Israël vaccineert 150.000 mensen per dag. Dat is 2 procent van zijn bevolking. 80 procent van de ouder dan zestigjaren zullen op 10 januari gevaccineerd zijn. Vandaag is in die leeftijdsgroep al meer dan 40 procent gevaccineerd. De Israëli’s rekenen erop dat Covid-19 tegen maart weinig meer dan een slechte herinnering zal zijn, omdat het land tegen dan groepsimmuniteit zal hebben bereikt.
Andere landen komen niet eens in de buurt van deze cijfers. De Amerikaanse Operation Warp Speed zou 20 miljoen mensen vaccineren tegen eind december. Maar de VS kwamen niet eens aan een tiende van dat aantal. Ook het VK maakt vorderingen, maar vaccineerde tot nog toe amper 1,5 procent van zijn bevolking. De Europese Unie tenslotte, speelt in de race om snel haar burgers te vaccineren niet eens figurantenrol.
Wat kunnen de Israëli’s dan dat de rest van de wereld niet kan?
1. Israël is een bevoordeelde klant van de farmabedrijven
Farmabedrijven toonden al snel interesse voor de Joodse staat, omdat het land zich bereid toonde extra fondsen vrij te maken om het vaccin eerder te krijgen dan anderen. Lang voor de eerste klinische tests positieve tests lieten zien, werden al bestellingen geplaatst. Volgens sommige rapporten zouden de Israëli’s meer dan dubbel zoveel hebben betaald voor het Pfizer-vaccin als de VS of de Europese Unie. Ze weigerden ook zich exclusief aan één vaccin te binden.
Volgens Israëlische officials zien farmaceutische bedrijven het land dan weer als een uitstekend marketinginstrument voor hun vaccin, omdat alle voorwaarden er verzameld zijn om de efficiëntie van hun producten te laten zien.
2. Een uiterst performant gezondheidszorgsysteem
Het succes van Israël moet in eerste instantie worden toegeschreven aan een uiterst performant gezondheidszorgsysteem. Dat dateert van vóór de oprichting van de Joodse staat en is ondertussen ook nog eens sterk gedigitaliseerd.
De gezondheidszorg in Israël is universeel en deelname aan een ziektekostenverzekering is verplicht. Alle Israëlische ingezetenen hebben recht op basisgezondheidszorg als een fundamenteel recht. Iedereen die ouder is dan 18 jaar is verplicht zich te laten registreren bij een van de vier Kupat Holim of ‘ziekenfondsen’. Die worden gerund als vzw’s en mogen bij wet niemand weigeren.
De Israëli’s zijn ook meer dan gemiddeld technologisch onderlegd. Zo zijn videocalls met huisartsen er al langer geïntegreerd en kan elke burger online zijn medisch dossier opvragen. Weken vooraleer het vaccin beschikbaar was, werd elke Israëli per email gevraagd een afspraak te nemen voor een dag en uur waarop hij zich kon laten vaccineren. Deze vzw’s doen nu een beroep op legerartsen om te helpen. Krijgen zestigplussers voorrang, dan worden ook al mensen gevaccineerd die jonger zijn.
3. De vaccinodromes
De 4 ziekenfondsen hebben overal in het land vaccinodromes neergezet, middelgrote mobiele labo’s die zeven dagen per week mensen inenten. Op het Yitzak Rabinplein in Tel Aviv staan vandaag niet minder dan 20 vaccinodromes opgesteld.
4. Israël is een klein en dichtbevolkt land, met een zeer performant militair apparaat
Israël is een klein en dichtbevolkt land, met amper 9,3 miljoen inwoners en een hoogwaardige logistieke infrastructuur. Dat maakt dat er weinig logistieke uitdagingen zijn om vaccins tijdig ter plaatse te krijgen. Het land kon ook beroep doen op een uiterst efficiënt militair apparaat om complexe logistieke uitdagingen, zoals de distributie van de Pfizer-vaccins, – die op minus 70 graden Celsius moeten worden bewaard – tot een goed einde te brengen. Alles heeft in Israël een militaire insteek. Terwijl vele landen Covid-19 figuurlijk de oorlog verklaarden, nam Israël die uitspraak als vanouds letterlijk.
5. Een nationale campagne tegen anti-vax misinformatie
Tegelijkertijd heeft de regering een krachtige campagne gelanceerd tegen anti-vax misinformatie. Het ministerie van Justitie heeft met succes een petitie ingediend bij Facebook om vier groepen te verwijderen die ‘content hadden gepubliceerd met misleidende claims over coronavaccins’.
Verder hebben politici getracht zoveel mogelijk twijfel rond het vaccin weg te nemen door zich als eerste te laten inenten. Uiteraard voor politiek gewin, maar niet onbelangrijk, vermits een kwart van de Israëli’s sceptisch stond tegenover vaccinatie.
6. Uitzicht op een ‘groen paspoort’
Burgers worden aangemoedigd om zich te laten vaccineren door hen een ‘groen paspoort’ in het vooruitzicht te stellen. Dat is een document dat gevaccineerde personen in staat zou stellen om opnieuw in restaurants te eten, vrij te reizen en ze vrij te stellen van elke quarantaine.
Vermits er nog altijd geen bewijs is dat vaccins verhinderen dat een gevaccineerd persoon een niet-gevaccineerd persoon kan besmetten, is dat idee met het nodige scepticisme ontvangen.
7. Politiek was nooit ver weg
Op 23 maart worden voor de vierde keer in 24 maanden tijd nationale verkiezingen gehouden. Indien Benjamin Netanyahu er in slaagt zijn land tegen die datum Covidvrij te maken, zal hem dat ongetwijfeld politieke winst opleveren.
Netanyahu zou de voorbije maanden regelmatig rechtstreeks contact hebben gezocht met Pfizer-directeur Albert Bourla. Op een gegeven moment schepte hij zelfs op over het feit dat hij zich niet had gegeneerd om de Pfizer-CEO om 2 uur ’s nachts te bellen.
Niet enkel was Netanyahu de eerste Israëliër die zich laat vaccineren, hij laat zich nu ook dagelijks opmerken door vaccinodromes te bezoeken, liefst met een reeks tv-camera’s in de buurt.
8. Een degelijk werkend overheidsapparaat
Het Israëlische succes is ook een overwinning van de overheid op de regering. Overheden, ambtenaren, ziekenfondsen e.a. hebben zich ongewoon efficiënt getoond, terwijl de regering Netanyahu-Gantz wordt verweten verschillende kansen te hebben verspild om de besmettingsgraad laag te houden. De Israëlische respons op Covid-19 was tot nog toe erg middelmatig. Bewijs is dat het land voor de derde keer in een nationale lockdown zit.