Jambon voert de forcing, met de nodige politieke risico's: Vlaams lot mee in federale handen

“De economie moeten we heropstarten, no matter what.” Bij N-VA duwt men uit alle macht om toch maar de motor weer te laten aanslaan. Daarbij neemt Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) een flink risico, door heel stellig te verklaren dat op 11 mei de “testcapaciteit die nodig is”, klaar zal zijn. Want daarvoor heeft hij het federale niveau nodig. “Wordt lastig”, klinkt het daar.

In het nieuws: Het is de vooravond van 1 mei, en dus claimen een heleboel partijen ‘hun’ feest en houden ze allerlei happenings.

De details: De socialisten en communisten hebben al sinds jaar en dag aanspraak op dat feest, maar ook Vlaams Belang en MR komen manifest aan de deur kloppen.

Bij de sp.a:

Conner Rousseau (sp.a) maakt er zijn ‘debuut’ als partijvoorzitter, z’n eerste 1 mei. Men zou haast vergeten dat de nog steeds maar 27-jarige voorzitter morgen dus z’n maidenspeech moet geven op dergelijk event.
De socialist maakte de afgelopen maanden in de Wetstraat een sterke indruk: hij koppelde meer dan eens z’n wagonnetje los van de PS, om een eigen koers te varen, veel meer consensuszoekend, met onder meer een stevige terughoudendheid ten opzichte van avonturen in een Vivaldi-coalitie. Maar vooral met een verantwoordelijkheidszin die bij een aantal cruciale collega’s leek te ontbreken.
Die eerste 1 mei-speech van Rousseau belooft iets heel speciaal te worden: de jonge voorzitter introduceert een heel nieuwe stijl, met een beetje een ‘presidentiële aanpak‘; de soort speech die premier Sophie Wilmès (MR) maar niet lijkt te kunnen geven, ambieert Rousseau wel.
In Het Nieuwsblad vandaag geeft hij al een voorsmaakje:
- “Er is nu een verloren generatie aan politici, die niet in staat is om samen te werken. Laat er dan een nieuwe generatie opstaan.”
- “Kan de politiek niet één keer alle oogkleppen afdoen, ook al kunnen ze elkaar niet rieken of zien? Werk nu toch godverdomme eens samen.”
- “We hebben nu een regering nodig die het land weer op de sporen zet. Gaan de liberalen en de N-VA’ers ook nu nog zeggen ‘dank u wel gezondheidszorg, om het land te redden, maar we gaan weer besparen op jullie’? Dat gaat de bevolking niet pikken.”
- “Georges-Louis Bouchez (MR) heeft wel tijd om de Balthazar Boma van Wallonië uit te hangen in plaats van met zijn collega’s te praten. Hij is heel fier dat hij de toekomst van het land blokkeert. Ik zou daar niet fier op zijn, het is schandalig.”

Bij de PS:

In bevriende krant Le Soir een opvallend interview met drie: PS-voorzitter Paul Magnette, geflankeerd door Jean-Pascal Labille, de baas van de Socialistische Mutualiteiten, en Robert Verteneuil van socialistische vakbond ABVV. “De wereld moet heel anders worden dan de wereld voor deze crisis“, zo stellen de drie heren. De boodschap is duidelijk: de socialistische zuil staat er, meer dan ooit, met rode oplossingen.
“Nooit meer besparingen op de sociale zekerheid, en zeker en vast veel meer belasting op vermogens”, zo stellen de drie. Maar onderliggend is het beeld misschien belangrijker dan de tekst: de socialisten zijn klaar om, na het gekrassel van Wilmès II, aan de knoppen van de macht te komen, ook federaal.
Verkiezingen wil Magnette niet: “Laten we op basis van het huidige Parlement een regering vormen”. Daarbij laat hij voorlopig alle deuren open, ook naar N-VA, zolang er maar niet op de gezondheidszorg bespaard wordt. “Ze roepen nu de staat te hulp. Als ze coherent zijn, zal het perfect mogelijk zijn om een regering te vormen”, zo zegt hij over de ‘rechtse’ partijen.
Overigens is van enig echt serieus contact tussen de PS en Vlaamse partijen daarover, laat staan met de N-VA, nog geen sprake. “Wat aftasten kan. Maar het is gewoon te vroeg op dit moment om echt serieus te gaan praten, eerst mei doorkomen en het land heropstarten”, zo is her en der te horen.

