2020, ondanks alles was het jaar toch weer te kort. Te kort om alle series en films te bekijken die we wilden zien. Per definitie is dit lijstje dus een soort van voorlopige tussenstand. Toch zagen we ook in dit gekke jaar waarin de cinemazalen alles bij elkaar zo’n half jaar dicht jaren een aantal films die we graag willen blijven onthouden. Om de zoektocht wat makkelijker te maken, hebben we er deze keer ook bij geschreven waar je deze films momenteel vinden kan.

1. For Sama (online.filmfestival.be, Sooner, myLum, Google Play)

Er zijn zo van die films die het label ‘film’ overstijgen. For Sama is er zo één, dit is geen film, maar existentieel kijkvoer. In For Sama is het Waad al-Kateab die ons met de camera in de hand toont hoe het er in een belegerd Aleppo aan toe gaat. Ze toont leven, oorlog, en dood. Ze start met filmen in 2012, vindt de liefde in een belegerde stad, trouwt en krijgt een kind. Dat allemaal in de rauwe realiteit. Er zitten scènes in de film die we nooit meer uitgewist krijgen. Kinderen die een uitgebrande bus verven omdat het de enige vorm van entertainment is die er nog is. Een jongetje dat papieren jongetjes heeft geknipt, eentje voor elk van zijn vriendjes die uit de stad vertrokken is. Een moeder die haar overleden kind uit het ziekenhuis komt ophalen. Een pasgeborene die letterlijk tot leven wordt gemept. Heftig kijkvoer. En toch eindigt de film met een sprankeltje hoop.

2. A Hidden Life (Google Play)

Deze zagen we nog op groot scherm in de zalen en daar kunnen we niet blijer om zijn. Terence Malick draagt deze film op aan alle stille helden. Mensen waarvan bijna niemand weet heeft, maar door wiens bijdrage – hoe klein ook – we vandaag in een andere, betere, wereld leven. De drie uur – over een boer die weigert om trouw te zweren aan Hitler en daar een hoge prijs voor betaalt – zijn prachtig en in A Hidden Life zien we nog eens alle stijlelementen die zo kenmerkend zijn voor Malick tot vol wasdom komen. De voice-over, de prachtige shots van de natuur, de contemplatieve stilte: het draagt allemaal bij tot de ervaring. Dat zowel August Diehl als Valerie Pachner twee prachtacteurs zijn, maakt dat beeld alleen maar nog mooier.

Drie jaar heeft Terrence Malick aan A Hidden Life zitten monteren, maar het resultaat mag er zijn.

3. Sound Of Metal (Amazon Prime)

Voor deze rol was Matthias Schoenaerts een tijdlang in de running. Uiteindelijk is het Riz Ahmed geworden (ze lijken op elkaar) die Ruben Stone speelt, een drummer in een metalband die plots zijn gehoor begint te verliezen. Sound Of Metal geeft op treffende wijze het proces van aanvaarding weer dat je moet doormaken wanneer je plots doof wordt en de moeilijkheden die erbij komen kijken wanneer je niet meer kan communiceren. Met ook een hele mooie rol voor Paul Raci, de acteur die is opgevoed door dove ouders en vloeiend gebarentaal spreekt.

4. Never Rarely Sometimes Always (Google Play)

In het buitenland werd deze film over de 17-jarige Autumn die van haar conservatieve thuisstaat naar New York trekt om een abortus te ondergaan bejubeld, in België werd hij geruisloos op Google Play gedropt. Doe jezelf een plezier en bekijk dit pareltje. Het ingetogen acteerwerk van debuterend actrice Sidney Flanigan (hiervoor werkte ze als conciërge) is imposant, maar de rol van het nichtje Skylar (Talia Ryder is volgend jaar te zien in de West Side Story-remake van Steven Spielberg) die mee naar New York trekt als morele steun, is niet minder knap. Het gebeurt allemaal zonder al te veel woorden en vooral ook zonder oordeel.

