Oekraïne produceerde in 2021 ongeveer 80 miljoen metrische ton (MMT) graan (een categorie die tarwe, maïs en gerst omvat) en zal dit jaar naar verwachting minder dan de helft daarvan oogsten. 40 MMT is genoeg ontbrekende calorieën die een land als België alleen zou kunnen inhalen door iedereen 20 jaar lang te laten stoppen met eten. Dat is het ding met tonnen graan: een miljoen hier en een miljoen daar en al snel heb je een echt probleem op je bord. Maar, dit is de nuance: de totale wereldproductie van granen is ongeveer 2.200 MMT per jaar, wat een pak meer is dan nodig is om te voorzien in de calorische behoeften van elke persoon op aarde.
Oekraïne en Rusland produceren een aanzienlijke hoeveelheid graan en ander voedsel voor de export. Alleen Oekraïne produceert maar liefst 6% van alle voedselcalorieën die op de internationale markt worden verhandeld. Tenminste, vroeger, voordat het werd binnengevallen door ’s werelds grootste kernmacht.
Rusland is ondertussen ’s werelds grootste exporteur van tarwe en levert meer dan 17% van alle tarwe die over de landsgrenzen wordt verkocht. Tenminste, dat deed het vroeger, voordat het werd getroffen door enkele van de zwaarste internationale sancties die ooit zijn opgelegd. Hoe je het ook aansnijdt, er is dit jaar veel brood dat afkomstig zou moeten zijn van Oekraïense of Russische tarwe, maar dat er zeker niet zijn. Dus natuurlijk rijst de vraag: als het niet van daar komt, waar zal ons dagelijks brood dan vandaan komen?
Als het gaat om granen zoals tarwe, maïs, rijst en gerst, hebben de grote spelers het over miljoenen metrische tonnen of MMT’s. Een enkele MMT tarwe bevat ongeveer 3,4 biljoen voedselcalorieën, wat genoeg is om elke persoon in Europa ongeveer twee dagen te voeden, of de hele bevolking van Afrika voor ongeveer anderhalve dag – hoewel mensen natuurlijk nog steeds vitamines nodig hebben en eiwit.
7 biljard calorieën
Oekraïne produceerde in 2021 ongeveer 80 MMT graan (een categorie die tarwe, maïs en gerst omvat) en zal dit jaar naar verwachting minder dan de helft daarvan oogsten. Een tekort van 40 MMT is genoeg ontbrekende calorieën die een land als België alleen zou kunnen inhalen door iedereen 20 jaar lang te laten stoppen met eten. Dat is het ding met tonnen graan: een miljoen hier en een miljoen daar en al snel heb je een echt probleem op je bord.
De totale wereldproductie van granen is ongeveer 2.200 MMT per jaar, wat een pak meer is dan nodig is om te voorzien in de calorische behoeften van elke persoon op aarde. Die 2,2 biljoen kilo granen zouden meer dan 7 biljard calorieën zijn – 7.000.000.000.000.000, een biljard is duizend biljoen – als ze rechtstreeks in de mond van mensen zouden komen, wat 20% meer is dan de 5,8 biljard calorieën die de bijna 8 miljard mensen nodig hebben om het jaar te overleven.
Veel van die granen, waaronder meer dan de helft van het tonnage dat vorig jaar in Oekraïne werd verbouwd, waren echter nooit bedoeld voor directe menselijke consumptie. Veel van het verbouwde graan is bedoeld om te worden verwerkt in dierenvoeder, alcohol, brandstof of nog andere dingen. Het meeste graan dat wordt verbouwd, komt nooit op internationale markten terecht, maar wordt in plaats daarvan in hetzelfde land geplant, geoogst en geconsumeerd.
Niet alle granen zijn hetzelfde
Als we dus nadenken over het vervangen van het verloren graan, moeten we duidelijk zijn over wanneer dat graan zou worden geoogst en wat de mensheid ermee van plan was. Oekraïne had twee grote oogsten verwacht: een grote lading tarwe vanaf juli en een nog grotere lading maïs vanaf oktober. De maïs van de herfst was vooral bedoeld om dieren in de winter te voeren, wat betekent dat die verloren gegane oogst pas in 2023 het voedsel in supermarkten zou beïnvloeden. Er is eigenlijk nogal wat tijd voor boeren om zich aan te passen aan het verwachte verlies van Oekraïense maïs, inclusief simpelweg meer maïs elders planten, aangezien herfstoogsten vaak in mei worden geplant.
Tarwe is problematischer, omdat de oogst van juli uit aanplantingen in maart en februari komt. De tarwe-export was voornamelijk bedoeld voor Noord-Afrika en Zuid-Azië, waarbij Indonesië, Egypte, Pakistan, Bangladesh en Marokko deze zomer elk meer dan een miljoen ton Oekraïense tarwe verwachtten.
Bijna geen van die tarwe was ooit bedoeld om te worden geëxporteerd naar Europa of Noord-Amerika, hoewel de voorspelde tekortkomingen naar andere continenten al zijn opgemerkt in de tarweprijzen over de hele wereld. De internationale graanmarkt blijft hardnekkig internationaal. Of: in België, Frankrijk of Italië hadden inkopers nooit verwacht dat Oekraïense tarwe naar hen zou worden verscheept, maar ze concurreren nu met Egyptenaren en Marokkanen die nu plotseling op zoek zijn naar nieuwe bronnen van brood.
India en het weer
Gelukkig zijn die nieuwe bronnen van brood te vinden. De tarweproductie in India is de afgelopen jaren enorm toegenomen, met gunstig weer en verbeterde landbouwpraktijken, wat betekent dat het dit jaar 107 MMT wordt verwacht in de oogst. Vijf jaar geleden was dat “slechts” 88 MMT. Maar er wonen veel mensen in India en het grootste deel van die tarwe is bedoeld voor binnenlandse consumptie, niet voor buitenlandse export.
Slechts 10 miljoen ton tarwe van de Indiase oogst zal beschikbaar zijn om mensen in andere landen te voeden deze zomer, wat niet helemaal de 16,7 MMT tarwe die Oekraïne deze zomer naar verwachting zou verschepen goedmaakt. Maar misschien is er een meevaller: het door droogte geteisterde tarwejaar 2021 kan in 2022 worden verbeterd, maar het aanbod blijft krap en of een verhoging van de aanplant zich zal vertalen in een hogere productie, hangt af van het weer.
(kg)