Oud-president George H.W. Bush is overleden. Hij is 94 jaar geworden. Geen enkele voorganger van hem werd zo oud. Bush senior was de 41e president van de Verenigde Staten van 1989 tot 1993. Zijn zoon, George W. Bush, werd later ook president van de VS. In de vier jaar dat Bush senior president was, veranderde de wereld. In 1989, het jaar waarin hij aantrad, viel de Berlijnse muur. Twee jaar later eindigde het Sovjet-regime, waartegen de Verenigde Staten decennialang had gestreden in de Koude Oorlog. En er was de eerste Golfoorlog.

De Republikein kampte al langer met gezondheidsproblemen. Zo werd hij eerder dit jaar opgenomen in het ziekenhuis met lage bloeddruk en grote vermoeidheid. In april van dit jaar had hij een ernstige infectie in zijn bloed opgelopen. Dat gebeurde een dag na de begrafenis van zijn vrouw Barbara. Zij overleed op 92-jarige leeftijd.

De Republikein Bush senior was de president die Amerika leidde tijdens het einde van de Koude Oorlog, van 1989 tot 1993. Onder hem kwam er een eind aan de Sovjet-Unie en de Duitse deling, gebeurtenissen waar de VS terughoudend op reageerde. Zijn grootste succes was de overwinning in de Golfoorlog in 1991, waarin hij samen met een brede internationale coalitie de Iraakse dictator Saddam Hoessein verjoeg uit Koeweit, dat die laatste in 1990 bezet had. Dat was meteen de eerste oorlog die live te volgen was op televisie omdat CNN alles van ter plaatse uitzond.

Maar desondanks – en omdat de economie aan het eind van zijn presidentschap slecht draaide – verloor Bush senior in 1992 de verkiezingen van de Democraat Bill Clinton.

Zoon van een bankier en een bankiersdochter

George Bush senior werd in 1924 geboren in de staat Massachussetts, aan de Amerikaanse noordoostkust, en groeide op in buurstaat Connecticut. Hij was de zoon van een bankiersdochter en een rijke zakenbankier, die later senator werd. Zijn tienerjaren spendeerde hij op een privéschool.

Oorlogsheld

Na de Japanse aanval op de Hawaiiaanse marinebasis Pearl Harbor in 1941 schreef de jonge George zich op zijn 18e verjaardag in bij het leger. Hij werd de destijds jongste piloot van de Amerikaanse marine en diende tot het eind van de Tweede Wereldoorlog. Tijdens een aanval op een Japans eilandje werd zijn vliegtuig geraakt. Hoewel zijn motor in brand stond, wierp Bush zijn bommen af en raakte enkele doelen, voor zijn parachute te gebruiken. Hij moest urenlang op een opblaasvlot in vijandelijk gebied wachten op redding.

Barbara

Een paar weken na zijn thuiskomst trouwde Bush met Barbara Pierce. Het werd een stabiel huwelijk dat 73 jaar duurde, en zes kinderen opleverde, onder wie George Bush. jr,, die president was van 2001 tot 2009, en Jeb, die het schopte tot gouverneur van Florida.

De eerste jaren na zijn militaire diensttijd volgde hij een versneld studieprogramma aan het prestigieuze Yale University, waarna hij naar Texas vertrok om zijn geluk te beproeven in de olie. Met succes, want rond zijn veertigste was hij een rijk man.

Politieke carrière

n 1966 trad Bush senior in de voetsporen van zijn vader toen hij voor de Republikeinse Partij werd gekozen in het Huis van Afgevaardigden. Maar in 1970 bleek al dat hij geen stemmenkanon was. Op advies van president Nixon stelde hij zich kandidaat voor de Senaat, maar hij verloor van zijn Democratische tegenstander.

Daarna maakte hij carrière door benoemingen. Nixon benoemde hem tot ambassadeur bij de VN, president Ford benoemde hem tot hoogste gezant in China en directeur van de CIA en president Reagan benoemde hem tot vicepresident.

