De afgelopen weken besliste het ene techbedrijf na het andere om mee te gaan met de internationale sancties tegen Rusland. Tegen wil en dank droegen die bedrijven in het verleden echter bij aan Poetins autoritaire controle over de het publieke debat in Rusland. Hoe slaagde Poetin erin de techreuzen op de knieën te krijgen? Door regelrechte intimidatie, schrijft The Washington Post.

Agenten aan de deur

In september zouden Russische agenten aangeklopt hebben bij de deur van een van Googles bestuursleden in Moskou. De agenten zouden haar geëist hebben om een specifieke app te verwijderen uit de Google Playstore. Als ze weigerde, zou ze de cel in belanden. Wanneer de vrouw probeerde onder te duiken op een ander adres, doken dezelfde mannen opnieuw op met dezelfde eis. Binnen enkele uren verdween de app van Googles Playstore en de Appstore van Apple.

Het verhaal, dat dit weekend door The Washington Post naar buiten werd gebracht, toont aan hoe ver het Kremlin ging om de greep op de macht te bewaren. Volgens Google zouden mannen FSB-agenten geweest zijn, opvolgers van de beruchte KGB uit het Sovjettijdperk.

De app die de agenten absoluut van de Russische bevolking wilden afschermen was de Smart Voting app, ontwikkeld door het team van oppositieleider en activist Aleksej Navalny. In de app zou zijn team simpelweg politieke kandidaten weergeven die volgens hen niet corrupt of Kremlin-stromannen waren. Op die manier hoopten de activisten van de Russische politieke oppositie meer dan louter een Kremlin-poppenkast te maken.

Druk vanuit Kremlin

De Smart Voting app verwijderen is niet het enige waar grote techbedrijven tegen wil en dank aan moesten toegeven. Apple zou bij de iPhones die voor de Russische markt bedoeld zijn sociale media promoten die in handen zijn van het Kremlin. Een daarvan is VKontakte, een tegenhanger van Facebook die voor het grootste deel in handen is van het Russische staatsbedrijf Gazprom.

Ook zou de toegang tot Private Relay niet mogelijk zijn voor Apple-gebruikers in Rusland. Die toepassing zou het nochtans mogelijk maken voor Russen om buitenlandse nieuwsbronnen te bekijken die anders door het Kremlin geblokkeerd worden.

Waarom de techbedrijven niet meer verzet boden tegen de Russische beperkingen is ondertussen duidelijk. Toen Google en Apple de eerste aanvraag om de Smart Voting app te verwijderen verwierpen, kregen hun kantoren een bezoek van politietroepen. Daarna volgde hardere intimidatie, boetes tot 120 miljoen dollar voor bedrijven die weigerden mee te werken, of een complete blokkering van Facebook en Twitter.

Stap voor stap autoritaire controle winnen

“In één jaar slaagde Poetin erin om zijn politieke tegenhanger Navalny – na een mislukte moordpoging door vergiftiging – op te sluiten, bracht hij onafhankelijke nieuwsbronnen tot op de rand van uitsterven, zette hij het plan op poten om Ruslands alternatief voor Facebook door het Kremlin over te nemen en dwong hij mensenrechtenorganisaties de boeken toe te doen”, schrijft The Washington Post.

Volgens het Amerikaanse dagblad heeft Poetin doorheen de jaren stap voor stap elk onderdeel van de civiele samenleving in zijn handen genomen, tot op het punt dat kritiek zo goed als onmogelijk is. Toegang tot Facebook, Instagram of Twitter is voortaan geblokkeerd in Rusland. Journalisten die het wagen om zich niet aan de richtlijnen van het Kremlin te houden in hun berichtgeving over de oorlog, riskeren tot 15 jaar cel.

“Elke betekenisvolle, praktische weg voor tegendraadse stemmen werd op systematische wijze afgesloten“, zegt Pavel Khodorkovsky, stichter van het Institute for Modern Russia, dat in New York gevestigd is. “Ik geloof niet dat ik de zaken te sterk dramatiseer wanneer ik zeg dat Poetin verlangt naar een terugkeer naar het Sovjettijdperk. Niet alleen op vlak van geopolitieke macht, maar ook wat betreft totale interne controle over de staat.”

Succesvolle tactiek

De tactiek van Poetin lijkt jammer genoeg te werken. In de Russische staatsmedia wordt met geen woord gerept over de ware toedracht en impact van de oorlog in Oekraïne.

Volgens de staatskanalen heeft Oekraïne zelf het conflict geprovoceerd, en voert Rusland een “tactische militaire operatie” met als doel het land te “denazificeren”. Een meerderheid van de Russische bevolking zou dan ook de invasie steunen.

(evb)