56 Belgische vrouwen per dag doen aangifte van verkrachting. Alsof dat nog niet erg genoeg is, doen over verkrachting nog altijd veel mythes de ronde, die de schaamte en het schuldgevoel voor de slachtoffers vergroten, hulp en aangiftes bemoeilijken en het risico volledig fout doen inschatten. 

Maar eerst: wat is verkrachting?

Verkrachting is een zedenmisdrijf waarbij iemand zonder toestemming wordt gepenetreerd bij een seksueel getint contact. Penetratie is het binnendringen van een lichaamsopening (zoals de vagina, anus en mond) met een voorwerp of lichaamsdeel (meestal vinger of penis).

Penetratie bij een persoon jonger dan 14 is altijd verkrachting, ongeacht of er toestemming werd gegeven. Penetratrie bij 14- tot 15-jarigen met toestemming is geen verkrachting meer, maar aanranding van de eerbaarheid. 

Zonder penetratie, is het aanranding van de eerbaarheid. Ook dat is een misdrijf, waarbij een persoon zonder toestemming gedwongen wordt seksuele handelingen te stellen of te ondergaan. Fysieke aanraking komt er niet altijd aan te pas: je kan ook gedwongen worden je uit te kleden of te masturberen. (bron: Vrouwenraad)

De definitie laat weinig ruimte voor interpretatie, maar toch blijven deze mythes over verkrachting hardnekkig de ronde doen. 

1. Wie verkracht wordt, heeft het zelf gezocht.

Met als bekendste varianten:

– Wie sexy kleren draagt, vraagt erom.

– Je hebt te veel geflirt/uitgedaagd.

– Wie a zegt, moet b zeggen (als je kussen of handtastelijkheden toestaat, moet je alles toestaan).

– Wat wil je, als je ’s avonds alleen over straat loopt/in een parking.

Een verkrachting gebeurt zonder toestemming, en de verkrachter is de enige schuldige hier: hoe seksueel stimulerend sommige kledij, handelingen of opmerkingen ook zijn, dat is geen vrijgeleide tot verkrachting. Seksuele opwinding en lusten kunnen (en moeten) onder controle worden gehouden, niemand verdient het om verkracht te worden. 

Vergeet ook het gevaar van donkere steegjes, verlaten parkingen of nachtelijke stadswandelingen: de meeste verkrachtingen vinden binnenskamers plaats, en ja, ook overdag. 

2. Opgepast voor onbekende mannen!

De onbekende man heeft zijn imago niet mee: hij wordt zowat van alles beschuldigd, en elk meisje wordt er van jongs af aan voor gewaarschuwd. Pech wel: de meerderheid van de verkrachtingen gebeurt door een bekende: een familielid (incest), buur, klasgenoot, collega, (familie)vriend of partner.

Cijfers lopen uiteen, maar algemeen wordt ervan uitgegaan dat 90 procent van de verkrachtingen door een bekende gebeurt, 10 procent door een onbekende dus. Vandaar ook het overschatte gevaar van ’s nachts alleen buiten lopen: hoewel het wel gebeurt, heb je veel meer kans dat het in je slaapkamer gebeurt dan op een verlaten parking. 

3. Er zijn veel valse aangiftes ook.

Het bestaat maar het zijn er niet zoveel. Hoeveel precies is echter moeilijk te zeggen want de cijfers lopen nogal uiteen. Niet in het minst omdat er verwarring bestaat over wat een valse aangifte precies is: een verkrachting die niet is gebeurd (een valse beschuldiging dus) of niet kunnen bewijzen dat iets is gebeurd (een onvolledig verslag)?

De eerste optie lijkt logisch, maar politieagenten zien dat anders: voor hen is ook het tweede een valse aangifte, omdat het slachtoffer gelogen heeft over andere details of niet geloofwaardig overkomt. Daarnaast staan de agenten ook wantrouwig tegenover aangiftes van verkrachting door bekenden of onder invloed en aangiftes die (lang) na de feiten worden gedaan. Deze worden (te snel) afgedaan als ‘vals’ en zorgen voor een vertekening in de cijfers. (bron: The post online)

4. Mannen kunnen niet verkracht worden.

Toch wel: ook zij kunnen tegen hun zin gepenetreerd worden, bijvoorbeeld in de anus of de mond. En nee, het gebeurt niet enkel in gevangenissen of door homo’s. Het gebeurt wel veel minder dan bij vrouwen (of het wordt toch minder aangegeven): 5 procent van de aangiftes zijn van verkrachte mannen.

