Depeche Mode, Fever Ray en Feist deden 6 jaar over het uitbrengen van een nieuw album, PJ Harvey 7 jaar, Blur 8 jaar, de nieuwe plaat van dEUS verscheen na 11 jaar wachten, ANOHNI riep zijn Johnsons opnieuw bij elkaar na 13 jaar, The Rolling Stones brachten hun eerste album met nieuw materiaal uit sinds 17 jaar en Peter Gabriel bracht voor het eerst sinds 20 jaar een album uit met originele muziek. Vele grote acts maakten dus een soort van comeback dit jaar, maar daarnaast was er ook jong geweld als Olivia Rodrigo, Brihang en Pommelien Thijs. Welke 25 albums van dit jaar wij voor de eeuwigheid met ons willen meenemen lijsten we graag hieronder op.

1. ANOHNI & The Johnsons – ‘My Back Was A Bridge For You To Cross’

Dertien jaar zijn voorbij gegaan alsof het niets is, maar wat zijn we blij dat ANOHNI haar Johnsons weer bij elkaar heeft geroepen. Sinds ‘Swanlights’ uit 2010 is er één en ander gebeurd: Antony Hegarty besloot in 2015 om als vrouw door het leven te gaan en bracht van toen af muziek uit als ANOHNI. ‘Hopelessness’ uit 2016 klonk behoorlijk anders dan de platen die ze eerder met haar begeleidingsband had gemaakt, was erg politiek getint en klonk behoorlijk elektronisch. Met deze plaat kunnen we stellen dat ANOHNI zowel thematisch als muzikaal terug naar de roots gaat. De hoes wordt gesierd door een foto van Marsha P. Johnson, een bekend Amerikaans LGBTQAI+-activist die vaak gezien wordt als de eerste publieke transgender. De band van ANOHNI ontleent er ook haar naam aan. ANOHNI was een persoonlijke vriendin van Marsha en met River Of Sorrow schreef zij ook al een nummer over de verdachte omstandigheden waarin Marsha P. Johnson om het leven kwam.

‘My Back Was A Bridge For You To Cross’ komt dus dichterbij de identiteit van ANOHNI dan ooit tevoren en is een terugkeer naar de grote vorm. Volgens ANOHNI is ‘What’s Going On?’ (1971) van Marvin Gaye een grote invloed geweest en op de openingstrack It Must Change hoor je de verontwaardiging en de verbazing over de staat van de wereld weerklinken, net zoals dat op ‘What’s Going On?’ zo was. Een nummer als Scapegoat over leven in een transfobe maatschappij – “It’s not personal/It’s just the way you were born/And in this society/A scapegoat is all I can be” – raakt diep en in Why Am I Alive Now? schrijft ANOHNI als onvrijwillige ooggetuige van de ondergang van de wereld. De stem van ANOHNI blijft uniek en de muzikale omlijsting, die tussen soul en jazz in zit, is meestal subtiel, behalve in Can’t, wanneer het plots opzwepend wordt en in de powerballad Rest. Laten we hopen dat deze comeback er eentje voor de lange duur is.

2. Sufjan Stevens – ‘Javelin’

Helaas wordt het op ‘Javelin’, het nieuwe album van Sufjan Stevens, er niet vrolijker op. Ook deze plaat is een collectie songs geworden die je niet los kan zien van een persoonlijke geschiedenis. Bij de release van het album postte Sufjan Stevens, die zeer zuinig is op het lossen van persoonlijke details, een bericht op sociale media waarin hij schreef dat hij het album wilde opdragen aan Evans Richardson, zijn overleden partner. Tot dan toe was niet officieel geweten dat Stevens een relatie had, of dat hij tot de LGBTQAI+-community behoorde. Er waren al lang geruchten over de geaardheid van Stevens, maar zelf deed hij daar nooit een officiële uitspraak over. Tot nu.