De MR:

Al jaren proberen de Franstalige liberalen zich als ‘sociaal-liberaal’ neer te zetten, en op 1 mei ‘hun’ feest te claimen. Voorzitter Georges-Louis Bouchez doet dat met een virtueel feest, waarop hij zelf speecht, net als “onze premier, Sophie Wilmès (MR)”, zo kondigde hij vanmorgen aan op Bel RTL. “Daarna zullen Sophie en ik ook allerlei vragen vanuit de basis live beantwoorden“, zo beloofde Bouchez.
Bouchez verdedigde fel de keuze van de Nationale Veiligheidsraad om eerst de bedrijven en winkels te laten openen, eerder dan familiaal contact toe te laten: “Dat is een keuze op basis van wetenschap, helemaal geen keuze tussen het menselijke en het economische. In de winkels is het heel veilig. (…) Hoe gaan die critici aan de arbeiders, aan de ondernemers van kmo’s misschien uitleggen dat we hun bedrijven nu helpen en hun jobs redden? Is dat niet humaan, niet menselijk dan?”
Opvallend ook: Bouchez wil na de crisis “een nieuwe start in onze samenleving, niet zomaar een relanceplan, maar een echte hervorming“. “We moeten plannen lanceren, voor cultuur, voor de families, voor de rusthuizen. Dat moeten we met de lidstaten én het federale niveau uitwerken: een échte strategie voor héél het land. Want op moment van crisis komt iedereen terug naar het federale niveau“, zo stelde Bouchez.
Over de timing van regeringsonderhandelingen organiseerde Bouchez ook zijn eigen strategische aftocht: “We kunnen als de situatie zich medisch stabiliseert, wel praten in juni, om in september dan klaar te zijn, zoals ik altijd gezegd heb.” Staart ingetrokken dus: de MR wilde eerst maar vanaf september aan tafel.
Maar of Bouchez een aangename gesprekspartner wordt? “Ik heb nog niemand gehoord. Dat ze mij een voorstel doen, hé. Ik heb nog niets gezien, geen enkel voorstel.” In de Wetstraat heeft zowat iedereen dezelfde conclusie over de MR-voorzitter: er zal vooral ‘rond’ hem gewerkt moeten worden, eerder dan ‘met’ hem.

Het Vlaams Belang:

Voorzitter Tom Van Grieken (Vlaams Belang) bulkt van zelfvertrouwen, door goede verkiezingsuitslagen, nog betere peilingen en een regering die moeilijk greep krijgt op het geheel. 1 mei is het traditionele moment om een laagje sociaal vernis op de extreemrechtse partij aan te brengen: een strategie die electoraal duidelijk werkt, Van Grieken zette z’n partij wat ‘linkser’ neer dan het ‘oude’ Vlaams Belang. Op Radio 1 kreeg hij vanmorgen de kans dat nog eens in de verf te zetten.
“Meer dan 20 jaar zetten wij de hardwerkende Vlaming op 1 mei in de bloemetjes. Onze partij is dan ook de sociale volkspartij bij uitstek”, zo stelde hij. Het discours was daarbij duidelijk: het is nog steeds heel hard “onze mensen eerst”. Van Grieken nam de transfers naar Wallonië, 12 miljard euro, op de korrel, stelde dat het stoppen van toegang geven aan niet-EU-burgers tot de sociale zekerheid nog eens 1,4 miljard kon opleveren en waarschuwde ook voor het overnemen van schulden van arme Zuid-Europese landen binnen de EU: “De Vlaming zal niet nog eens de factuur betalen.”
Hij hekelde ook de aankondigingspolitiek van de federale regering rond premies, die maar niet rond raken: “Ik raad de regeringsleden eens aan om te gaan naar spoeddiensten en verpleeg- en zorgkundigen om te zeggen dat die beloofde coronapremie maar om te lachen was. We moeten iets doen voor die mensen die wekenlang het beste van zichzelf hebben gegeven.”