5. Vrouwen doen dat niet.

O jawel. Ook vrouwen kunnen mannen/vrouwen tegen hun zin penetreren, met een vinger of dildo bijvoorbeeld. Ook hier: het komt minder voor, maar cijfers zijn er niet. 

6. Een orgasme/ejaculatie betekent eigenlijk dat je het wel wou.

Nee: hoe je lichaam en je hoofd reageren, dat zijn twee verschillende dingen. We hebben nogal de neiging om wat ons lichaam ons zegt voor ‘meer waar’ en ‘betrouwbaar’ aan te zien dan wat je hoofd zegt, maar dat klopt niet. Natuurlijk, soms is er sprake van ontkenning, omdat je iets niet wil onder ogen zien – bijvoorbeeld als je verliefd wordt op iemand van hetzelfde geslacht maar je dat niet wil. 

Bij verkrachting is dat niet zo: je wil de seksuele handelingen niet. Of je lichaam daar nu op reageert of niet, verandert niets aan het feit dat er tégen jouw wil seksuele handelingen zijn gesteld. En ja, je lichaam kan je dus behoorlijk ‘in de steek laten’. 

Een variant hierop: “Wie dat echt niet wil, kan niet verkracht worden” (Of: wie verkracht wordt, wou dat stiekem wel). Niet dus: verkrachting is meer dan ‘gewoon seks op het verkeerde moment’. 

7. Vrouwen dromen toch van een verkrachting?

Met dank aan de berichtgeving over ‘verkrachtingsfantasieën’. Een derde tot de helft van de vrouwen heeft wel eens een zogenaamde ‘verkrachtingsfantasie’, de derde populairste fantasie na een triootje en seks met een vrouw. 

Probleem: het woord is slecht gekozen. De meeste vrouwen dromen niet van een verkrachting, maar van seks met een sterke man die haar ‘overmant’. Iemand die initiatief toont dus, je letterlijk en figuurlijk van je sokken blaast. Een romantische fantastie dus, waarbij jij het maar over je moet laten komen. 

Maar ook als je die fantasie deelt met je partner kan het grandioos mislopen, zoals een redactrice van The Frisky getuigt: ‘ja, het was mijn fantasie, maar dit was niet wat ik bedoelde.’ Wie een dergelijke fantasie wil uitproberen, doet dat best enkel met een langtermijnpartner, en spreekt ook enkele ‘veilige’ woorden en do’s en don’ts af. 

8. Je kan niet zwanger worden.

Een vrouw kan altijd zwanger worden van onbeschermde seks als ze zelf geen anticonceptie neemt. Het gebeurt dat uit een verkrachting een zwangerschap en een kind ontstaat. Het is een van de grote struikelblokken bij abortuswetgeving en de meeste antiabortusactivisten willen ook niet weten van abortus na een verkrachting. 

9. Alleen sterke mensen kunnen verkrachten.

Omdat in sommige definities van verkrachting ‘onder dwang’ wordt gebruikt, wordt vaak gedacht dat er alleen sprake is van verkrachting als het gepaard gaat met fysieke dwang. In de meerderheid van de gevallen klopt dat (74 procent onder fysieke dwang, 14 procent onder dwang van een wapen), maar niet altijd. Je kan ook in de val gelokt worden, het kan je verrassen of je kan bedreigd worden zonder fysiek geweld te gebruiken. 

10. Als er niet gevochten is, dan is het geen verkrachting.

Niet alle vrouwen (en waarschijnlijk ook mannen) reageren op dezelfde manier bij een verkrachting: sommigen verzetten zich hardhandig, anderen verlammen helemaal, houden zich stil omdat ze hopen dat het dan sneller voorbij is of durven zich niet te verzetten omdat er gedreigd wordt met fysiek geweld tegen de vrouw of haar naasten. Dit maakt penetratie zonder toestemming niet minder een verkrachting dan wanneer er wel weerstand wordt geboden Zoals hierboven beschreven hoeft er geen fysieke dwang aan te pas te komen, om beschouwd te worden als verkrachting. 

Ook kinderen kunnen/durven zich niet altijd te verzetten tegen hun verkrachter: maakt dat dat het geen verkrachting is?