Hij noemde in die post Richard Evanson “het licht van mijn leven” en het hoeft dan ook niet te verbazen dat ‘Javelin’ aanvoelt als een verwerkingsproces. Hij zingt het al in de openingstrack Goodbye Evergreen: “Everything heaven sent/must burn out in the end.” Een ander nummer heet Will Anybody Ever Love Me? en in So You Are Tired draait het om twee geliefden die naar elkaar en hun relatie kijken en besluiten dat ze beter niet meer samen kunnen zijn. Om de pijn die in de nummers zit draaglijk te maken heeft Stevens elk nummer aangekleed. Met koortjes, strijkers, blazers en elektronica. En het is erg, maar het cliché klopt ook: persoonlijke pijn levert vaak de beste platen op. Dat is hier niet anders.

3. Queens Of The Stone Age – ‘In Times New Roman…’

Als dit albumlijstje weer één ding aantoont, dan is het dat een album meerdere luisterbeurten nodig heeft. Geen van bovenstaande platen toont zijn werkelijke diepte in één luisterbeurt. Zo was het ook bij de eerste nieuwe Queens Of The Stone Age sinds 2017. De meer frivole voorganger met Mark Ronson als producer lijkt ver weg en dit is een QOTSA die aanleunt bij de sound van zijn begindagen en teksten waarin Joshua Homme zijn moeilijke persoonlijke leven van de voorbije jaren – een lelijk in de pers uitgesmeerde vechtscheiding, overleden vrienden en een kankerdiagnose – van zich afschrijft. Hoe fout waren wij toen we na één luisterbeurt dachten dat we songs misten. Een flink aantal luisterbeurten verder denken we: damn, wat een collectie goeie songs!

4. Feist – ‘Multitudes’

Een plaat waar we veel te weinig over hebben gehoord en gelezen is ‘Multitudes’ van Feist. De Canadese zangeres maakte van haar nieuwe album een metafoor voor het steeds verder hollen van het leven. De nummers gaan deels over de adoptie van haar dochtertje, en dus nieuw leven in huis, en deels over de dood van haar vader, en dus afscheid. In een interview liet de zangeres optekenen dat ze zich door deze twee grote gebeurtenissen bewust was geworden van haar plaats op “de loopband van het leven.” De plaat werd voorafgegaan door drie singles die tegelijkertijd gelost werden – In Lightning, Love Who We Are Meant To en Hiding Out In The Open – en die konden al garant staan voor de hoge kwaliteit van songschrijverij. Borrow Trouble moest vervolgens niet onderdoen. Hoewel die openingstrack experiment doet vermoeden, valt dat verderop de plaat best mee. Het duurt nadien tot Borrow Trouble (track 9) tot we opnieuw een track horen die niet akoestisch is. En toch verveelt de plaat geen seconde.

5. The National – ‘First Two Pages Of Frankenstein’

Na een depressie en een writer’s block bij Matt Berninger was The National dit jaar weer helemaal terug. In 2023 hadden Matt en de zijnen genoeg materiaal om niet één, maar twee platen uit te brengen. Van die twee resoneert de collectie songs op ‘First Two Pages Of Frankenstein’ bij ons het meest. Ook hier klinkt het in eerste instantie als weinig bijzonders, iets dat we The National zelf eerder al beter hebben horen doen. En misschien is dat ook wel zo. Maar tegelijkertijd biedt ‘First Two Pages Of Frankenstein’ een goeie dwarsdoorsnede van wat deze band zo bijzonder maakt en zal je erin slagen om op elk van de nummers verliefd te worden, als je ze maar een kans geeft.

6. Peter Gabriel – ‘i/o’

Had iemand ons aan het begin van 2023 had gezegd dat we nieuwe albums zouden krijgen van Peter Gabriel én The Rolling Stones, we zouden het niet geloofd hebben. En kijk! Het is van ‘Up’ uit 2002 geleden dat de nu 73-jarige Peter Gabriel nog eens een album met nieuwe muziek uitgebracht had. Op ‘Scratch My Back’ (2010) coverde hij, op ‘New Blood’ (2011) herwerkte hij eigen materiaal. Maar nu zijn er dus nieuwe nummers én een concept. Gabriel heeft zijn ‘i/o’ opgedeeld in twee delen, met dezelfde 12 songs, maar de ene keer in een Bright-Side Mix en een andere keer in een Dark-Side Mix, samen goed voor maar liefst 2 uur en 17 minuten muziek. Nu, die twee delen na elkaar beluisteren doen we nooit, afhankelijk van stemming kiezen we voor de ene of de andere versie, en dat werkt. Maar wat vooral belangrijk is en helemaal los staat van de versie: de verzamelde songs zijn goeie tijdloos klinkende popsongs. Peter Gabriel is op zijn oude dag zijn weerbarstigheid niet kwijt: het hele jaar door bracht hij singles uit én hij ging touren zonder dat het album uit was. Toen de man in juni naar het Sportpaleis kwam stonden 11 nieuwe nummers op het programma, de plaat volgde op 1 december. Wij hebben onze iconen graag koppig.