5. Soul (Disney+)

Soul zou eerst in de cinema gaan komen, maar door blijvend uitstel onder invloed van de coronapandemie heeft de film uiteindelijk maar één screening in de cinema gehad: als afsluiter van het filmfestival van Gent. Jammer, want weggestoken achter de betaalmuur van Disney+ zullen minder mensen de kans krijgen om deze film te ontdekken. Dat neemt niet weg dat Soul een pareltje is.

Regisseur van dienst is Pete Doctor die ons enkele jaren geleden van onze sokken blies met Inside Out. De ambitie van Pete is sindsdien niet afgenomen en met Soul vertelt hij ons opnieuw een existentieel verhaal over complexe emoties. Het verhaal vertrekt bij Joe, een muziekleerkracht die droomt van een bestaan als jazzmuzikant. Wanneer hij onverwacht komt te overlijden komt hij in een zielswereld terecht waarin hij ontdekt dat hij zijn leven lang niet ten volle benut heeft. Samen met 22 – een zieltje op zoek naar haar passie in het leven – probeert Joe de weg naar het leven terug te vinden.

6. The Farewell (Streamz)

In The Farewell maken we kennis met Billi (Awkwafina), een jonge dertiger die in New York leeft en probeert om haar leven richting te geven. Ze kwam met haar ouders toen ze zes was van China naar New York en hoewel ze zich daar ondertussen thuis voelt, onderhoudt ze wel nog nauw contact met haar grootmoeder, die ze liefkozend Nai Nai noemt. Billi komt er toevallig achter dat haar ouders op het punt staan om te vertrekken naar China om het huwelijk van haar enige neef bij te wonen, die nog maar drie maanden samen is met zijn nieuwe vriendin. In werkelijkheid is het feest een excuus om afscheid te nemen van Nai Nai die terminale kanker heeft.

The Farewell is een zachte, melancholische film die ons vooral heeft doen nadenken over het levenseinde. Moet de dood ons onzichtbaar komen grijpen of is het beter als hij zich ruim op voorhand, met luide trom, aankondigt? Na het bekijken bedachten we dat we misschien zelf ook wel in het ongewisse zouden willen blijven over een nakend noodlot.

7. Father Soldier Son (Netflix)

Leslye Davis en Catrin Einhorn zijn twee journalisten voor The New York Times. In 2010 maakte Catrin Einhorn een stuk over het leven van sergeant Eisch. Dat artikel en bijhorend foto- en videomateriaal werden gepubliceerd in 2010, maar het verhaal bleef door Einhorns hoofd spoken. In 2014 vroeg ze aan Leslye Davis om samen met haar verder te werken aan een verhaal over de impact van oorlog op het leven van de sergeant. Geleidelijk aan beslisten de twee om een film te maken.

Father Soldier Son toont een ander perspectief van oorlog. Een perspectief waarbij we te weinig stilstaan: de tol op de achterblijvende gezinnen. Het maakt deze documentaire een uniek document en een voorbeeld van de waarde van slow journalism. Davis en Einhorn observeren en registreren, maar oordelen nergens. Ook dat voelt aan als de juiste keuze.

8. Uncut Gems (Netflix)

Niemand minder dan Adam Sandler speelt Howard Ratner, een schimmige Joodse juwelier die een winkeltje uitbaat in het Manhattan Diamond District. Hij leeft in overdrive, is altijd opgejaagd en wordt geplaagd door geldzorgen. De ene financiële put probeert hij te vullen door een nieuwe te maken, altijd wel een excuus verzinnend waarom het deze ene keer wél goed zou gaan lopen en al zijn problemen opgelost zouden zijn.