Deze mythe zorgt ervoor dat vrouwen die zich niet verzet hebben, zich extra schuldig voelen: ze hebben het laten gebeuren, dus zijn ze medeschuldig. Reacties van andere mensen helpen niet bepaald: “Waarom heb je je niet verzet?” Alsof dat alles oplost, alsof het dan niet gebeurt. 

11. Verkrachting is een spontane beslissing, door oncontroleerbare lust.

Een mythe die de basis is voor een pak andere mythes: dat verkrachtingen door onbekenden gebeuren, in het donker, op verlaten plekjes. Maar de waarheid is dat de meeste verkrachtingen gebeuren met voorbedachten rade: de vader die zijn dochter opzoekt in haar kamer, de baas die een ondergeschikte naar zijn bureau lokt, de buurman die een kind chanteert. Verkrachting is dus in de meerderheid van de gevallen een beslissing. 

12. Verkrachters zijn zieke perverten.

Bij een studie van 1.300 verkrachters bleek dat slechts een minderheid psychisch ziek is. De meeste zijn goed aangepast aan de maatschappij (vandaar de reactie: “Van hem/haar hadden we dat nooit verwacht, je zag het er niet aan”), al hebben ze wel vaker de neiging woede uit te drukken met geweld.

13. Groepsverkrachting is zeldzaam.

Net als het beeld van een verkrachting op een donkere plaats voor een onbekende man, is ook het beeld van één dader niet altijd correct. Cijfers lopen ook hier zwaar uiteen. 

In België wordt een groepsverkrachting om de twee dagen gemeld, ongeveer 15 keer minder dan een gewone verkrachting. Sociologisch onderzoek aan de universiteit van Minnesota Duluth meldt een ander cijfer: in 43 procent van de aangiftes zou sprake zijn van meer dan één aanvaller. Of dat enkel over verkrachtingen of ook aanrandingen gaat is niet duidelijk, en een bron wordt niet vermeld. Analyse van Europese en Amerikaanse ciijfers besluit dat 10 tot 20 procent van alle gemelde verkrachtingen, een groepsverkrachting is. Ook hier is de onderrapportering groot: slechts 1 op 3 wordt gemeld, terwijl slechts 5 procent van de pogingen tot groepsverkrachting worden gemeld. 

Groepsverkrachtingen zijn niet verbonden aan ras en inkomensstatus, met andere woorden, het komt niet enkel voor in bepaalde buurten of bij bepaalde mensen. 70 procent van de groepsverkrachtingen vinden plaats binnen dezelfde religieuze en raciale groep. 

Lees hier getuigenissen over groepsverkrachtingen.

14. Mooie, jonge meisjes lopen het meest kans.

Niemand is ‘veilig’ voor verkrachting: de slachtoffers zijn mannen en vrouwen van alle klassen, leeftijden, ras of fysieke aantrekkelijkheid. Gelegenheid en zwakte zijn de belangrijkste factoren die bepalen of een verkrachting plaatsvindt. 

15. Als vrouwen nee zeggen, bedoelen ze ja.

Welke spelletjes mannen en vrouwen soms ook spelen in het verleidingsproces, een ‘nee’ is altijd ‘nee’. Als een vrouw ‘ja’ bedoelt, moet ze dat zeggen, maar dat geeft mannen/vrouwen niet het recht om een ‘nee’ te interpreteren als een ‘ja’. 

16. Het is geen verkrachting als het dronken/high gebeurde

Zowel een slachtoffer of een dader onder invloed is geen excuus voor verkrachting en geldt ook niet als verzachtende omstandigheid. 

Het bewijs dat er werk aan de winkel is: deze tweet die viraal ging in 2013

Why are girls so scared of rape? Y'all should feel pride that a guy risked his life in jail just to fuck you

— SoaR Aspros ツ (@asproshere) August 18, 2013

Dit promoot het beeld van verkrachting als ‘gewoon maar seks op het verkeerde moment op de verkeerde plaats’. Alsof seks een cadeautje is van mannen naar vrouwen, waarbij die laatste dankbaar moeten zijn voor elke keer een man zich verwaardigt seks te hebben met haar, dat volgens de tweet een compliment is. Niet dus: seks tegen je zin is nooit oké. NOOIT. 

Verkracht of aangerand: wat kan (moet) je doen? Vrouwenraad zet alle procedures op een rijtje.

Bronnen: Living well, rapecrisis.org, vrouwenraad, seksualiteit.be, university of Minnesota Dultuh, Women against violence against women