7. Holly Humberstone – ‘Paint My Bedroom Black’

Holly Humberstone is onze nieuwe favoriete sad indie girl. Ze kwam op onze radar na de single London Is Lonely (2022). Op dat moment had ze al twee EP’s uitgebracht en nu is er ook dat eerste album. De titel ‘Paint My Bedroom Black’ zegt veel over wie Holly Humberstone is, of hoe ze zich presenteert. Net als Olivia Rodrigo – wiens voorprogramma ze al verzorgde – zingt ze met een aandoenlijke directheid die haar teksten eerlijk en gevoelig maken. Tegelijkertijd omarmt ze haar jonge leeftijd (ze is 24) met zinnetjes als “I’m throwing stones at your window /to get you to notice me” (Into Your Room) of “Are you free tonight to watch The O.C.?/This is protocol/I need you here beside me” in Cocoon, een song over liefdesverdriet. Na ettelijke luisterbeurten staat er geen enkele song op ‘Paint My Bedroom Black’ die we nog zouden willen missen, maar het grote prijsbeest blijft wel Kissing In Swimming Pools.

8. The Rolling Stones – ‘Hackney Diamonds’

Dat The Rolling Stones nog een album met nieuwe muziek zouden opnemen hadden we niet verwacht. Dat het zo goed zou zijn, hadden we ook niet meer verwacht. Aan niets is te horen dat een stel 80-jarigen uit nostalgie nog eens de studio zijn ingedoken. The Rolling Stones klinken op ‘Hackney Diamonds’ – als we goed geteld hebben is dit hun 24e (!) album – als een stel jonge honden die nog alles te veroveren hebben. The Stones hebben natuurlijk niets meer te bewijzen, maar jongens: dit is goed! Angry is de perfecte single, de solo op Bite My Head Off schreeuwt om een festivalweide en de soulballad Sweet Sounds Of Heaven (met Lady Gaga) is van het beste dat we dit jaar gehoord hebben.

9. Brihang – ‘Droomvoeding’

Brihang bewees op zijn tweede album ‘Droomvoeding’ dat hij een woordkunstenaar is, en dat het vaderschap een goeie inspiratiebron voor een album kan zijn. Op de openingstrack Accepteren benadert hij het ouderschap op de mooiste manier: met twijfels en met liefde. Boudy merkt op dat zijn wereld kleiner geworden is en zijn zorgen groter. “Ja soms zou het makkelijker zijn zonder jou”, klinkt het eerlijk, maar “ik probeer nog te begrijpen hoeveel ik van je hou” komt daar wel meteen achteraan. Tegelijkertijd gaat het over je verwachtingen bijstellen en dat je niet altijd die berg op hoeft te klimmen (Berg), dat optimisme een kracht is (Mama’s Buik) en dat dat leven ook soms sneller kan ophouden dan je verwacht (Telefoontje). ‘Droomvoeding’ is een mooie collectie natuurlijk bij elkaar horende songs.

10. Caroline Polachek – ‘Desire, I Want To Turn Into You’

Zo natuurlijk de nummers op ‘Droomvoeding’ bij elkaar horen, zo vreemd is het dat alle nummers op ‘Desire, I Want To Turn Into You’ van één en dezelfde artieste komen en bij elkaar op één plaat staan. Elk nummer is weer helemaal anders dan het voorgaande en daardoor laat Caroline Polachek de 45 minuten van haar album vliegensvlug voorbij gaan. Het springerige Sunset klinkt helemaal anders dan Crude Drawing Of An Angel, dat op de laatste plaat van Christine & The Queens (waar ze ook al mee heeft samengewerkt) had kunnen staan, en dat klinkt dan weer helemaal anders dan het dansbare I Believe. Toch staan ze achter elkaar op dezelfde plaat en dat wringt niet. Caroline Polachek schept op en wij eten ons bord met veel plezier leeg.

