Van een ‘politieke’ start gesproken. Koning Filip bekent meteen kleur in de eerste politieke crisis onder z’n koningschap. Want hij nodigt wel degelijk de communisten van PVDA-PTB uit, net als het ook behoorlijk omstreden DéFI, maar geen Vlaams Belang. “Onbegrijpelijk dat 550.000 Vlaamse kiezers worden genegeerd”, reageert Tom Van Grieken verbolgen.

Koning Filip ontmijnt z’n eerste politieke crisis. Echt moeilijk is die niet, nadat de regering Michel II viel. Wat veel opties zijn er niet, ook al houdt de koning nog even het ontslag in beraad.

Hij kan niet anders dan het aanvaarden, als straks een motie van wantrouwen dreigt. Tenzij hij een forse politieke keuze wil maken, en de regering in het zadel laten. Dat zou meteen zeer omstreden zijn.

Maar tegelijk maakt de koning in wie hij ontvangt ook al forse keuzes. Want eerst bleek hij enkel de partijen uit te nodigen die in de Kamer een fractie hebben. Daarvoor vielen alle kleintjes uit de boot. Maar nu krijgen plots PVDA en DéFI wél een uitnodiging.

Dat is zeer vreemd, want de communisten staan ideologisch wel aan het uiterste van het linkse spectrum. En DéFI heeft wel een zeer harde anti-Vlaamse lijn, afgaande op wat kopman Olivier Maingain allemaal in z’n loopbaan heeft verklaard. En puur mathematisch: PVDA heeft twee Franstalige zetels in de Kamer, DéFI ook twee.

Vlaams Belang, veruit de grootste van de kleintjes in stemmen, wordt niet gevraagd. “Ik neem er akte van dat niet alle Belgen gelijk zijn. Blijkbaar zijn Vlaams Belang-stemmers tweederangsburgers voor de koning”, reageert voorzitter Tom Van Grieken. “De 550.000 Vlaamse kiezers van Vlaams Belang hebben nochtans een zeer duidelijke mening.”

In het verleden maakte Filip zich als kroonprins al bijzonder onpopulair in politieke kringen door in een interview politieke standpunten in te nemen. Hij noemde zich toen “een taaie” en waarschuwde voor al wie België “zou aanvallen”. Dat werd als uitgesproken anti-separatistisch beschouwd. Vlaams Belang wil uiteraard het einde van België. In 2014, na de federale verkiezingen, werd Vlaams Belang evenmin ontvangen.

Arbitraire keuze: wel uiterst links, ook geen Vuye & Wouters

Maar eigenlijk even opvallend: ook Vuye & Wouters, een fractie van twee Kamerleden, kreeg geen uitnodiging. Ook Hendrik Vuye is uiteraard flamingant en separatist. “De koning moet alle fracties uitnodigen in de Kamer. Waar komt de democratische legitimiteit vandaan om sommigen uit te nodigen en anderen niet? Als de koning ons, en anderen zoals Vlaams Belang of Parti Populaire niet zou doen, zou ik dat persoonlijk een heel onverstandige zaak vinden”, reageert Hendrik Vuye.

En wie dus evenmin een uitnodiging kreeg: de Parti Populaire. Die hebben één zetel in de Kamer en zijn populistisch-rechts in Franstalig België.

Paleis van geen kwaad bewust

Met die zet waagt de koning zich dus toch behoorlijk ver in politiek vaarwater. De koning wordt geacht politiek neutraal te zijn, net als z’n kabinetschef. Dat is Vincent Houssiau. Die is diplomaat en, net als zijn voorganger Frans van Daele, heeft hij wel een christendemocratische signatuur. Hij was diplomatiek adviseur van onder meer Herman Van Rompuy (CD&V) en Yves Leterme (CD&V) en uiteindelijk kabinetschef van Koen Geens (CD&V) op het departement Justitie, voor hij overstapte naar het Paleis als kabinetschef.

Op het Paleis zelf reageren ze uiteraard niet op de situatie, discretie is hun handelsmerk. Maar er vallen volgens ingewijden wel wat argumenten te geven waarom sommigen wel, en andere niet zijn uitgenodigd. Zo is Vuye & Wouters geen partij, maar enkel een fractie. Die beginnen uitnodigen, is volgens hen een brug te ver.

Bij PVDA is de redenering dat de partij ondertussen, zeker in Franstalig België bijzonder groot geworden is. Een extrapolatie van de gemeenteraadsverkiezingen levert 5 zetels voor PVDA, en ook 4 voor DéFI, dat ook een staatssecretaris heeft in Brussel. De Parti Populair haalt daarbij 0 zetels. Maar politieke statements zitten daar verder niet bij, aldus ingewijden.

Vlaams Belang is voor het Paleis een apart geval: de partij is nog nooit uitgenodigd, en daarrond heerst een cordon sanitair, is de redenering. Rond PVDA is dat niet het geval: die zijn wel met andere partijen in coalitie. Dat CD&V, Open Vld en N-VA weigeren coalities te maken, en een de facto cordon rond PVDA zetten, is geen argument voor hen.