Onze landgenoot Peter Piot, één van de ontdekkers van het ebola-virus in 1976, heeft tijdens een seminarie in Oxford zich erg pessimistisch uitgelaten over de huidige uitbraak. De opmars kan nu alleen nog gestopt worden door een vaccin zegt hij. En dat is er bij lange nog niet.

Peter Piot, directeur aan de  London School of Hygiene and Tropical Medicine tegenwoordig, zei tijdens een seminarie in Oxford ronduit dat de ebola-epidemie makkelijk gestopt hadden kunnen worden maanden geleden, maar dat er ondermeer door de VN te lang geaarzeld is om in te grijpen. “Iets dat gemakkelijk onder controle te brengen is, is nu compleet uit de hand gelopen”, zei hij.

Volgens Piot is het nu te laat om ebola nog in te dijken via methodes die in het verleden wel werkten, namelijk via onder meer quarantaine en een opvolging van de contacten die besmette mensen hadden. Daarvoor is de schaal van ebola nu te groot geworden volgens Piot. “Het lijkt erop dat een vaccin de enige manier nu is om het virus te stoppen”, vertelde hij zijn collega’s.

“Volgende week”

Politici, en dan vooral in Europa, lijken ook nog steeds niet goed door te hebben in welke situatie we zitten. Pas volgende week op de Europese top wordt er opnieuw gesproken over een gezamenlijke aanpak – als die er al komt, want ebola bestrijden hier, maar ook in Afrika kost nu eenmaal geld.

Dat laatste is nochtans essentieel: volgens Piot maar ook alle andere experts zoals CDC-hoofd Tom Frieden is het zinloos om te concentreren op pogingen om het virus bij ons weg te houden. De enige manier waarop de dreiging van ebola kan verdwijnen is door de ziekte aan te pakken in Afrika.

Piot vreest vooral een verdere verspreiding naar andere landen in Afrika. Als dat gebeurt zegt hij, wordt ebola automatisch een bedreiging voor ons eigen gezondheidssysteem “for a long time to come”.

Piot en co zien 15 landen naar waar ebola makkelijk kan verspreiden in de volgende weken. Ivoorkust, Guinee-Bissau en Mali op kop. Piot noemt de verspreiding naar die drie landen “onvermijdelijk”. 

December

Maar ook Benin, Burkina Faso, Kameroen, de Centraal Afrikaanse Republiek, Congo, Gambia, Ghana, Mauritanië, Nigeria, Zuid-Soedan, Togo, Senegal en Nigeria. In die laatste twee landen lijkt ebola te zijn geïsoleerd, maar Isabelle Nuttall van de Wereldgezondheidsorganisatie liet uitschijnen dat dat meer geluk dan strategie was: ook die landen zijn te slecht voorbereid voor ebola.

Momenteel worden drie verschillende vaccins getest op vrijwilligers. Tegen begin december zal pas echt duidelijk zijn of ze veilig zijn. Is dat het geval dan zullen in eerste instantie hulpverleners en artsen het vaccin krijgen. Vaccinatie van potentiële patiënten zal pas ten vroegste volgend jaar kunnen – en dan is nog maar de vraag of er genoeg van het vaccin geproduceerd kan worden.