President Bush

Nadat Bush Reagan acht jaar trouw had gediend, was het zijn beurt om president te worden. Het presidentschap kon hem eigenlijk nauwelijks ontgaan. De economie groeide en ook in de wereldpolitiek zag het er voor Amerika zonnig uit. Bush hoefde eigenlijk alleen meer van hetzelfde te beloven. Toch kreeg hij het moeilijk tegen de zwakke Democratische kandidaat Michael Dukakis.

Bush won met een smerige campagne. De Republikeinen schilderden Dukakis onophoudelijk af als een onvaderlandslievende zwakkeling. Dieptepunt waren tv-spotjes met een zwarte moordenaar uit de staat waar Dukakis gouverneur was. De moordenaar had tijdens een verlof twee vrouwen verkracht. De tv-spotjes wekten de indruk dat Dukakis als president zou laten gebeuren ‘waar iedere moeder bang voor is’.

Popcorn op een hete plaat

Niemand twijfelde aan zijn ijver en zijn bekwaamheid. Toch maakte hij nooit veel indruk. Hij was een matig spreker en het ontbrak hem aan bevlogenheid en samenhangende ideeën. Ook zijn presidentschap kenmerkte zich niet door meeslepende visies of grootse plannen. Hij was wel verstandig en pragmatisch. En daardoor wellicht de geschikte man om het einde van de Koude Oorlog zonder grote ongelukken te laten verlopen. Ook verjoeg hij de Iraakse dictator Saddam Hoessein uit Koeweit zonder het Midden-Oosten in chaos te storten. Iets wat zijn zoon niet kon herhalen.

Mensen die hem goed kenden, beschreven Bush als warm, toegewijd en beleefd, maar ook vechtlustig. “Hij wordt soms onbezonnen als het hem voor de wind gaat”, zei een vriend ooit over hem. “George was altijd een beetje als popcorn op een hete plaat.”

Read my lips: no new taxes

De Amerikanen konden Bush senior in 1992 maar matig waarderen. Slechts een derde vond hem een geslaagde president.

Binnenlands had Bush last van de erfenis van Reagan, die een groot overheidstekort had achtergelaten. Met de Democratische meerderheid in het Congres maakte hij afspraken voor belastingverhogingen in ruil voor bezuinigingen. Verstandige compromispolitiek, maar in strijd met zijn verkiezingsbelofte dat er geen belastingverhogingen zouden komen. Op de Republikeinse Conventie had hij gezegd: ‘Read my lips: no new taxes’. Dat hij die belofte brak, werd hem in de jaren daarna voortdurend verweten.

Pech

Bush had bovendien pech dat de economie in het verkiezingsjaar 1992 in een recessie raakte. Hij geloofde dat niets doen het verstandigst was, maar dat maakte op de kiezers een beroerde indruk. Er verschenen verontrustende berichten over armoede in de VS – een gevolg van het Reaganbeleid, maar het werd Bush aangerekend. Ten slotte braken er dagenlange rassenrellen uit in Los Angeles nadat vier blanke agenten waren vrijgesproken van de mishandeling van een zwarte verkeersovertreder. Er vielen 44 doden en meer dan 2.000 gewonden. Bush reageerde nauwelijks.

Exit tussenpaus

Bush verloor de verkiezingen en werd daarna lang gezien als een soort tussenpaus tussen de veel charismatischere presidenten Reagan en Clinton.

Bush was tot op hoge leeftijd topfit, maar in 2012 werd bekend dat hij leed aan de ziekte van Parkinson en zich voortbewoog in een rolstoel. Toch maakte hij op zijn 90ste verjaardag nog een parachutesprong. De laatste jaren ging het niet goed met hem. Hij lag geregeld in het ziekenhuis, en in april ontviel hem zijn vrouw Barbara.

Bush gold, samen met zijn oudste zoon, als een fervent criticus van de huidige Amerikaanse president, Donald Trump. Bush omschreef Trump als een “blaaskaak die alleen wordt gemotiveerd door zijn ego” en maakte bekend op Hillary Clinton te hebben gestemd.

Bush was tot op hoge leeftijd topfit, maar in 2012 werd bekend dat hij leed aan de ziekte van Parkinson en zich voortbewoog in een rolstoel. Toch maakte hij op zijn 90ste verjaardag nog een parachutesprong.