De Europese Unie heeft zichzelf tot doel gesteld om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn. Dit ambitieuze plan, vastgelegd in de Europese Green Deal, wordt echter geconfronteerd met een reeks grote uitdagingen. Externe crises, zoals de oorlog in Oekraïne en de nasleep van de Covid-pandemie, hebben de aandacht van de langetermijnklimaatdoelen afgeleid. Intussen benadrukt het World Economic Forum dat ongeveer 40 biljoen euro van de wereldwijde economische activiteit afhankelijk is van de natuur.
In juni waarschuwde de Europese Wetenschappelijke Adviesraad voor Klimaatverandering dat de huidige energie-infrastructuur niet strookt met de klimaatdoelen van 2030 en de langetermijndoelstelling van neutraliteit in 2050. Ondanks deze zorgwekkende situatie, blijft de transitie naar hernieuwbare energiebronnen een dringende noodzaak. Experts wijzen niet alleen op de gezondheidsrisico’s verbonden aan de klimaatcrisis, maar waarschuwen ook dat Europese economieën kunnen achterblijven als ze vasthouden aan fossiele brandstoffen.
Wie betaalt de transitie?
Een van de grootste struikelblokken is de financiering van de groene transitie. Europese leiders blijven optimistisch, maar zonder duidelijke financieringsmechanismen blijft de toekomst onzeker. Het gebruik van groene technologie brengt aanzienlijke initiële kosten met zich mee, wat de vraag oproept: wie zal deze betalen?
Fabien Roques, Executive Vice President bij Compass Lexecon, stelt voor om een publiek debat te voeren over mogelijke financieringsbronnen. Hij verwijst naar de Amerikaanse Inflation Reduction Act, die grotendeels wordt gefinancierd met belastinggeld, als een potentieel voorbeeld voor Europa.
Sommige beleidsmakers overwegen het verhogen van energiekosten om duurzame consumptie te bevorderen, maar dit roept bezorgdheid op over de betaalbaarheid voor huishoudens, die al kampen met stijgende kosten van levensonderhoud.
Groene financieringsopties verkennen
Een oplossing kan liggen in het gebruik van groene obligaties en andere financiële instrumenten om privékapitaal aan te trekken. Christian Ehler, lid van het Europees Parlement voor de EVP-partij, wijst op de noodzaak van markthervorming om voldoende financiering te garanderen voor de groene transitie. Volgens hem beperkt de gefragmenteerde aard van de Europese financiële markt grensoverschrijdende investeringen en het vermogen van banken om groene projecten te financieren.
Ehler pleit voor de oprichting van een Capital Markets Union, die één kapitaalmarkt in de hele EU zou creëren. Dit zou de investeringsmogelijkheden aanzienlijk vergroten en lidstaten helpen om effectiever toegang te krijgen tot financiering voor groene projecten.
Harmonisatie van de Europese energiemarkt
Ook de Europese energiemarkten moeten beter op elkaar worden afgestemd om de klimaatdoelen te halen. Pierre Schellekens, verantwoordelijk voor Strategie en Coördinatie bij het Directoraat-Generaal Energie van de Europese Commissie, waarschuwt dat verschillen in beleid, vooral wat betreft compensatie voor energie-intensieve industrieën, de klimaatambities van de EU kunnen ondermijnen. Schellekens roept op tot een meer uniforme aanpak in de hele EU om de afhankelijkheid van fossiele brandstofsubsidies terug te dringen.