Er zijn voor de N-VA wel degelijk een pak argumenten om met Groen een coalitie te willen vormen in Antwerpen. De belangrijkste is het langetermijnplan: wil de partij er binnen zes jaar weer bij zijn, dan is een koerswijzing nodig. En ook federaal moeten bruggen gebouwd en opties open gehouden worden.

Vlaanderen kreeg gisteren van Bart De Wever (N-VA) een mooi stukje veredeld dorpstheater. Voor VTM mocht sterreporter Paul Jambers de Antwerpse burgemeester de hele dag van de verkiezingen volgen voor “een exclusief portret achter de schermen”. Het leverde een gekunstelde De Wever op, die een doordacht regisseur van z’n eigen post-electorale boodschap blijkt te zijn. Het enige wat hij daarvoor moest doen, was een fraai stukje toneel opvoeren, op moment dat de uitslagen net waren binnen gerold in zijn war room, waar hij de rest van de brede top van de Antwerpse N-VA ook verzameld had.

Opeens tijdens de Jambers-repo laat De Wever zich daar ontvallen “dat hij van die oorlog met links zo moe wordt”. Echt geloofwaardig kan je dat nauwelijks noemen, na jaren met plezier ‘links’ te hebben bestreden en zo zijn N-VA te hebben grootgemaakt. Maar De Wever zet door in z’n ‘beleving van het moment’ bij Jambers: “Het is echt tijd voor verzoening, want we kunnen zo niet verder. Eigenlijk zouden we moeten zeggen: ‘Overstijg dat.’ Ik denk dat ik dat straks écht ga zeggen.” Naast hem zit een Fons Duchateau (N-VA) wat ongemakkelijk op z’n stoel te schuifelen, die toont zich duidelijk minder geschikt voor het dorpstheater.

De lokale coalities in de districten …

Maar het interessantste moment komt als De Wever z’n eigen politiek personeel in Antwerpen toespreekt: de gemeenteraadsleden en lokale districtsmandatarissen, die uiteraard niet op de hoogte zijn van De Wever z’n toneeltje. De reactie op de gezichten van de loco-burgemeesters van N-VA en ander politiek personeel van N-VA in Antwerpen spreekt boekdelen, de quasi-ontzetting volgt als ze te horen krijgen dat het Groen is die de begeerde bruid wordt, en die overal in de districten de kans krijgt om samen met N-VA te gaan regeren.

Maar De Wever legt daar, bij z’n lokaal personeel, een belangrijke kaart op tafel van waarom die alliantie met Groen zo interessant is: “Het is onze kans om binnen zes jaar terug in de driver’s seat te gaan zitten.” Hij verhult niet dat er een zekere metaalmoeheid zit in de Zweedse coalitie, zowel nationaal als in Antwerpen. Evenmin toevallig deelt hij tijdens z’n Jambers-nummertje een sneer uit aan z’n oude partners: “Stel dat wij er met CD&V en Open Vld komen, dat gaat superkrap zijn. Dat wordt zes jaar bibberen en beven. En loyaal zijn die ook niet geweest, hè. De schepenen wel, maar de partijen niet.”

Die sneer past in de ‘openingszet’ die De Wever nu aan het doen is: Groen opvrijen. Maar dat een verderzetting van z’n huidige coalitie ook kan, zij het krap, maakt uiteraard dat hij onderhandelingsmatig zeer comfortabel zit. Alles is speelbaar, en de ene opvrijen is ook druk zetten op de andere.

De driver’s seat behouden

Alleen dwingt De Wever z’n partijgenoten (en dankzij Jambers ook de buitenwereld) om de bigger picture te zien. Een nieuwe coalitie met Groen maakt dat er binnen zes jaar geen grote links-rechts clash mogelijk is. Het haalt een pak zuurstof voor een groot links front weg. Een Groen in oppositie is veel lastiger, veel moeilijker te bestrijden dan een rechterzijde met Open Vld en CD&V die vanuit de oppositie hun wonden likken en hun voormalige coalitiepartner veel minder makkelijk keihard kunnen aanpakken. Dat opent dan weer perspectieven voor binnen zes jaar: over die driver’s seat heeft De Wever het.

Tegelijk hanteert de Antwerpse burgemeester ook een heel praktisch, maar niet onbelangrijk politiek argument: de Antwerpse districten. Die vormen, onder de paraplu van Antwerpen, elk hun eigen lokaal bestuur. De afgelopen zes jaar had Borgerhout een coalitie van socialisten, groenen en communisten, tot ergernis van De Wever die daar veel tegenkanting van kreeg. Zoiets “maakt besturen een hel”, volgens De Wever.