De PVDA:

Ook daar een stevig feest, dat ze ‘1 mei: Onze Helden’ hebben gedoopt. Opvallende gast is diezelfde Vertenueil, de ABVV-baas, die samen met Magnette interviews geeft. De socialistische vakbond danst in die zin een beetje op twee benen: de PVDA heeft een stevige greep op sommige delen van die vakbond gekregen en Vertenueil kan dat zeker in Wallonië niet zomaar negeren.
Geen Marc Van Ranst dus, nadat de viroloog “begot geen probleem zag” in zijn aanwezigheid op een communistische bijeenkomst, liet hij 24 uur later weten toch niet te komen. Mertens stelde daarover “om de sereniteit van het debat mogelijk te maken, hebben we in onderling overleg besloten om een vervanger te voorzien”. Communisten die een ‘sereen debat’ willen: het zijn inderdaad bijzondere tijden.

Opvallend in de Wetstraat: De felle, gewaagde positie van de Vlaamse regering over de testen.

De N-VA zit, doordat ze de Vlaamse regering leidt, stevig mee in bad met de beleidsmakers om deze crisis aan te pakken. Maar federaal staat ze aan de kant, tot grote frustratie van de partijleiding, die met lede ogen de aarzelende aanpak van het minderheidskabinet Wilmès II aanziet. Bart De Wever (N-VA) en co duwen nu het gaspedaal helemaal in: “De economie moet heropstarten, no matter what.”
Het verklaart waarom minister-president Jan Jambon (N-VA) gisteren in het Vlaams Parlement zich zo fel opstelde, en daar dure beloftes maakte. “Ik zeg u hier en nu: op 11 mei zullen wij de tracingcapaciteit hebben. Op 15 mei zal er voldoende beschermingsmateriaal in de scholen aanwezig zijn”, zo maakte hij zich wel opvallend sterk.
Meer nog, de oppositie kreeg een stevige tik: “Maak er alstublieft geen potje van, breng de bevolking niet nodeloos in onrust, dat is nergens voor nodig. Als overheid nemen wij onze verantwoordelijk, komen wij onze verplichtingen na, gaan we uit de crisis geraken, ondanks de oppositie.”
Op die manier neemt Jambon alvast een majeur politiek risico, want voor een aantal cruciale onderdelen om de ’tracingcapaciteit’ te kunnen garanderen, moet de Vlaamse regering wel beroep doen op het federale niveau. “Minister Philippe De Backer (Open Vld) garandeert ons dat de testcapaciteit aanwezig zal zijn. Op federaal vlak is een captatieplatform ontwikkeld waar de data van de callcenters ingaat.”
Op Villa Politica sprong Hilde Crevits (CD&V) stevig mee in bad, als viceminister-president ging ze mee achter de belofte van Jambon staan: “U mag mij dat nog 27 keer vragen, de minister-president was heel duidelijk, het tegendeel zou verbazen. Ik voel een grote eensgezindheid.”
Maar daarmee is het risico niet weg. De 1.200 ‘speurders’ op tijd vinden, aanwerven en opleiden, zal een huzarenstukje zijn. Gisteren bleek nog dat de aanbesteding niet deftig was gedaan. Jambon beloofde dat vrijdag die offerte kan toegewezen worden. Maar dan nog blijven de losse eindjes hangen.
“We gaan nooit op tijd klaar zijn. Er is te weinig testmateriaal, we moeten reagentia hebben, we moeten wissers hebben én we moeten beschermend materiaal hebben. De toestellen staan stil in klinische laboratoria, want er is geen materiaal om te kunnen testen”, zo was Marc Moens van de Belgische Vereniging van Artsensyndicaten wel heel fel op Radio 1. Niet bepaald geruststellend voor Jambon.

Alles hangt aan alles: De Vlaamse regering is wel afhankelijk van het federale.

