De commerciële scheepvaart betekent mogelijk een fatale dreiging voor het wereldwijde bestand walvishaaien. Dat is de conclusie van een onderzoek van wetenschappers aan de Britse Marine Biological Association (MBA) en de University of Southampton. Er moet immers worden vastgesteld dat de migratieroutes van de dieren vaak overeenkomen met de internationale bewegingen van de commerciële scheepvaart.

De aantallen walvishaaien (Rhincodon typus), de grootste levende vis van de wereld, zijn de voorbije acht decennia meer dan gehalveerd.

Onderschatting

De Britse studie suggereert dat de scheepvaart de wereldwijde populatie walvishaaien grote schade kan berokkenen. Er wordt aan toegevoegd dat de dodelijke aanvaringen bovendien wellicht sterk worden onderschat.

“Tot nu toe was de reden voor de snelle achteruitgang van de populatie walvishaaien – die door de International Union International Union for the Conservation of Nature als een bedreigde soort wordt omschreven – niet helemaal duidelijk”, stipt onderzoeksleider Freya Womersley, marine-biologie aan de University of Southampton, aan.

“De studie wijst er echter op dat walvishaaien veel tijd in oppervlaktewateren doorbrengen en zich in kustgebieden verzamelen. Daar loopt het risico op fatale botsingen echter sterk op. Dat kan zware gevolgen hebben, want de walvishaai is voor de gezondheid van de oceanen een belangrijke soort.”

Het onderzoek, dat met satellietgegevens de migratiepatronen van bijna 350 walvishaaien optekende, kwam uit op verschillende hotspots, waar de trajecten van de dieren samenvielen met de routes van vrachtschepen, tankers, passagiersboten en vissersvaartuigen.

Meer dan 90 procent van de trajecten van de walvishaaien vertoonden een overlapping met regio’s waarin een hoge activiteit van de commerciële scheepvaart kon worden vastgesteld. In alle grote oceanen werden dergelijke hotspots aangetroffen. Een hoog risico werd opgetekend in baaien, waar een druk scheepvaartverkeer overlappingen vertoonde met de seizoensgebonden haaienmigraties.

Onzekere toekomst

De onderzoekers zeggen te hebben vastgesteld dat er vooral botsingen werden opgetekend met cargoschepen en tankers.

“In drukke gebieden moest bovendien worden genoteerd dat op de scheepvaartroutes de signalen van de transponders van de haaien vaak plotseling wegvielen”, stippen de onderzoekers aan. “Daarbij moet wellicht geconcludeerd worden dat de dieren met een schip in botsing zijn gekomen, daarbij zijn gedood en naar de bodem van de oceaan zijn gezonken.”

“Walvishaaien zijn langzaam bewegende dieren die tot twintig meter lang kunnen worden”, zeggen de onderzoekers nog. “De dieren helpen de planktonniveaus in de oceanen op het gepaste peil te houden en hebben in de voedselketen van de mariene omgeving een belangrijke functie.”

“De walvishaaien leveren in de oceanen een belangrijke bijdrage tot het behoud van een gezond ecosysteem. Er is momenteel echter geen enkele internationale regelgeving die de walvishaaien tegen de scheepvaart kan beschermen. Indien er niet snel actie wordt ondernomen, gaat de soort dan ook een bijzonder onzekere toekomst tegemoet.”