11. Depeche Mode – ‘Memento Mori’

Met het overlijden van Andy Fletcher op 26 mei 2022 werd Depeche Mode plots een duo. ‘Memento Mori’ – een Latijnse spreuk die best vertaald kan worden als “denk eraan te moeten sterven” werd hun eerste plaat als tweetal. Een groot deel van het songmateriaal dateert van de afgelopen jaren, maar het boetseren tot album hebben Dave Gahan en Martin Gore dus met hun tweeën gedaan. Dat heeft, allicht mede door de persoonlijke achtergrond, een uitstekend album voortgebracht dat soms donker klinkt (My Cosmos Is Mine), alvast één klassieker voor de eeuwigheid in zich heeft (Ghosts Again) en soms zelfs cynisch klinkt (People Are Good). Ondermaats wordt het nooit. Zelfs na vijftien albums gaat Depeche Mode niet vervelen, ‘Memento Mori’ is hun beste sinds ‘Playing The Angel’ uit 2005.

12. RAYE – ‘My 21st Century Blues’

Na jarenlang voor andere artiesten te hebben geschreven vond RAYE het hoog tijd om zelf voor het voetlicht te gaan staan. Meteen is duidelijk dat RAYE ook echt iets te vertellen heeft, want in het bestek van een gevarieerde popplaat van 46 minuten zonder inzakmoment heeft ze het over verslaving (Mary Jane), over haar angsten (Enviromental Anxiety), haar vertekend lichaamsbeeld (Body Dysmorphia) en ervaringen met seksueel misbruik (Ice Cream Man.) De sound varieert van soul (The Thrill Is Gone en Worth It) en gospel (Buss It Down.) tot schaamteloos aanstekelijke dance (Black Mascara.) en allemaal is het even sterk.

13. dEUS – ‘How To Replace It’

Elf jaar heeft het geduurd voor er een nieuw album van dEUS lag en dan zijn de verwachtingen natuurlijk hoog. Deze plaat gaf niet voor iedereen waar ze op gehoopt hadden, want de mannen van dEUS zijn duidelijk kalmer en ouder geworden en de songs zijn daardoor doorgaans rustiger en minder onvoorspelbaar geworden. Maar dat maakt ze niet minder goed. How To Replace It is een geweldige opener, 1989 een fijne mijmering, Faux Bamboo raakt aan Sirens (2012) wat ook al een leuk nummer was. In Dream Is A Giver en Love Breaks Down legt Tom Barman zijn hart bloot en het is fijn om Barman in Le Blues Polaire ook nog wat te horen palaveren in het Frans. ‘How To Replace It’ is misschien niet het soort plaat geworden die we verwacht en gehoopt hadden, maar ’t is wél een goeie plaat.

14. Cleo Sol – ‘Heaven’

Amper twee weken nadat Cleo Sol ‘Heaven’ had uitgebracht kwam ze met een tweede plaat op de proppen, ‘Gold’. We hebben ze allebei graag beluisterd, maar uiteindelijk blijkt ‘Heaven’ toch de sterkere van de twee te zijn. Met amper een halfuur muziek weet Cleo Sol ons te overtuigen. Ze doet niets dat nog niet eerder gedaan is, maar ze doet het wel erg goed en ze laat horen hoe de platen van Joni Mitchell of Aretha Franklin zouden klinken als die vandaag jong zouden zijn. Airplane over je eigen kracht terugvinden of Old Friends, een breakup-song maar dan in vriendschap, zijn pareltjes.

