Meer dan 1.000 jaar geleden vonden in Peru al succesvolle schedeloperaties plaats, bevestigen onderzoekers van de University of California op basis van opgegraven beenderen. Door middel van schedeltrepanatie of schedelboring werden gaten geboord om een stukje bot te verwijderen, staat in het American Journal of Physical Anthropology.

“Wanneer je een klap op het hoofd krijgt waardoor je hersenen gevaarlijk opzwellen, of wanneer je een soort van neurologische, spirituele of psychosomatische ziekte hebt, wordt het boren van een gat in het hoofd een redelijk ding om te doen,” legt bioarcheologe Danielle Kurin uit. Zij en haar team groeven op vijf sites de overblijfselen van 32 personen op die leefden rond de jaren 1.000 tot 1.250. Op de schedels vonden ze 45 verschillende tekenen van schedelboringen. Echt nieuw zijn die ontdekkingen niet, want de eerste tekenen van schedelboringen in de regio dateren al uit de periode 200 tot 600 na Christus, zegt Kurin. 

Vaste hand

Toch zijn de vondsten opmerkelijk, omdat in iemands hoofd boren toch een ietwat vaste hand vereist. “De bedoeling van deze ingrepen is helemaal door het bot te gaan, maar de hersenen niet te raken,” luidt het. “Daarvoor is ongelooflijke kunde en oefening nodig. Stel je maar voor hoe een kerel in zijn prehistorische Peruviaanse medische school met zijn handboor zit te oefenen om te weten hoeveel keer hij ze moet draaien om behendig en accuraat de dikte van de schedel te penetreren.”

Slaagkansen

De onderzoekers vonden hoe in de regio verscheidene beoefenaars van de procedure verschillende technieken probeerden, met uiteenlopende slaagcijfers. “Schraaptrepanaties kenden de hoogste slaagkansen. Circulair kerven, lineair kerven, drillen en boren waren veel minder succesvol,” luidt het. De onderzoekers vonden bewijzen van schedelboringen op overleden patiënten. Maar opmerkelijk genoeg overleefden veel patiënten blijkbaar het boren van een gat in hun hoofd, stelt Kurin.

90 procent succesvol

Research uit 2008 kende gelijkaardige conclusies over schedelboringen in de oude Inca-hoofdstad Cuzco, aldus National Geographic. Valerie Andrushko van de Southern Connecticut State University merkte op dat de geneesheren uitgebreide kennis leken te hebben over in welke schedeldelen ze moesten vermijden te snijden, zoals gebieden die konden leiden tot hersenschade of zware bloedingen. Tegen de vijftiende eeuw waren de ingrepen zelfs tot 90 procent succesvol.