B.1.1.529: paniekvoetbal of de ergste Covid-19-variant tot nu toe?

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) komt vandaag bijeen om een ​​nieuwe variant te beoordelen die in Zuid-Afrika is ontdekt en waarvan wordt gevreesd dat het de ergste Covid-19-variant is die tot nu toe is geïdentificeerd. De dinsdag geïdentificeerde variant trok in eerste instantie de aandacht omdat deze een “extreem hoog aantal” mutaties bevat. Moeten we ons zorgen maken?

Wat is de nieuwe Covid-variant en waarom baart het zorgen? B.1.1.529 heeft een zeer ongebruikelijke constellatie van mutaties, die zorgwekkend zijn omdat ze kunnen helpen de immuunrespons van het lichaam te omzeilen en het meer overdraagbaar te maken, aldus wetenschappers. Elke nieuwe variant die vaccins kan ontwijken of zich sneller kan verspreiden dan de nu dominante Delta-variant, kan een aanzienlijke bedreiging vormen in de strijd van de wereld om uit de pandemie te komen.

Zuid-Afrika heeft ongeveer 100 exemplaren als B.1.1.529 bevestigd, maar de variant is ook gevonden in Botswana en Hongkong, met in het geval van Hongkong een reiziger uit Zuid-Afrika. Maar liefst 90% van de nieuwe gevallen in Gauteng zou B.1.1.529 kunnen zijn, geloven wetenschappers. Vroege tekenen van diagnostische laboratoria suggereren dat de variant snel is toegenomen in de Zuid-Afrikaanse provincie Gauteng en mogelijk al aanwezig is in de andere acht provincies van het land.

32 mutaties op spike-eiwit

Wetenschappers beschreven donderdagavond B.1.1.529 als de ergste variant die ze sinds het begin van de pandemie hadden gezien. Hij heeft 32 mutaties in het spike-eiwit, het deel van het virus dat de meeste vaccins gebruiken om het immuunsysteem tegen Covid te versterken. Dat is ongeveer het dubbele van het aantal van de Delta-variant. Mutaties in het spike-eiwit kunnen van invloed zijn op het vermogen van het virus om cellen te infecteren en zich te verspreiden, maar maken het ook moeilijker voor immuuncellen om de ziekteverwekker aan te vallen.

De Delta-variant werd eind 2020 voor het eerst ontdekt in India, maar heeft zich sindsdien over de hele wereld verspreid, met een toename van het aantal gevallen en sterfgevallen tot gevolg. Andere varianten van het coronavirus zijn Alpha (die zijn oorsprong vindt in Kent in het VK), Beta (voorheen bekend als de Zuid-Afrikaanse variant) en Gamma (oorspronkelijk gevonden in Brazilië).

Wat betekent de nieuwe variant voor ons? Het is te vroeg om dat te zeggen. Omdat de variant pas onlangs is ontstaan, hebben wetenschappers nog geen bewijs van de overdraagbaarheid of het vermogen om vaccins te omzeilen. Het kan een paar weken duren voordat wetenschappers volledige informatie hebben over de variant – en hoe ernstig deze een bedreiging voor de wereld kan vormen. John Nkengasong, hoofd van de Africa Centers for Disease Control and Prevention, drong al aan op voorzichtigheid. “Er zijn zoveel varianten, maar sommige hebben geen invloed op het verloop van de epidemie”, vertelde hij donderdag op een persconferentie.

Noodstop vliegverkeer uit zuidelijk Afrika

Sommige wereldleiders hebben desalniettemin haastig gereageerd door nieuwe voorzorgsmaatregelen en reisbeperkingen uit te vaardigen, terwijl financiële markten over de hele wereld een daling zagen als gevolg van de onzekerheid. India gaat “rigoureuze screening en tests” uitvoeren van reizigers die waren aangekomen uit Zuid-Afrika, Botswana en Hongkong. Gezondheidssecretaris Rajesh Bhushan drong er bij alle staten op aan ervoor te zorgen dat monsters van Covid-positieve reizigers snel naar laboratoria voor genoomsequencering worden gestuurd om te testen.

Singapore, een belangrijk doorvoerknooppunt, kondigde al aan dat het de aankomsten uit Zuid-Afrika en nabijgelegen landen zou beperken. Alle niet-Singaporese of niet-permanente inwoners met een recente reisgeschiedenis naar Botswana, Eswatini, Lesotho, Mozambique, Namibië, Zuid-Afrika en Zimbabwe zal de toegang of doorreis via Singapore worden geweigerd, aldus het ministerie van Volksgezondheid. Ook Japan zal de grenscontroles voor bezoekers uit Zuid-Afrika en vijf andere Afrikaanse landen strenger maken. Israël heeft ook aangekondigd dat het zijn burgers zal verbieden om naar zuidelijk Afrika te reizen – die dezelfde zes landen en Mozambique bestrijken – en de toegang van buitenlandse reizigers uit de regio zal blokkeren.