15. Gabriels – ‘Angels & Queens’

Toen ze bij Gabriels vorig jaar (2022) aan hun debuutplaat begonnen te werken, werden ze zo enthousiast dat ze de zeven tracks die ze al hadden zo snel mogelijk met een publiek wilde delen. Dat werd ‘Angels & Queens – Part I.’ Een part II volgde niet, dat werd gewoon ‘Angels & Queens’. Wie naar de deluxe editie luistert, krijgt er zelfs nog eens 13 nummers bij. De grote troef is de bovennatuurlijke falsetstem van Jacob Lusk, die de andere twee leden van Gabriels toevallig ontdekten toen ze aan de soundtrack van een film aan het werken waren. Die stem blijft fascineren, maar je bent niets met een goeie stem zonder songs. Maar die zijn ook goed, of het nu een soulballad is (We Will Remember), een opzwepende track (Offering), een superhit (Glory) of een aan The Bee Gees denkende dansvloerbanger (Love And Hate In A Different Time): alles blijkt te werken bij Gabriels.

16. boygenius – ‘The Record’

Drie voor de prijs van één bij boygenius, want ‘The Record’ is de debuutplaat van Julien Baker, Phoebe Bridgers en Lucy Dacus. Het album start a capella, maar het zijn de echte songs die het beter doen. Zo is Not Strong Enough één van dé popsongs van het jaar, zijn de gitaren genadeloos in Satanist en weet Phoebe Bridgers op haar eigen kenmerkende manier te ontroeren op Revolution O. Bij dat laatste aspect van dit album wringt soms nog het schoentje: de sterkste songs op dit album zijn diegenen waarin de drie dames samen zingen. Wanneer dat niet gebeurt, word je eraan herinnerd dat dit een samenvoegen is van drie talenten dat soms – heel soms – nog wat eigenheid mist.

17. Olivia Rodrigo – ‘GUTS’

Olivia Rodrigo is nog altijd maar 20 jaar jong en twee jaar na ‘SOUR’ heeft ze ‘GUTS’ klaar. Daarop experimenteert de zangeres meer met rock, zoals op de lieflijk startende openingstrack All-American Bitch of de single Bad Idea Right?. Wat nog niet veranderd is, is de harde eerlijkheid waar Olivia Rodrigo voor staat, zoals die ook te horen is op Vampire, waar ze haar ex neerzet als een “bloodsucker” en een “famefucker”. ‘GUTS’ werkt bij ons iets minder goed dan ‘SOUR’ omdat het album een tikje minder afwisselend is – een ballad als Logical is halverwege het album welkom – en de teksten ons een tikje minder in ons hart raken dan die op de voorganger, maar ons vertrouwen in Olivia Rodrigo als getalenteerd songschrijver is onwankelbaar.

18. Sam Smith – ‘Gloria’

Na ‘Love Goes’ hadden wij het niet meer verwacht, maar kijk: nummer vier van Sam Smith is hun beste. ‘Gloria’ is een collectie goeie popsongs die het hele arsenaal van de artiest Sam Smith weten te tentoonstellen. De plaat duurt 33 minuten, telt vier slimme hitsingles en biedt genoeg afwisseling tussen dansbare tracks (Lose You) en ballads die niet tenenkrullend zijn (No God). De openingstrack Love Me More gaat over zelfliefde en Sam Smith brengt hier op mooie wijze de zoektocht naar hun identiteit onder woorden. Ja, ‘Gloria’ is best een goeie plaat!

19. Romy – ‘Mid Air’

Of het nu Jamie xx is, Oliver Sim of Romy: allen hebben ze al het solopad bewandeld en telkens blijf je toch op een bepaalde manier The xx horen. Niet dat dat erg is, want wij horen The xx graag. Ook naar Romy luisteren lukt dus niet zonder aan die band te denken, maar dat is niet erg. De liedjes op haar solodebuut luisteren makkelijk weg en haar stemgeluid doet wegdromen. Loveher is het schattigste liedje op de plaat, maar ook bij Weightless kost het geen moeite om een festivaltent vol knuffelende mensen voor de geest te halen. ‘Mid Air’ is een vrolijke plaat en doet met nummers als Strong en Enjoy Your Life niet eens moeite om dat te verbergen. Romy heeft een missie en wij dansen er graag op mee.

