Star Wars staat opnieuw in de schijnwerpers met de nieuwe Disney+-serie Obi-Wan Kenobi, met in de hoofdrol Ewan McGregor en Hayden Christensen. De serie volgt leden van de orde van de Jedi terwijl ze worden vervolg, lange tijd geleden in een sterrenstelsel ver, ver hiervandaan. Wat velen misschien niet weten, is dat het idee van de Jedi sterk werd beïnvloed door de echte geschiedenis van de Tempeliers, niet eens zo lang geleden en dicht bij huis.
De Tempeliers waren een middeleeuwse religieuze ridderorde die in het begin van de 12e eeuw werd opgericht na de Eerste Kruistocht. De Orde werd in 1119 gesticht door de Franse ridder Hugo van Payns (Hugues de Payne), maar zou bestaan uit ridders uit heel Europa. De Tempeliers patrouilleerden oorspronkelijk op de wegen en beschermden pelgrims in de nieuw opgerichte christelijke staten in het Heilige Land (een gebied dat ruwweg tussen de Middellandse Zee en de oostelijke oever van de Jordaan ligt), en ze werden in de loop van de volgende twee eeuwen rijk en machtig.
De plotselinge ondergang van de Tempeliers in het begin van de 14e eeuw door toedoen van Filips de Schone, een Franse koning die hun rijkdommen zocht, heeft eeuwenlang de populaire verbeelding aangewakkerd – inclusief, zo lijkt het, George Lucas, de schepper van Star Wars.
Van Journal of the Whills naar de trilogie van prequels
In een synopsis van twee pagina’s van George Lucas uit 1973, getiteld de Journal of the Whills, die zou schetsen wat op een dag Star Wars zou worden, wordt melding gemaakt van een Jedi Templar. “Templar” werd in latere versies uit het concept van Jedi geschrapt, het is echter duidelijk dat de erfenis van de Tempeliers een rol speelde bij het inspireren van Lucas’ Jedi.
De Jedi zijn een oude orde van bewakers die de vrede en gerechtigheid in de Galactische Republiek in Star Wars beschermen. In de originele Star Wars-film uit 1977 maakte het publiek kennis met de Jedi-ridders door Obi-Wan Kenobi (toen gespeeld door Alec Guinness), die uitlegde: “Meer dan duizend generaties lang waren de Jedi-ridders de bewakers van vrede en gerechtigheid in de oude republiek. Before the dark times before the empire.” Maar het was pas in de trilogie van prequels, die werd gemaakt tussen 1999 en 2005, dat de Jedi werden afgebeeld als een kloosterorde naar de Tempeliers-inspiratie in de originele synopsis van 1973.
“Attachment leads to jealously; the shadow of greed that is” (Yoda)
De Jedi-orde opereerde onafhankelijk, net als de Tempeliers – die alleen aan de paus gehoorzaamden. De Jedi leefden volgens de Jedi-code, terwijl de Tempeliers leefden volgens een monastieke regel, aanvankelijk bekend als de Grondregel, die hun werd verleend door prominente leiders van de kerk tijdens de Raad van Troyes in 1129. Dit waren een strikte reeks van regels volgens welke de Tempeliers hun tweeledige leven als krijgers en monniken leefden en die gelijkenis vertonen met de Jedi-code.
Hoewel de Star Wars-films de inhoud van de Jedi’s-code niet beschrijven, zijn er overeenkomsten in de filosofieën te zien. In Revenge of the Sith (2005) vertelt Yoda bijvoorbeeld aan Jedi-ridder Anakin Skywalker (Hayden Christensen): “attachment leads to jealously; the shadow of greed that is” (“gehechtheid leidt tot jaloezie; de schaduw van hebzucht is dat”). Dit lijkt op de regel van de Tempeliers over het bezitten van eigendom. De Tempeliers mochten geen persoonlijke spullen houden en zelfs het bezit van paarden en harnassen viel onder de controle van de huiscommandant.
Zowel de Jedi als de Tempeliers kwamen aan hun einde door samenzweringen onder leiding van tirannen
Zowel de Jedi als de Tempeliers kwamen aan hun einde door samenzweringen onder leiding van tirannen. In de climax van de prequel-trilogie waren de Jedi het laatste obstakel dat overbleef om te voorkomen dat de gemene Darth Sidious zijn plan om het heelal te regeren , voltooide. Dus Darth Sidious beschuldigde de Jedi valselijk van verraad en liet zijn soldaten de nietsvermoedende Jedi afslachten. De Franse koning Filips IV beschuldigde de Tempeliers in 1307 van ketterij om toegang te krijgen tot hun enorme rijkdom en liet de Tempeliers in Frankrijk arresteren, wat ertoe leidde dat de laatste grootmeester Jacques de Molay uiteindelijk in 1314 op de brandstapel belandde.
Zowel de Jedi als de Tempeliers kregen ook te maken met een aanval op hun tempels. In Revenge of the Sith worden de Jedi vermoord wanneer Darth Vader een leger de Jedi-tempel binnenleidt, terwijl de Tempeliers op de beruchte vrijdag de 13e in 1307 werden gearresteerd tijdens een ochtendinval door Franse soldaten in hun tempel in Parijs.
Ondanks de overeenkomsten in hun val, was het lot van de Tempeliers uiteindelijk gunstiger dan dat van de Jedi
De monastieke gelijkenissen van de Jedi-ridders en de Tempeliers en de overeenkomsten tussen de val van beide orden laten zien hoe breed de erfenis van de Tempeliers wel is. Bovendien toont de schijnbare invloed van de Tempeliers op de creatie van de fictieve Jedi-ridders hoe een orde die in het begin van de 14e eeuw werd afgeschaft, nog steeds van invloed is op de populaire cultuur van vandaag.
Ondanks de overeenkomsten in hun val, was het lot van de Tempeliers uiteindelijk gunstiger dan dat van de Jedi. In Obi-Wan Kenobi zien we hoe de overgebleven Jedi worden opgejaagd en gedood door Darth Vader en zijn inquisiteurs. Maar volgens de populaire mythologie doken verbannen Tempeliers onder voordat ze de Vrijmetselaars creëerden. Deze mythe is ontstaan in de 18e eeuw en begon toen de Franse vrijmetselaar Andrew Ramsey voorouderschap van de Tempeliers claimde om de vrijmetselaars aan de aristocratie te verkopen.
De mythe van de Tempeliers in ballingschap is verwant aan het lot van de Jedi afgebeeld in Obi-Wan Kenobi, waar overlevende Jedi in ballingschap leven en worden geholpen door een ondergrondse organisatie, genaamd The Path. Maar de realiteit voor de Tempeliers was dat voormalige ridders zich bij andere orden voegden of nieuwe begonnen, zoals de Ordem dos Cavaleiros de Nosso Senhor Jesus Cristo (Orde van de Ridders van Jezus Christus) in Portugal.
(jvdh)