Adam Sandler staat als Howard meer dan twee uur in overdrive te spelen. Howard is altijd wel ergens naartoe aan het hollen, lijkt nooit tijd te hebben, voelt altijd de hete adem van weer een nieuwe schuldeiser in zijn nek. En als hij toch eens twee minuten de tijd neemt om stil te staan, staat hij wel te roepen en te tieren. Dat zijn leven zo intens is, maakt Uncut Gems ook tot een intense kijkervaring. De film duurt twee uur en tien minuten. In die tijd wordt de kijker amper een seconde ademrust gegund. Toch wilden we na afloop meteen opnieuw kijken.

9. The Lighthouse (Streamz)

Ook deze werd bejubeld, maar kwam nooit tot een Belgische cinemarelease. Er is nochtans veel te vertellen over deze film waarin Robert Pattinson en Willem Dafoe als twee vuurtorenbewakers door het langdurende isolement langzaam tot de waanzin worden gedreven. Maak het donker in je woonkamer en zet de speakers luid, want het geloei van het alarm van de vuurtoren is een ervaring op zich.

10. 1917 (Streamz)

De plot van 1917 is behoorlijk eenvoudig: korporaal Blake krijgt een speciale opdracht en mag één kompaan uitkiezen. Hij kiest voor korporaal Schofield en samen moeten ze een boodschap overbrengen aan twee bataljons troepen die klaarliggen voor de aanval, diep in vijandelijk gebied. De legerleiding is namelijk te weten gekomen dat de Duitsers de aanval verwachten en dat de soldaten recht een val inlopen, met mogelijk 1.600 doden tot gevolg. Klein extraatje: ook de broer van korporaal Blake bevindt zich tussen de manschappen.

Sam Mendes heeft in interviews al laten optekenen dat hij 1917 eerder als thriller categoriseert dan als oorlogsfilm en we begrijpen wat hij hiermee bedoelt. 1917 is een race tegen de klok die nog het meeste indruk maakt in zijn shots, met dank aan cameraman Roger Deakins. We hebben gemerkt dat bij een tweede kijkbeurt al heel wat van de spanning van de film weg is, maar die beelden, die blijven waardevol.

11. A Beautiful Day In The Neighbourhood (Streamz)

Tom Hanks is misschien wel de grootste verliezer van de coronapandemie: niet alleen waren hij en zijn vrouw bij de eerste bekende zieken in maart, drie van zijn films kwamen niet in de zalen. Op News Of The World is het nog even wachten, maar aan deze A Beautiful Day In The Neighbourhood kan je je al warm laven.

Hanks speelt Fred Rogers, de bekende presentator van een kinderprogramma. Rogers laat zich interviewen door de cynische journalist Mr. Vogel (Matthew Rhys). Die gelooft niet dat iemand met zo veel goedheid in zich écht kan zijn. Een ontroerend verhaal over vergeving en het goede in ieder mens zien.

12. Mank (Netflix)

David Fincher loopt al sinds de jaren 90 rond met dit scenario. Het is pas nu dat de regisseur van kassuccessen als The Social Network, Gone Girl en Se7en deze film, met een scenario geschreven door zijn vader, verfilmd heeft gekregen. In Mank – zijn eerste film in zes jaar – vertelt hij het verhaal van Herman Mankiewicz, scenarist van onder andere Citizen Kane en enfant terrible in Hollywood.

Fincher grijpt het verhaal aan om iets te vertellen over de tijd van toen en de tijd van nu en wil ons blijkbaar ook vertellen dat echte creatieve zielen altijd al hebben moeten strijden voor hun plaats in de filmindustrie. Het is iets anders dan we van Fincher gewend zijn en misschien ook wel meteen zijn meest persoonlijke en meest uitdagende film. Er zitten heel wat namen en referenties in de film die hun kracht verliezen als je ze niet kan plaatsen, maar Fincher doet hier wat Herman Mankiewicz ook deed met Citizen Kane: zijn publiek niet onderschatten. Dit wordt geheid Oscarmateriaal.

