In het kort

• De gevangenispopulatie in de EU bereikte in 2023 ongeveer 499.000 mensen, een stijging van 3,2 procent ten opzichte van het jaar daarvoor.
• Deskundigen wijten deze toename aan inconsistent of inadequaat beleid en gebrekkige wetgevingspraktijken.
• Overbevolking vormt een ernstig probleem in meerdere EU-lidstaten en leidt tot onveilige omstandigheden voor zowel gevangenen als personeel.

De Europese Unie wordt geconfronteerd met een groeiende crisis in haar gevangenisbevolking, meldt Euronews. Volgens gegevens van Eurostat bedroeg het aantal gevangenen in de EU in 2023 ongeveer 499.000, een stijging van 3,2 procent ten opzichte van het voorgaande jaar. Deze opwaartse trend dreigt aanzienlijk te versnellen, met mogelijke stijgingen tot wel 200 procent in 2027 als gevolg van politieke verschuivingen.

Experts wijten de toename van het aantal gevangenen aan verschillende factoren, waaronder inconsistent of inadequaat beleid en gebrekkige wetgevende praktijken. Idil Aydinoglu, regionaal programmamanager bij Penal Reform International, benadrukt bovendien de impact van het beëindigen van de COVID-maatregelen op de stijgende aantallen gevangenen in heel Europa.

Verdeling over EU-lidstaten

De verdeling van gevangenen over de EU is ongelijk. Polen voert de lijst aan met een gevangeniscijfer van 203 per 100.000 inwoners, gevolgd door Hongarije (187) en Tsjechië (181). Finland heeft met 53 per 100.000 het laagste cijfer binnen de EU. Opmerkelijk is dat een op de vijf gevangenen in de EU een buitenlandse nationaliteit heeft in de respectieve rapporterende landen.

Overbevolking vormt een ernstig probleem in verschillende EU-lidstaten. In 2023 meldden 13 landen overvolle gevangenissen, met Cyprus als koploper: een bezettingsgraad van 226,2 procent, gevolgd door Frankrijk (122,9) en Italië (119,1). Overbevolking creëert onveilige omstandigheden voor zowel gevangenen als personeel, wat leidt tot meer geweld, burn-out onder medewerkers en verminderde controle binnen de faciliteiten.

Gevolgen overbevolking

De gevolgen van overbevolking zijn duidelijk zichtbaar in diverse landen. In Spanje zouden overvolle gevangenissen de activiteiten van criminele bendes hebben vergemakkelijkt. In Slovenië zijn er ernstige beperkingen gemeld in de toegang tot gezondheidszorg in gevangenissen, evenals een aanzienlijke achterstand in rechtszaken doordat begeleiders zijn uitgevallen vanwege capaciteitsproblemen. Daarnaast is het aantal conflicten tussen gevangenen er flink toegenomen, met een aanzienlijke stijging van geregistreerde incidenten tussen 2020 en 2023.