In Duitsland wordt de regering door een groep burgers voor de rechtbank gedaagd omdat het land niet snel genoeg de aanbevelingen van de World Health Organization (WHO) rond de luchtkwaliteit naar de eigen wetgeving vertaalt. De klagers baseren zich op het fundamentele mensenrecht om zuivere lucht te kunnen inademen.

Vorig jaar publiceerde de Wereldgezondheidsorganisatie nieuwe richtlijnen voor luchtkwaliteit, waarbij de bestaande aanbevolen drempels aanzienlijk werden verlaagd. Hoewel deze richtlijnen niet juridisch bindend zijn, eisen de klagers dat de Duitse regering actie zou ondernemen.

Grondwet

“Luchtvervuiling wordt misschien niet vaak als een officiële doodsoorzaak gemeld, maar eist wel vele levens”, voeren de klagers aan. “Verscheidene langdurige ziekten – waaronder kanker, hartproblemen, kortademigheid en beroertes – zijn vaak het gevolg van luchtverontreiniging.”

De klacht werd door zeven burgers ingediend bij het Bundesverfassungsgericht, het Duitse Grondwettelijk Hof, in Karlsruhe. De groep zegt de vier meest vervuilde steden van Duitsland – München, Düsseldorf, Berlijn en Frankfurt – te vertegenwoordigen en wordt gesteund door de milieugroepen ClientEarth en Deutsche Umwelthilfe.

“Politici doen te weinig om mensen te beschermen”, voeren de klagers aan. “Vooral groepen die aan de zwaarste vervuiling worden blootgesteld, worden vaak genegeerd. Er zijn veel manieren om vervuiling te verminderen, maar het ontbreekt aan politieke moed om actie op gang te brengen. Om daarin verandering in te brengen, eisen wij nu ons recht op om gezonde lucht te kunnen inademen.”

De klagers beroepen zich op de Duitse grondwet, het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie. De eisers zeggen te erkennen dat de Duitse regering geen inbreuk pleegt op de nationale wetgeving, maar beklemtonen dat de regelgeving gebaseerd is op een verouderde wetenschap.

“Dit betekent dat Duitse burgers worden geconfronteerd met een luchtvervuiling die vijf tot keer hoger ligt dan de normen die door de Wereldgezondheidsorganisatie naar voor worden geschoven”, merken de actievoerders op.

Actie noodzakelijk

Dergelijke juridische stappen zijn in Duitsland geen unicum. In april vorig jaar oordeelde het Bundesverfassungsgericht dat de Duitse regelgeving gedeeltelijk ongrondwettelijk was. Opgemerkt werd dat de intergenerationele rechtvaardigheid wordt geschaad door de last van de wetgeving af te schuiven op toekomstige generaties.

Ook elders in Europa konden gelijkaardige acties worden opgemerkt. In augustus vorig jaar kreeg de Franse staat een boete van 10 miljoen euro omdat de overheid er niet in lukte om de luchtkwaliteit in verscheidene regio’s te verbeteren. Nu dreigt opnieuw een boete van 20 miljoen euro omdat er na de uitspraak van vorig jaar onvoldoende actie zou zijn ondernomen.

In mei van dit jaar benadrukte een adviseur van het Europese Hof van Justitie dat burgers van de Europese Unie hun regeringen zouden kunnen aanklagen indien hun gezondheid door illegale niveaus van luchtvervuiling werd bedreigd.

De Europese Unie zegt er zich van bewust te zijn dat er nieuwe grenswaarden voor luchtverontreiniging moeten worden vastgesteld. Dat vertaalt zich in een voorstel van de Europese Commissie om de richtlijnen rond de luchtkwaliteit te herzien.

Irmina Kotiuk, advocaat grondrechten bij ClientEarth, zegt echter te betreuren dat dergelijke procedures onnodig worden verlengd. “De wetgeving rond luchtverontreiniging wordt in de lidstaten van de Europese Unie altijd met grote vertraging doorgevoerd”, benadrukte Kotiuk.

“Er moet dan ook dringend actie worden ondernomen om te voorkomen dat er nog meer levens onnodig worden verwoest en dat volgende generaties nog met een grotere milieulast zouden worden geconfronteerd.”

(kg)