20. The National – ‘Laugh Track’

Zoals gezegd bracht The National dit jaar twee albums uit en het waren twee goeie. Omdat we zo verknocht waren aan ‘First Two Pages Of Frankenstein’ hebben we minder met ‘Laugh Track’ geleefd en voelt die plaat nog wat onwennig aan. Maar ook hier zijn zeker hoogtepunten te vinden: Weird Goodbyes dat eindelijk een thuis heeft gevonden, het dromerige gitaartje op de achtergrond van Turn Off The House, het zacht meezingbare Dreaming en het luid ontsporende Space Invader. En dan moet de bijna acht minuten durende stevige afsluiter Smoke Detector nog komen! Twee platen van The National in één jaar tijd: dan moet 2023 wel een goed jaar geweest zijn.

21. Isbells – ‘Basegemiti’

Als band is het lastig om na veertien jaar nog nieuwe bronnen aan te boren, maar Gaëtan Vandewoude en Isbells proberen het wel op hun vijfde album ‘Basegemiti’: de openingstrack Sparkle & Shine klinkt meer popgericht dan de band eerder deed, op Modern Times zit naast een Beirut-orgeltje ook een heuse gitaarsolo in geborgen en How Do You Know is bijna dansbaar, als we niet zo zwartgallig zouden worden van al die moderne problemen. Maar ontroeren kan Isbells gelukkig ook nog, het ruim 6.5 minuten durende What You Give Is What You Get is het grote prijsbeest van deze plaat.

22. Young Fathers – ‘Heavy Heavy’

Wij blijven het meest fan van de debuutplaat ‘DEAD’ uit 2014, maar Young Fathers zijn er toch maar al mooi vier keer op rij in geslaagd om een plaat uit te brengen die in geen enkel hokje te plaatsen is. Ook op dit album staan weer een aantal nummers waarvan we dachten dat we ze al lang kenden, maar die door Young Fathers dit jaar de wereld zijn ingestuurd. Rice is een instant Young Fathers-classic en ook Geronimo kunnen we moeiteloos op repeat laten staan.

23. Fever Ray – ‘Radical Romantics’

Elke artiest schrijft graag over de liefde, zelfs Fever Ray. Als je Karin Dreijer op Shiver “I just wanna be touched/I just wanna shiver” hoort zingen, dan weet je weer: daar draait het uiteindelijk voor ieder mens om. Fever Ray maakt het ons behoorlijk makkelijk deze keer, want ook Kandy en Even It Out zijn redelijk makkelijke singles. Alleen knappen we iedere keer af op afsluiter Bottom Of The Ocean, waarvan we ons niet kunnen voorstellen dat iemand de zeven volle minuten van dat nummer elke keer uitluistert. Waardoor we maar met negen nieuwe nummers achterblijven. Negen goeie wel.

24. James Blake – ‘Playing Robots Into Heaven’

Toen James Blake eind juni Big Hammer als eerste single voor zijn aankomende album loste, sloeg de schrik ons om het hart: we hoorden veel concept en weinig liedje, en dat terwijl James Blake zulke mooie liedjes kan maken. De tweede single, Loading, stelde ons gerust: dit behoort tot de mooiste nummers van het jaar en leunde aan bij ‘Overgrown’ (2012). Tell Me klonk vervolgens weer helemaal anders. Dat bleek tekend voor het album ‘Playing Robots Into Heaven’: het stuitert alle kanten uit, maar het is allemaal James Blake. Deze plaat werkt het best als je erin stapt zonder verwachtingen en mét een open geest.

25. Pommelien Thijs – ‘Per Ongeluk’

Het is bijna niet voor te stellen, maar ‘Per Ongeluk’ is wel echt nog maar de debuutplaat van Pommelien Thijs. De zéven (!) singles die op het album staan maken dat deze plaat zich laat beluisteren als een halve best of. 12 van de 14 nummers klokken af onder of nét boven de drie minuten en toch voelt ‘Per Ongeluk’ nergens oppervlakkig of gehaast. Wat van deze plaat zo’n succes maakt, is dat Pommelien Thijs erin geslaagd is om een leuke en originele plaat te maken die de vibe van haar optredens weet te vatten. Of zoals ze zelf vraagt in de openingstrack: “Wat willen wij? (ENTERTAINMENT!)“