Het is voor velen van ons de mooiste tijd van het jaar, het seizoen om vrolijk te zijn. Maar wat verklaart dat gevoel van vreugde, warmte en nostalgie dat mensen voelen wanneer de jingle bells beginnen te rinkelen. Wat met kerststress? En wat doet cadeautjes geven met onze hersenen? Of een copieus kerstmaal? Veel, zo blijkt.

De vreugde rond Kerstmis kan wel degelijk sommige chemicaliën in je hersenen (dopamine en serotonine) beïnvloeden die je geluksniveaus beïnvloeden. Van dopamine is bekend dat het betrokken is bij beloningsgestuurd gedrag en het zoeken naar plezier en van serotonine wordt aangenomen dat het ons gevoel van waarde en ons gevoel van erbij horen vergroot. Of: Kerstmis doet wel degelijk iets met je hersenen.

Onderzoek

Onderzoekers van de Universiteit van Kopenhagen hebben geprobeerd het “centrum” van wat we dan maar het kerstgevoel zullen noemen in het menselijk brein te vinden. De deelnemers aan het onderzoek kregen afbeeldingen met een kerstthema te zien en bij die deelnemers die actief Kerstmis vierden, was er een verhoogde hersenactivatie in de sensorische motorische cortex, de premotorische en primaire motorische cortex en de pariëtale lobule.

Deze hersengebieden zijn al in verband gebracht met spiritualiteit, lichamelijke zintuigen en het herkennen van gezichtsemoties. En hoewel de resultaten van het onderzoek met enige voorzichtigheid moeten worden geïnterpreteerd, is het interessant om de fysieke effecten op te merken die een feestelijk gevoel op je hersenen kan hebben.

Wat de stress rond kerst doet met je hersenen

Niet iedereen vindt Kerstmis overigens een heel vrolijke en feestelijke tijd – veel mensen ervaren het feest erg stressvol. Zeker de voorbereiding ervan. Denk maar aan de drukte in winkels en supermarkten, de druk om het ideale cadeau voor je wederhelft te vinden, of het koken van de perfecte feestdis voor een huis vol hongerige mensen. Stress kan een fysieke reactie in je lichaam uitlokken, waarbij adrenaline en cortisol automatisch vrijkomen. Verder is aangetoond dat cortisol een diepgaand effect heeft op de hippocampus, en het kan dus je geheugen en vermogen om te multitasken verminderen.

Wat het geven van kerstcadeaus doet met je hersenen

Bij Kerstmis horen ook cadeautjes. Het geven en ontvangen van geschenken is een eeuwenoude kersttraditie en er is geen beter gevoel dan de ogen van je geliefde te zien oplichten als je het perfecte cadeau voor hem of haar hebt gegeven. Maar waarom geeft geven ons zo’n goed gevoel? Vrijgevigheid is in verband gebracht met het beloningscircuit van onze hersenen, waardoor dopamine en endorfine vrijkomen. Dat leidt tot iets wat “helpers high” wordt genoemd, een soort rush die wordt ervaren na het geven. De chemicaliën die deze high veroorzaken, kunnen bovendien stress verminderen.

Wat de aanwezigheid van familie doet met je hersenen

Kerstmis is ook een tijd van samenzijn met familie en vrienden. Het kan resulteren in de afgifte van een hormoon genaamd oxytocine in de hersenen. Oxytocine – ook wel het “knuffelhormoon” genoemd – helpt bij het verklaren van dat warme, donzige gevoel dat je krijgt met Kerstmis wanneer je omringd bent door degenen van wie je houdt en die je vertrouwt. De voorwaarde is natuurlijk dat het goed botert tussen jou en degenen met wie je aan tafel zit. Anders gaan we terug naar een van de voorgaande paragrafen: dan wordt het stressen.

Wat al dat eten (en drinken) doet met je hersenen

En nu we toch met onze voeten onder tafel zitten: te veel eten (en drinken) maakt ook deel uit van de kerstervaring, en ja hoor, te veel eten doet iets met je hersenen. Het is aangetoond dat het een pad activeert dat de hypothalamus in de hersenen verbindt met het immuunsysteem. Dit leidt tot een immuunrespons en lichte ontsteking, wat kan verklaren waarom je je onwel kan voelen na te veel gegeten te hebben. Op zich niet zo erg, maar wanneer te veel eten een langdurig probleem wordt, kan deze ontsteking chronisch worden en bijdragen aan diabetes type 2 en hartaandoeningen. En dat is uiteraard waarom we een week later goede voornemens uit onze koker tonen. Maar dat is een ander artikel.

(kg)