13. The Trial Of The Chicago 7 (Netflix)

Scenarist en regisseur Aaron Sorkin behandelt het proces tegen enkele vreedzame protestanten die in 1968 streden tegen de oorlog in Vietnam. The Trial Of The Chicago 7 mag zich dan wel eind jaren zestig afspelen, toch kan je er niet omheen dat Sorkin eigenlijk – hoe tragisch het ook is – een film over vandaag aan het vertellen is. Over vreedzame protesten die uit de hand lopen. Over onvrede die groeit en over machtsmisbruik bij de politie. En over politici die dat staalhard ontkennen.

Aaron Sorkin schreef het script al in 2007 voor Steven Spielberg. Will Smith was toen nog gecast als Bobby Seale, Heath Ledger was aan boord als Tom Hayden. De tijd heeft van The Trial Of The Chicago 7 een andere film gemaakt. Maar tegelijkertijd had hij op geen beter moment kunnen komen.

14. I’m Thinking Of Ending Things (Netflix)

Als er een nieuwe film aankomt van de de man die ons eerder werk bracht als Eternal Sunshine Of The Spotless Mind, Anomalisa of Adaptation dan verwachten wij veel. I’m Thinking Of Ending Things was veel en toch niet wat we verwachtten. Waar we achteraf gezien blij om waren, want zo blijft Charlie Kaufman ons verrassen.

Jesse Plemons en de geweldige Jessie Buckley spelen een koppel. Zij gaat voor het eerst zijn ouders zijn ouders ontmoeten. En dan komen ze vast te zitten in een sneeuwstorm. Een ongrijpbare, maar ook wondermooie en melancholische film waar enkele van de mooiste momenten zich afspelen tussen twee mensen die praten met elkaar in een auto. Doe het ‘m maar eens na.

15. Systemsprenger/System Crasher (Sooner, myLum, Google Play, )

In System Crasher stappen we het moeilijke leven van het negenjarige meisje Benni binnen. Benni (een indrukwekkende Helena Zengel, 11 jaar) levert haar strijd met het leven. Ze heeft last van plotse woede- en agressie-aanvallen, wil absoluut niet dat haar gezicht aangeraakt wordt en heeft een moeder (Lisa Hagmeister) die niet voor haar kan of wil zorgen. Benni komt dus in de jeugdzorg terecht. Dat we heel System Crasher zitten te hopen op een goede afloop voor Benni, ondanks haar onhandelbare gedrag, is de kracht van de film. Van die kleine Helena Zengel willen we graag meer zien. Binnenkort is ze naast Tom Hanks te zien in News Of The World, op Netflix.

16. Little Women (Streamz)

Little Women moest het op de meest recente editie van de Oscars met de prijs voor het Costume Design doen en dat was toch ietstje te weinig. Little Women is al de vierde verfilming van het beroemde boek van Louisa May Alcott uit de tweede helft van de 19e eeuw dat het leven van de vier zussen March beschrijft. Jo (Saoirse Ronan) is van hen de ambitieuze schrijfster en verhuist naar New York om haar verhalen gepubliceerd te krijgen, Meg (Emma Watson), de oudste, droomt van liefde en een gezin, Amy (Florence Pugh), wil rijk trouwen en haar schilderkunst perfectioneren en dan is er nog Beth (Eliza Scanlen), de stille en een begenadigd pianiste.

Het zijn op het eerste zicht doodgewone mensen met doodgewone levens. En toch zijn ze allemaal bijzonder. Het meest spitst het verhaal zich toe op Jo, die onafhankelijk wil blijven, haar eigen geld wil verdienen als schrijfster en haar lot niet wil verbinden aan dat van een man. Als geheel blijft Little Women iets banaals hebben, maar doordat er zowel groot talent voor als achter de camera stond, hebben we tijdens het kijken toch weer dat buitengewone in het gewone gevonden.