Met Groen heeft hij overal in de stad én de districten een meerderheid, vandaar ook dat hij, voor de camera’s van Jambers, een oprecht pleidooi houdt aan z’n eigen achterban om nergens snel coalities te beginnen maken, vermoedelijk op rechts met hun voormalige Zweedse partners. Ook zij krijgen het ordewoord: een grote coalitie met Groen, overal, is het objectief. De lichaamstaal van z’n achterban verstijft. “Komaan hé zeg, wij hebben wel gewonnen”, moet De Wever zeggen om het gebrek aan enthousiasme te maskeren. Pas dan volgt een applausje.

Moeilijke dossiers voor N-VA zijn kolfje naar de hand van Groen

Bovendien zit er nog wel meer logica in een coalitie met de groenen, voor de N-VA. De overkapping van de Ring kan bij uitstek een groen project zijn dat De Wever graag laat aan Meyrem Almaci en co. Maar nog meer een circulatie- of emissieplan, waarbij de auto flink meer uit de stad wordt gebannen. Want het vergt, net zoals bijvoorbeeld in Gent, ook wel veel moed om bij een circulatieplan tegen een pak burgers en de lokale middenstand in te gaan. Filip Watteeuw (Groen) kreeg achteraf, zeker in de nationale media, veel lof, maar moest van heel veel Gentenaars ook de woede slikken. In Antwerpen lijkt hem die rol uiterst geschikt voor een groene schepen.

Bovendien is Groen geen rood. Voor de N-VA is het socialisme de afgelopen jaren uitgegroeid tot een soort erfvijand. Eerst in Antwerpen, waar De Wever 80 jaar socialisme uit het stadhuis verjoeg. Maar ook in Wallonië, waar de PS volgens de N-VA de bron van alle ellende is. Groen is dan wel links, maar heeft een veel zuiverder, voor de N-VA minder bedreigde bagage. Door Groen de beleidssleutels te geven, krijgt De Wever de sp.a er nog meer onder: hun ‘overbodigheid’ wordt aangetoond.

Wat met de nationale repercussies?

Groen bewijst overigens met haar coalitie in Mechelen dat het wel degelijk een perfecte combinatie kan vormen, als junior partner, met een burgemeester met grote persoonlijkheid. Nog een argument dus om het met Groen te doen.

Het enige grote verschil is dat Bart Somers (Open Vld) een veel inclusiever verhaal naar z’n moslim-minderheid in de stad vertelt. Dat zal dé grote bocht zijn die De Wever zal moeten nemen in Antwerpen, wil hij met Groen in zee: het vraagstuk rond identiteit toch minder scherp gaan stellen. Net op moment dat daar federaal, met Theo Francken (N-VA), keihard op campagne gevoerd zal gaan worden, in het licht van federale verkiezingen in 2019.

Een coalitie met Groen in Antwerpen zou de zachtere flank van De Wever meteen afdekken voor die verkiezing in mei: hij kan wél verzoenen, wél bruggen bouwen, wél samenwerken, is de boodschap als het zou lukken met Almaci en Wouter Van Besien (Groen) in ’t Stad. Dat zou flink de wind uit de zeilen nemen van links om N-VA weg te zetten als de baarlijke duivel, op vlak van migratie en samenleving.

Zelfs effect op Ecolo

En nog verregaander: het zou ook druk zetten bij de Franstalige partner van Groen, Ecolo. Die partij leeft op voet van oorlog met de N-VA, veel meer dan dat de PS dat ooit deed. Met Elio Di Rupo (PS) onderhandelde De Wever ooit, beiden hebben respect voor elkaar. En onlangs nog kondigde Di Rupo aan dat hij een coalitie met N-VA niet langer uitsluit. Maar Ecolo zit nog steeds in de fase dat de N-VA eigenlijk nauwelijks verschilt van Vlaams Belang; de foto van Francken in uniform van een Duitse kampbewaker is geen toevalligheid, bij Ecolo zien ze de N-VA als de baarlijke duivel. Zelfs Zakia Khattabi, de voorzitster van Ecolo, zal op een bepaald ogenblik dan toch moeten de moeite doen om te bekijken waarom haar Vlaamse geestesgenoten dan wel in zee gaan met zo’n partij, in de grootste gemeente van België.

Die laatste, federale effecten, zijn overigens het grootste struikelblok voor Groen zelf. Gefluisterd wordt dat, als het van de lokale Groene afdeling zou afhangen, een project van beleid, als het dan echt moet met De Wever, de beste keuze is. Genoeg Antwerpse groenen willen niet langer aan de zijlijn staan. Het zijn vooral de ‘nationale’ groenen, die beseffen welk gevaar hieraan verbonden zit. In die zin kwam De Wever z’n toneeltje bij Jambers op een perfect moment: Bart de ‘Grote Verzoener’, hoe kan de Antwerpse Groen-afdeling daar nu ‘neen’ op zeggen?