Doorwrochte financiële en economische analyses op tv, in kranten en weekbladen, visionaire ideeën in de bestseller ‘Econoshock’, mede-oprichter van Econopolis: Geert Noels is één van de meest geciteerde opiniemakers van het land. Opmerkelijk is hoe streng hij is voor iedereen die lotto speelt. “Dat is toch een belasting heffen op domheid?”

‘De lotto is een belasting om domheid’. Heb je nooit spijt gehad van jouw uitspraak van destijds? “(snel) Nee. Het staat in een column van 2006 en is trouwens geen uitspraak van mij. Het is een gedicht uit de 18de eeuw. Dat heb ik ook in de column getoond (de uitspraak is van Henry Fielding uit 1732: ‘A lottery is a taxation, upon all the fools in creation’, MS). Ik heb dat dus niet uitgevonden. Maar lotto is een taks op domheid. Dat is altijd zo geweest. Dat is: wiskunde ontkennen. Als je maar vijftig procent van de inzet uitkeert, ben je toch een belasting aan het heffen op domheid?”

Ik spreek me niet uit over de juistheid van de uitspraak. Alleen: heb je er spijt van? “Nee, totaal niet. Ik ben tegen kansspelen of loterijen als dat op ongelijke informatie gebaseerd is. Ik kan dat perfect rationaliseren. Ik weet: als ik er 100 euro aan geef, ben ik die grotendeels kwijt. Als je me zegt hoeveel cijfers er zijn in de pot en hoeveel getallen ze trekken, kan ik zelfs exact mijn winstkans berekenen.”

Zijnde: heel weinig? “Zijnde heel, heel weinig. Ik kan die kans berekenen. De meeste mensen die ik tegenkom in de krantenwinkel en die als verslaafden aan zo’n machine staan, weten dat niet. Die denken dat het een belegging is. En dat ze dat vooral moeten volhouden. Daar bestaan zelfs enquêtes over. Als je een land bekijkt dat aan het verpauperen is: daar neemt de gokcultuur toe.”

Waarom zien mensen het als een belegging? Redeneren ze: hoe langer ik speel, hoe groter de kans dat ik eens win? “Ja. Ze denken dat ze er netto meer gaan uithalen dan dat ze er insteken. Dat is fout. Ze denken dat Las Vegas een soort charity stad is. Je moet eens meegaan naar Bond Zonder Naam waar ik actief lid en sympathisant ben. Om er een paar gokverslaafden te ontmoeten, en te zien wat dat doet met families. Dan zie je eens de andere kant. Het onderwijs is dé sleutel. Geef de mensen goed onderwijs en ze kunnen zichzelf redden. Ze beseffen dat ze zich niet in schulden moeten steken. Arme mensen betalen een hogere rente. Hoe komt dat: ze worden allemaal gelokt door gemakkelijke kredieten, want dat krijg je van een vriendin (Noels wijst op de reclameslogan ‘Lenen bij mevrouw Leemans is lenen bij een vriendin’, MS). Maar de enige vriend die je in financiën hebt, is je rekenmachine.”

De Lotto was niet gediend met jouw uitspraak.“Ja, dat kan zijn. Het heeft me ook wel wat opmerkingen opgeleverd. De potentaten van deze wereld zijn even gevaarlijk als destijds in de Middeleeuwen. De wapens zijn veranderd. Maar de aard van de mens is niets veranderd. En als ze iemand willen uitschakelen – ze zullen hem niet meer om het leven brengen – gaan ze hem ontdoen van alles. Van zijn job, van zijn familie, van zijn inkomen, van zijn eigenwaarde. Vroeger werden ze uitgerekt, gevierendeeld. Dat is niet meer van deze tijd. Nu martelen ze niet meer, maar gaan ze iemand psychologisch in de hoek  zetten. Vroeger had je narren. Die vertelden het nieuws al lachend. Nu heb je economen. Die narren waren dikwijls slimme gasten, hoor. De econoom is de moderne nar. Die vertelt verhaaltjes. Dat dit soort uitspraken bij blijft, is straf. Want het is: de kleren van de keizer. Iedereen vindt het, maar niemand durft het te zeggen. En als iemand het zegt, gaat iedereen er achter staan. Maar je moet wel de guts hebben om het ook zelf te zeggen. En vergeet niet: wij economen hebben geen beschermd statuut, hè? Journalisten hebben dat wel. Zij kunnen alleen problemen krijgen als ze echte laster verkondigen. Ik hou alles bij wat ik al heb gezegd. Er zijn weinig dingen waar ik van zeg ‘dit zou ik anders verwoorden’. Columns zijn niet zomaar op papier gezet. Daar is echt goed over nagedacht.”