse fotograaf toont ons daarom het echte Sochi.

Sochi ligt in het zuiden van Rusland, ver van de hoofdstad Moskou, net boven Georgië. Vlakbij het olympisch dorp, voorbij de bergen, liggen zeven autonome republieken, waar meer dan dertig nationaliteiten en evenveel talen leven. Er zijn separatistische groeperingen actief en er worden terroristen opgeleid. Bijna alle grote aanslagen in Rusland zijn in deze buurt voorbereid en ook Tamerlan Tsarnaev (verantwoordelijk voor de aanslagen op de marathon van Boston) heeft hier zes maanden doorgebracht. Intussen lijkt het alsof de moderne stadions in Sochi uit de grond geschoten zijn. Zo groot is het contrast met de realiteit, hoewel Putin belooft dat de stad een topbestemming voor toeristen zal worden.

De Nederlandse fotograaf Rob Hornstra en de schrijver Arnold van Bruggen werkten vijf jaar aan een fotoboek dat toont hoe surrealistisch de situatie in Sochi is. We krijgen een blik in het Sochi dat we niet te zien zullen krijgen en we leren de mensen kennen die de plek hun thuis noemen. In het FoMu in Antwerpen loopt nog tot 2 maart 2014 een tentoonstelling. Hieronder een voorsmaakje in tien opmerkelijke beelden.

1. Strand aan de sporen (2011)

Langs de kust loopt de spoorlijn van Sochi naar Soechoem, Abchazië. Op de achtergrond rijzen de grote sanatoria van Adler op. Hier zijn de hotelkamers nog iets goedkoper. En dat merk je op het strand. De inwoners van Sochi noemen hen minachtend Bzdychs, een woord dat buiten Sochi niet begrepen wordt. Maar wie ooit een badplaats bezocht, begrijpt de betekenis: de topzware lichamen die bier en drank uitzweten, de naakte torso’s en teenslippers.

2. Op vakantie in Sochi (2009)

3. Protest tegen Winterspelen (2009)

Deze activisten zijn geen relschoppers maar geologen, advocaten,  natuurliefhebbers en bezorgde burgers. Ze praten hoopvol over de mogelijkheid de Spelen te verplaatsen naar het noorden, of in elk geval naar een koudere stad. Dan gaan ze weer, met hun tassen vol documenten over landeigendom, onteigeningen, beschermde bomen en theorieën over ondergrondse meren die uiteindelijk de ijsbanen aan de kust zullen opslokken. 

4. Magisch zwavelwater (2009)

Kleine Dima verbrandde tijdens een barbecue van zijn ouders beide benen. Zijn dokters verwezen hem naar Matsesta, beroemd om zijn magische zwavelwater. Nu slaapt hij hier in de buurt, in een klein kamertje van het sanatorium en moet drie keer per dag gedurende zes minuten met zijn brandwonden onder een straal zwavelwater. Meer mag absoluut niet. “Dan wordt het medicijn gevaarlijk”, zegt zijn verpleegster. 

5. Vijftig miljard dollar (2012)

Bijna alle olympische faciliteiten zijn klaar. Tijdens een bezoek door Putin aan de stad in het begin van 2013 werd duidelijk dat de Spelen meer dan vijftig miljard dollar kosten. “Kostenstijgingen kunnen voor komen tijdens de bouw van de faciliteiten, maar ze moeten wel gerechtvaardigd worden”, zei Putin tegen staatszender Russia Today. “Het belangrijkste is dat er niets gestolen wordt en dat er een verklaring is voor de extra kosten”, benadrukte hij. 

6. Gearresteerd (2012)

De weg naar Gimry – al eeuwenlang het centrum van de anti-Russische opstand – loopt door een dramatisch landschap. We stoppen om het dorp aan de andere kant van de vallei te fotograferen. Uit twee auto’s komen mannen met leren jasjes op ons af. We zijn gearresteerd. “Kunnen we niet naar Gimry”, vragen we de leren jasjes. “Natuurlijk niet”, antwoordt een kortaf.

7. Het nieuwe Zwitserland (2011)

In 2007 vertelt de burgemeester van Shatoi, een bergdorp in Tsjetsjenië, trots dat binnen enkele jaren Shatoi het nieuwe Zwitserland van Rusland zal zijn. Aan de controlepost vlak buiten het dorp wordt ons verteld dat we niet door mogen. In 2011 spreken we kort de burgemeester. “De autoriteiten zijn als herders”, zegt hij. “Zij leiden het volk in het goede. Onze voorvaderen baden om een president die hen zou ontwikkelen. En zie hier: onze gebeden zijn verhoord.”

8. Gijzeling op school (2011)

Ilona was 8 jaar toen de gijzeling op school No. 1 in Beslan het leven kostte aan haar moeder en enige broer. Door de explosies verloor Ilona het zicht in haar rechteroog. “Ik kan me die terroristen goed herinneren. De mannen hadden grote baarden. De vrouwen waren het ergst. Die waren het agressiefst en helemaal in het zwart gekleed. Soms, als het ‘s nachts donker is en geen licht in de kamer, dan word ik verlamd door angst. Dan zie ik gemaskerde mannen mijn kamer binnenkomen. Dan moet ik proberen zo snel mogelijk in slaap te geraken.”

9. Granaat opgevangen voor collega’s (2012)

Hamzad Ivlojev (34) was politieman in Karaboelak. ’s Nachts werd zijn post beschoten. Om zijn collega’s te redden wierp hij zich op een handgranaat. Nu mist hij zijn benen, een arm en is bij blind. Hij is een verbitterd man. Terugkijkend op zijn ongeluk zegt hij, “Het was allemaal voor niets. Ik offerde mezelf op voor een stel lafaards.”

10. Putins nieuwe Rusland

Rosa Goetor is een merkwaardige mix van Stalinistisch neoclassicisme en een alpendorp. Het is het laatste olympische dorpje in de lange vallei van Krasnaja Poljana, gebouwd door de investeringsfondsen van oligarch Vladimir Potanin. Modern, eclectisch en hip, lijkt het dorp een kleine ambassade van planeet Moskou in de Kaukasus te zijn, president Putins droom van een nieuw Rusland die uitkomt.