Het moge duidelijk zijn: de Vlaamse regering maakt zich zo kwetsbaar, want het federale niveau blijft cruciaal om de testen te organiseren en de zaak te coördineren. En daar klinkt het optimisme toch minder hard: “Ik vrees dat het onhaalbaar zal zijn om helemaal kaar te zijn, wat Jambon ook moge zeggen. Maar dat hoeft ook niet zo erg te zijn: we gaan niet meteen héél de capaciteit nodig hebben, het zal een geleidelijke opstart zijn”, zo zegt een hoge bron in de federale regering.
Minister De Backer heeft alvast één communicatief probleem opgelost: het federale bureau Sciensano gaat voortaan ook het aantal testen rapporteren zoals De Backer dat wil. Dat betekent dat in één klap de target van 10.000, die er nu 25.000 is geworden, gehaald wordt. Het ’tellen’ is dus naar de hand gezet van de politiek. Maar of er dan ook effectief straks genoeg testen zijn, zal op het terrein moeten blijken.
Blijft nog de discussie van de app. Het federale Parlement zal daarvoor het kader regelen, maar dan valt het ook in de mand van de deelstaten. Ook daar zal Jambon dus nog wat katjes moeten geselen, ook al duwt hij het voor zich uit: “Het is niet voor meteen.”
Ondertussen klinkt binnen de federale regering wel snoeiharde kritiek op Sciensano: “Die hebben ongelofelijke schade aangebracht aan België, door zomaar alle doden in die coronacijfers te kappen. Niemand heeft ooit enige duidelijkheid gekregen over wat er allemaal in die cijfers zit. De enige vergelijking is die van de oversterfte, en daar zie je dat België helemaal niet zo slecht scoort”, zo laat een federale minister optekenen. Vandaag zou Sciensano alvast uitleg geven aan de internationale pers over die enorm hoge Belgische dodencijfers, om één en ander te ‘corrigeren’.

Een kleine overwinning: Een soort mini-Nationale Veiligheidsraad besliste gisteren om alvast fase 1 van de exit te laten doorgaan.

In de vooravond kwam een virtuele raad bijeen: de kern van de federale regering en de ministers-presidenten hakten na overleg met de virologen de knoop door.
“De godenstatus van de virologen is voorbij, de politiek neemt het weer over. Dat is heel moeilijk discussiëren, want je kan nooit echt nagaan wat het effect van al die maatregelen is, medisch gezien. Alleen dat de economische schade wel enorm gaat worden. Kijk naar Nederland, daar zijn de winkels nooit gesloten, is de economie nooit tot stilstand gekomen”, zo zegt een deelnemer van die Veiligheidsraad.
Op maandag 4 mei mogen alle bedrijven weer open. Maar de echte test komt op de Veiligheidsraad van volgende week: dan moeten de winkels op 11 mei en de scholen nog een weekje later bevestigd worden. “Er zullen er wel een paar zijn die er alles aan gaan doen om dat nog proberen tegen te houden, dat zie je nu al. Maar goed, die eerste hindernis is genomen”, zo zegt een betrokkene.

Interessant om volgen: De Europese Unie denkt na over een ‘Covid-19-paspoort’.

Wie naar tropische landen heeft gereisd, kent het: het gele ‘boekje’ waarin vaccins staan die soms verplicht zijn, om bepaalde landen te bezoeken.
De EU denkt nu na over iets soortgelijk: een soort ‘health passport’, waarbij de EU-burgers kunnen aantonen dat ze getest zijn op Covid-19 en vrij zijn om te reizen.
Feit is dat een pak landen, zeker in Zuid-Europa, koude rillingen krijgen van het feit dat het toerisme helemaal is ingestort. Volgens de EU gaat het om 10 procent van de hele Europese economie en liefst 27 miljoen jobs. Vanuit Kroatië, Griekenland en Cyprus komt nu die vraag om zo’n paspoort in te voeren.
Het alternatief is enkel mensen toe te laten uit landen die ‘Covid-vrij’ zijn. Maar de vraag is of dat zowel praktisch als juridisch haalbaar is: het gaat helemaal in tegen het principe van de EU van vrij verkeer van mensen.

Het zwarte klatergoud: Na dagen van zware depressie, gaat de olieprijs eindelijk weer naar omhoog.