Ook de Europese Commissie stuurt aan op een noodstop van het vliegverkeer vanuit zuidelijk Afrika vanwege zorgen om de daar ontdekte coronavirusvariant B.1.1.529. Een groeiend aantal lidstaten heeft vanmorgen al een inreisverbod voor reizigers uit onder meer Zuid-Afrika ingesteld, het land waar de nieuwe mutatie voor het eerst is vastgesteld.

“Dit is de meest significante variant die we tot nu toe zijn tegengekomen”

De door de commissie voorgestelde noodstop van het vliegverkeer wordt in de loop van de dag voorgelegd aan de lidstaten, zegt voorzitter von der Leyen op Twitter. Het lijkt te gaan om een algeheel verbod op in ieder geval passagiersvluchten vanuit het zuiden van Afrika, maar de details van het plan zijn nog niet bekend. Ergens de komende dagen wordt een crisisberaad verwacht van de lidstaten om het beleid te stroomlijnen. Maar het staat de EU-landen vrij om zelf al inreisverboden in te stellen.

Zo heeft Italië al bekendgemaakt reizigers uit Botswana, Swaziland, Lesotho, Mozambique, Namibië, Zuid-Afrika en Zimbabwe te gaan weren. Het gaat dan om mensen die de afgelopen veertien dagen in deze Afrikaanse landen zijn geweest.

Vanavond gaat ook in Duitsland een inreisverbod in voor reizigers uit Zuid-Afrika. Alleen mensen met een Duits paspoort mogen straks nog terugvliegen vanuit Zuid-Afrika. Bij aankomst moeten ze veertien dagen in quarantaine, ongeacht of de passagiers gevaccineerd zijn, meldt de minister van Volksgezondheid Spahn.

Vanuit de EU geldt al sinds het begin van de pandemie een inreisverbod voor hoogrisicolanden buiten Europa, waaronder Zuid-Afrika. Maar er zijn verschillende uitzonderingen daarop, bijvoorbeeld voor zakelijke reizen.

Gisteren heeft het Verenigd Koninkrijk ook al een inreisverbod ingesteld voor reizigers uit een aantal landen in het zuiden van Afrika. “Dit is de meest significante variant die we tot nu toe zijn tegengekomen”, zegt adjunct-chef Jenny Harries van de Britse medische dienst in een verklaring. Volgens haar moet zo snel mogelijk grondig onderzoek gedaan worden naar de zorgwekkende mutatie, die besmettelijker lijkt te zijn dan de nu dominante deltavariant.

Maar een hoog aantal mutaties maakt een variant niet per se beter overdraagbaar

Dr. Maria Van Kerkhove, die de technische leiding van de WHO heeft over Covid-19, zei donderdag in een persconferentie: “We weten nog niet veel over deze variant. Wat we wel weten is dat deze variant een groot aantal mutaties heeft. En de zorg is dat als je zoveel mutaties hebt, dit invloed kan hebben op hoe het virus zich gedraagt.”

Maar een hoog aantal mutaties maakt een variant niet per se beter overdraagbaar. In augustus kwamen soortgelijke zorgen naar voren over een variant in Zuid-Afrika, bekend als C.1.2, maar deze werd nooit vermeld als een variant van interesse of zorg. In Japan geloven sommige experts dat de uitgesproken daling van het aantal gevallen zelfs het gevolg was van mutaties die het virus naar “natuurlijk uitsterven” dreven.

Zorgwekkende varianten, zoals Delta, laten een verhoogde overdraagbaarheid, virulentie of verandering in klinische ziekte zien, en een verminderde effectiviteit van volksgezondheids- en sociale maatregelen. Varianten van belang zijn die waarvan is aangetoond dat ze in meerdere clusters gemeenschapsoverdracht veroorzaken en die in meerdere landen zijn gedetecteerd, maar waarvan nog niet noodzakelijkerwijs is bewezen dat ze virulenter of overdraagbaarder zijn. Tijdens de vergadering vandaag kan de WHO beslissen of de B.1.1.529-variant al dan niet een naam uit het Griekse alfabet krijgt. Als dat zo is, zal het waarschijnlijk “Nu” worden genoemd.

(jvdh)

Meer
Lees meer...