17. Rocks (Sooner, myLum)

Deze film deed ons terugdenken aan The Florida Project. Rocks – de bijnaam van een vijftienjarig Brits-Nigeriaans meisje – strijdt tegen dezelfde armoede en verwaarlozing. De docenten op school moedigen haar aan na te denken over de toekomst, maar de problemen die ze in het heden ervaart, slokken haar volledig op. Wanneer haar moeder plotseling verdwijnt – en niet voor de eerste keer – moet zij de zorg voor haar broertje op zich nemen. Naar de buitenwereld toe wil ze vooral niets laten merken. De jonge hoofdrolspelers zijn niet-professionele acteurs, maar dat is er geen moment aan te merken.

18. Lynn + Lucy (Streamz, Sooner)

Lynn + Lucy begint als een verhaal over twee jeugdvriendinnen die het zichtbaar niet makkelijk hebben in het leven. De ene (Lynn) is op jonge leeftijd moeder geworden, Lucy is wat langer blijven feesten, maar heeft nu toch ook een kind op de wereld gezet. De twee zijn nog steeds dik bevriend en wonen ook tegenover elkaar. Tot een dramatische gebeurtenis de vriendschap tussen de twee stevig onder druk zet. Je blijft achter met een krop in de keel.

19. Dick Johnson Is Dead (Netflix)

Kirsten Johnson deed het meest kwetsbare wat een documentairemaker kan doen: ze maakte een film over de dood van haar vader, samen met hem, door hem op allerlei manieren te laten sterven.

“Het idee om deze man ooit te verliezen, is ondraaglijk” zegt ze ergens. En tegelijkertijd weet Kirsten Johnson dat dat moment niet meer veraf is. Richard “Dick” Johnson is geboren in 1932 en is altijd psychiater geweest, maar nu lijdt hij aan Alzheimer en het moment dat de wereld afscheid moet nemen van hem, komt dichterbij. Als een soort van therapeutische voorbereiding besluit Kirsten – met de toestemming van haar vader – om een film te maken over diens dood.

20. De Stig

Ook De Stig kende een wel erg ongelukkige releasedatum (in de week van de lockdown) waardoor de documentaire over de revalidatie van wielrenner Stig Boeckx niet de aandacht heeft gekregen die ze verdient. Zelfs wie niets van wielrennen kent of er niet van houdt – zoals wijzelf – zal vol bewondering kijken naar het doorzettingsvermogen van de Stig. Eric Goens – die samen met Stig deze film maakte – laat nog maar eens zien dat hij een meesterinterviewer is en laat geen enkele moeilijke vraag ongesteld.

21. The Last Black Man In San Francisco (Streamz)

Toen we deze film gingen kijken in cinema Lumière in Antwerpen in het putje van de zomer zaten we alleen in de zalen. Om maar te zeggen dat deze film die in wereldpremière ging op het Sundance Film Festival niet genoeg aandacht heeft gekregen.

De film draait rond Jimmie Fails die ernaar streeft om het huis dat zijn grootvader heeft gebouwd terug te krijgen. Samen met zijn vriend Montgomery maakt hij wekelijks een tocht door San Francisco naar het huis, waar ze treuren om de veranderde buurt. Wanneer ze de kans zien om het huis – als krakers – te bewonen, aarzelen ze geen moment.

22. Crip Camp: A Disability Revolution (Netflix)

Crip Camp is na het Oscarwinnende American Factory de tweede door de Obama’s mede geproduceerde documentaire die op Netflix verschijnt. Ook nu begrijpen we weer waarom, want Crip Camp heeft heel wat te vertellen over hoe we als maatschappij omgaan met mensen die ‘anders’ zijn, en over inclusie.

Het is mooi om te zien hoe de personen met een beperking strijden voor hun eigen leven. Voor hun onafhankelijkheid. En het is mooi om te zien hoe een ogenschijnlijk kleine goede daad – het organiseren van een zomerkamp voor enkele jongeren – hele grote gevolgen kan hebben. Gevolgen die het leven van heel veel personen met een beperking heeft veranderd.