De wereld heeft in 2024 een historisch record gevestigd: militaire uitgaven bereikten een ongeziene 2,4 biljoen euro. Volgens nieuwe cijfers van het gerenommeerde Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI) is dat een stijging van 9,4 procent ten opzichte van het jaar ervoor – de grootste jaarlijkse toename sinds het einde van de Koude Oorlog.
De stijgende militaire budgetten zijn geen toeval. Overal ter wereld reageren regeringen op toenemende geopolitieke spanningen: van het conflict in Oekraïne tot onzekerheid over de rol van de Verenigde Staten binnen de NAVO. Meer dan 100 landen verhoogden hun militaire uitgaven in 2024. Volgens SIPRI kan deze trend op lange termijn ernstige sociale en economische gevolgen hebben als veiligheid stelselmatig voorrang krijgt op investeringen in onderwijs, gezondheidszorg of klimaat.
Europa overschrijdt niveaus van Koude Oorlog
Vooral in Europa zijn de militaire uitgaven fors toegenomen. Inclusief Rusland bedroeg de stijging 17 procent, waarmee het continent nu meer besteedt dan op het hoogtepunt van de Koude Oorlog. Rusland zelf gaf naar schatting 137 miljard euro uit aan defensie, een stijging van 38 procent op één jaar tijd en dubbel zoveel als in 2015. Het land spendeerde daarmee 7,1 procent van zijn bbp en liefst 19 procent van de overheidsbegroting aan defensie.
Uiteindelijk is ook Oekraïne een van de grootste militaire spelers geworden. Met een budget van ongeveer 60 miljard euro in 2024 – een stijging van 2,9 procent – besteedde het land zowat al zijn belastinginkomsten aan de oorlogsinspanningen. Dat komt neer op 34 procent van het bbp, het hoogste aandeel wereldwijd.
VS blijft grootste militaire macht
Ook de Verenigde Staten blijven hun militaire dominantie uitbreiden. In 2024 gaf het land naar schatting 920 miljard euro uit aan defensie, goed voor 37 procent van de wereldwijde uitgaven en maar liefst 66 procent van het NAVO-budget. Washington blijft daarmee met voorsprong de grootste militaire speler ter wereld.
Europese Unie verhoogt defensiebudgetten en samenwerking
De Europese Unie probeert intussen haar defensiecapaciteiten te versterken. Lidstaten en Oekraïne krijgen samen 150 miljard euro toegewezen voor de aankoop van onder andere luchtverdediging, drones en strategisch transport. Tegelijk wordt ingezet op verbeterde cyberbeveiliging en een betere afstemming van EU-budgetten op de nieuwe veiligheidsrealiteit.
Om dit te ondersteunen versoepelt de EU de begrotingsregels voor defensie-uitgaven en stimuleert het gezamenlijk aankopen van wapensystemen. Tegen 2030 moet minstens 35 procent van de defensieaankopen plaatsvinden binnen de interne markt.
Jean-Brice Dumont, hoofd luchtmacht bij Airbus Defense and Space, ziet in deze ontwikkeling een duidelijke verschuiving. “De Europese industrie moet versterkt worden om de defensie van morgen aan te kunnen. Die omschakeling is al begonnen”, zegt hij.