Tony Blair veroorzaakt opschudding met uitspraken over de grimmige situatie in Irak en Syrië. Volgens de voormalige Britse premier ligt de inval van het Westen niet aan de basis van de huidige malaise, zoals critici menen. Intussen pleit Blair voor een ingrijpen in Syrië en roept hij op de echte vijand te erkennen: het moslimextremisme.

Irak valt momenteel ten prooi aan een burgeroorlog. De moslimextremisten van het ISIS (Islamitische Staat van Irak en Syrië) hebben verscheidene steden veroverd, al krijgen ze ten noorden van Irak nu toch klappen van het Iraakse leger. Dat meldt in 24 uur minstens 279 rebellen te hebben gedood. 

Het ISIS bestookt vandaag de stad Tar Afar in het noorden van het land. De extremisten, die steun krijgen van onder meer ex-militairen uit het leger van de afgezette dictator Saddam Hoessein, vuren daarbij raketten af die werden buitgemaakt van het leger. Intussen zijn opnieuw heel wat (bom)aanslagen gepleegd, onder meer tegen een rekruteringscentrum van het leger in hoofdstad Bagdad. Het ISIS tweette vandaag nog bijzonder choquerende foto’s en video’s van een massa-executie.

De vraag is nu of het Westen zal ingrijpen. De Amerikaanse president Barack Obama sluit een militaire interventie niet uit, maar hij is daar na de Amerikaanse Irak-invasie van 2003 niet al te happig op. Volgens critici zou Irak zonder die invasie nu een stabiel land zijn. Zo heeft Christopher Meyer, de voormalige Britse ambassadeur in de VS, gezegd dat de inval tegen Saddam een belangrijke oorzaak is van het huidige geweld.

Blair 

Tony Blair, die Brits premier was van 1997 tot 2007 en destijds dus samen met de Amerikaanse president Bush Irak binnenviel, noemt die kritiek “ronduit ongeloofwaardig”. Blair schrijft op zijn website dat je over de inval wel kan discussiëren, maar dat de onrust “het voorspelbare en slechte effect is” van het feit dat het Westen niet heeft ingegrepen bij het conflict in Syrië. De militanten van het ISIS vechten immers al langer mee in Syrië. Blair denkt dat Irak zelfs zonder de afzetting van Saddam nog altijd met een groot probleem zou kampen, en verwijst naar de Arabische lente die in 2011 begon. “Je kunt toch zien wat gebeurt als je een dictator op zijn stoel laat zitten, zoals nu gebeurd is met Assad. De problemen gaan niet weg.” 

“Wij hebben dit niet veroorzaakt, dat idee is bizar”, aldus Blair, die stelt dat de fundamentele oorzaak van de crisis niet buiten de regio ligt, maar erbinnen. Hij vindt dat de extremisten “hard moeten worden gecounterd, with force“. “Elke keer dat we de actie uitstellen, zal de actie die we uiteindelijk gedwongen moeten nemen, alleen maar groter zijn”, vindt Blair, die waarschuwt dat passiviteit kan leiden tot een dreiging op Brits grondgebied. Heel wat Europese landen krijgen immers te maken met teruggekeerde Syriëstrijders.

“De vijand is moslimextremisme”

Een opmerkelijk passage in zijn betoog gaat over de aard van de ingreep die Blair wil. Hij zegt te begrijpen waarom de publieke opinie na de invallen in Afghanistan en Irak zo fel afkerig stond tegenover inmenging in Syrië, maar stelt dat optreden in Syrië “niet van dezelfde aard moet zijn”.

Blair meent dat we om te beginnen wel de aard van de strijd moeten identificeren, en dat is volgens hem de aanpak van moslimextremisme. “Dat is het gevecht. Mensen wenden zich af van de scherpte van dat statement. Maar het is omdat we constant zoeken naar manieren om te vermijden het hoofd te bieden aan de kwestie, dat we geen vooruitgang kunnen boeken in het gevecht.”

Blair pleit dus niet per se voor het sturen van manschappen. “Het betekent niet dat er westerse troepen moeten zijn zoals in Irak. Er zijn tal van mogelijke stappen die we daarnaast kunnen zetten. Maar ze moeten weten dat eender waar ze bezig zijn met terreur, we hen hard zullen treffen.” Op lange termijn vindt Blair dat we bijvoorbeeld een inspanning moeten doen om formele en informele onderwijssystemen te hervormen die leiden tot extremisme.

Militaire actie?

Inmiddels hebben de Verenigde Staten als voorzorgsmaatregel vliegdekschip USS George HW Bush naar de Golf gestuurd, net als twee schepen die geleide raketten kunnen afvuren. Dat zijn de USS Philippine Sea en USS Truxton. De schepen zijn de voorbije nacht aangekomen. Ook in Londen bevestigen regeringsmedewerkers dat Brits militair personeel kan worden ingezet in Irak tegen de groeiende dreiging van het ISIS voor de stabiliteit van de regio. Het ministerie van Buitenlandse Zaken sluit een grootschalige militaire interventie uit, maar bronnen van The Guardian bevestigen dat er wordt gediscussieerd over het sturen van militairen en politieagenten als een ‘counterterrorismepakket’.

Blair vindt dat Obama er goed aan doet alle opties open te houden in verband met Irak, ook rond militaire aanvallen op extremisten. Hij vindt dat Obama ook gelijk heeft bij zijn aandringen op een verandering in de manier waarop de Iraakse overheid verantwoordelijkheid neemt voor de politiek in het land. Blair vindt dat de “gematigde en verstandige elementen” in de Syrische oppositie steun moeten krijgen, en dat Assad moet weten dat hij geen klinkende overwinning kan boeken. Hij stelt dat de extremistische groepen, zowel in Syrië als Irak, moeten worden aangepakt, in coördinatie en met de instemming van de Arabische landen. “Hoe onverteerbaar dit ook mag zijn, het alternatief is erger.”

Blair pleit voor meer internationale samenwerking tegen extremisme, en “dat we moeten erkennen dat de uitdaging veel verder gaat dan het Midden-Oosten. Afrika heeft er ook mee te maken, zoals de afgrijselijke gebeurtenissen in Nigeria aantonen. Het Verre Oosten heeft ermee te maken, en Centraal-Azië ook.”

“Nu handelen om de toekomst te redden”