De gigantische schommelingen op de oliemarkten internationaal gaan verder. Gisteren schoot de prijs weer naar omhoog, en steeg de prijs van de Amerikaanse olie, de zogenaamde West Texas Intermediate, plots met 30 procent.
Dat heeft alles te maken met opslagcapaciteit: in de VS vreesde men, omdat de vraag zo laag is, dat er niet meer genoeg stockagecapaciteit zou zijn. Maar cijfers gisteren bewezen dat het wel meevalt met die opslagruimte, en kijk: meteen schoten de prijzen weer naar omhoog.
In Europa, waar we vooral naar de Brent Crude olie kijken, gingen de prijzen ook fel naar omhoog, zij het niet met dezelfde kracht als de Amerikaanse. Maar uiteraard blijven het bijzonder lage bedragen.
Aan de pomp gaat u er niet al te veel van merken: daar werkt het omgekeerde cliquetsysteem. De taksen stijgen daardoor wel mee met de prijs, maar dalen nooit mee. Het is dus vooral belastingen, dat u nu aan de pomp betaalt, eerder dan de prijs voor de onderliggende olieproducten.

Positief nieuws uit China: De straatprotesten in Hongkong, die meer democratie eisen, zijn terug.

De focus op China blijft achterweg bij veel media, wat vreemd is gezien de verpletterende rol in een pandemie die miljarden mensen hun levens impacteert. Gebrek aan transparantie en een compleet manco in internationale samenwerking en het verwittigen van andere landen, deed de uitbraak van corona wereldwijd gaan.
Maar kijk: ook in China zelf is er toch reactie tegen de autoritaire houding van de overheid daar. In Hongkong moest de politie voor de tweede dag op rij betogers oppakken die het opnemen voor de democratie in hun land. Nu de restricties rond het virus minder streng worden in China, komt het protest dus opnieuw op straat.
Uiteraard greep de politie de social distancing-regels aan om hardhandig op te treden in een shoppingcentrum in het financiële district van Hongkong. Maandenlang was er nauwelijks een spoor van dissidentie, omdat de regels over bijeenkomsten zo strikt waren in Hongkong.

Ondertussen bij de liberalen: De jongeren vinden het nodig om een van de kandidaten voor het voorzitterschap van de partij op de vingers te tikken.

Wie dacht dat de bodem bereikt was bij Open Vld, vergiste zich. De media hebben immers Els Ampe (Open Vld) ontdekt, kandidaat-voorzitter die in de marge van de race haar pover gemaakte video’s online gooit. Haar meningen zijn fel, haar manier van in beeld komen op z’n minst vreemd. Schadenfreude stuwt haar nu bijna dagelijks naar de top van de meest geklikte artikels op HLN.be.
Tot nog toe was de algemene houding in de partij er eentje van gegeneerd wegkijken, en hopen dat de race snel voorbij zou zijn. Enkel in Brussel zelf, waar Ampe verkozen is voor het Vlaams Parlement, is het al langer openlijke vijandschap tussen Ampe en oud-boegbeeld Guy Vanghengel (Open Vld), een ruzie die al dateert van ver voor de voorzittersrace.
Maar in de freedom of speech-partij, de liberalen, zijn er dus ook de jongeren. Die stapten gisteren plots ook in de voorzittersrace, door het nodig te vinden Ampe op de vingers te tikken. Maar de jongerenvoorzitter “voelde zich genoodzaakt een open brief te schrijven, de laatste dagen en uren groeide de ontzetting en ongeloof van onze lokale Jong Vld-afdelingen over uw communicatie”.
“U bent zeker niet de enige die het imago van onze partij schade aanbrengt, alhoewel u een hoger tempo hanteert dan uw voorgangers en uw timing, in volle gezondheidscrisis, ook ‘a first‘ is. Hoe u vandaag in volle crisis de ruiten van geloofwaardigheid van onze partij inslaat, deden anderen jarenlang. Het is echt niet de eerste keer dat onze leden me opbellen met de vraag ‘wat doen ze daar in Brussel?’. U bent zeker niet de eerste, maar ook niet de laatste die de blauwe bal misslaat”, zo halen de jongeren hard uit.
Daarmee lijken de jonge liberalen alvast één ijzeren wet van de communicatie te hebben geschonden: Maak je tegenstander niet nodeloos groter.
Ook pijnlijk overigens, dit citaat waar Open Vld in 2017 nog op Facebook campagne mee voerde: “‘Ik ben het niet eens met wat je zegt, maar ik zal het recht om het te zeggen tot de dood toe verdedigen.’ Dit vond Voltaire en daarmee zijn wij het helemaal eens. En jij?”