Er bestaat in België absoluut geen traditie met minderheidsregeringen. De regering Michel II met MR (20), CD&V (18) en Open Vld (14) heeft 52 zetels op 150, ze hebben telkens dus nog 24 Kamerleden nodig om elke vertrouwensstemming te overleven. De socialisten gaan die niet leveren. “Het is al vier jaar een afbraakcoalitie, wij gaan die niet depanneren”, zo zegt John Crombez (sp.a). En N-VA wil eventuele economische dossiers wel steunen, maar dreigt meteen: “Enkel steun aan begroting als héél zomerakkoord wordt uitgevoerd”, zegt Jan Jambon (N-VA).

“We zitten compleet in uncharted territory. En neen, we hebben geen traditie daarmee in de Belgische politiek, ik heb het laten opzoeken en niet veel gevonden. Maar gaan diezelfde partijen die de regering in het parlement gesteund hebben om naar Marrakech te gaan, nu meteen die regering opblazen?”, zo was gisteren bij een oranje-blauw kopstuk te horen. “Neen, we hebben geen enkele garantie gezocht bij oppositie, voor we dit kabinet op de been hebben gebracht”, was ook nog te horen in de hoogste kringen.

Met andere woorden: een compleet avontuur, dat is de regering Michel II wel. “Er zal telkens moeten gekeken worden welke partijen ons zullen willen steunen”, zo vat CD&V-voorzitter Wouter Beke het mooi samen op Radio 1.

Klap 1: socialisten niet van plan te steunen

Een eerste klap in dat scenario krijgen Beke en co alvast: de Vlaamse socialisten zijn allerminst van plan het experiment te steunen. Niet onlogisch, de sp.a met John Crombez als voorzitter voerde al vier jaar keihard oppositie tegen wat ze “de afbraakcoalitie” noemen én blijven noemen.

“Het is moeilijk denkbaar dat wij zouden meedoen met dat soort beleid. Alleen als dat beleid helemaal wordt omgekeerd”, zo dreigt Crombez. Op vlak van de begroting en sociaal-economische dossiers staat er dus geen haar op het hoofd van de Vlaamse socialisten om Michel II te gaan helpen.

“Tienduizenden mensen hebben het moeilijker gekregen in dit land door een afbraakcoalitie waar De Wever deel van uitmaakte. Dat is de essentie. Als de rook van dit gijzelingsdrama verdwenen zal zijn, blijft er een slechte begroting, een slechte economische groei, kinderarmoede en een besparing van 2,5 miljard in de pensioenen over”, zo laat Crombez geen enkele twijfel. In de peilingen doet de sp.a het niet geweldig. Maar deze crisis is een kans voor de socialisten om zich terug op het voorplan te vechten. Alleen kan dat niet door nu plots mild te zijn voor centrumrechts.

“De PS gaat geen blanco cheque ondertekenen”

Met dertien Kamerzetels is de sp.a geen onbelangrijke speler op zoek naar een meerderheid. Maar het is natuurlijk vooral de PS, die bepalend zal zijn, met 23 Kamerzetels. Of de PS daar zin in heeft, is nog niet duidelijk. Elio Di Rupo, de PS-voorzitter, liet nog niet in z’n kaarten kijken. “De val van Michel I heeft als merite dat eindelijk een anti-sociale en anti-democratische politiek stopt. Nu is er hoop op een nieuw sociaal pakt voor de burgers.”

Ahmed Laaouej, fractieleider voor de PS in de Kamer, is dan weer heel hard voor de “onverantwoordelijke” premier Michel. Hij zag vooral “gekibbel tussen langs de ene kant een premier in titel, met Charles Michel, en een schaduwpremier, in Bart De Wever”. Ook de PS lijkt zijn vel duur te gaan verkopen. “De PS is een verantwoordelijke partij, maar we gaan ook geen blanco cheque ondertekenen”, stelt Laaouej.

La chute du gouvernement MR N-VA a le mérite de faire cesser sa politique anti-sociale et anti-démocratique. Elle signe l’espoir d’un nouveau pacte social pour les citoyens.

— Elio Di Rupo (@eliodirupo) December 8, 2018

Klap 2: de N-VA dreigt meteen met steun voor begroting

Een andere mogelijkheid voor Michel II is dat ze voor die sociaal-economische dossiers steun blijft krijgen van de N-VA. Dat is ook wat Bart De Wever (N-VA) aankondigde toen hij en zijn ministers uit de regering trokken. “We gaan op een constructieve manier kijken naar een aantal sociaal-economische dossiers“, zo bevestigt Jan Jambon (N-VA) vanmorgen op de radio.

Maar ook Jambon liet weinig twijfel verstaan. Over sommige dossier is weinig twijfel, die zijn al quasi helemaal uitonderhandeld. Eén daarvan is de arbeidsdeal, die steunde de N-VA hoe dan ook. Maar andere dossiers, zoals het Interprofessioneel Akkoord (IPA) of de energienorm, daarover is veel minder uitonderhandeld.

En de cruciale vraag is natuurlijk: gaat de N-VA de begroting van Michel II steunen? Meteen geeft Jan Jambon al een antwoord dat het minderheidskabinet best aandachtig beluistert: “De begroting maakte deel uit van een groter zomerakkoord. Al die delen moeten mee uitgevoerd worden, en dan kunnen wij de begroting mee stemmen.”

Michel II in de armen van de PS?

Zo start meteen het proces dat Open Vld en CD&V de afgelopen weken vreesden: dat ze in zo’n minderheidskabinet naar de pijpen van de N-VA zullen moeten dansen. Want de boodschap is een rechtstreekse aanval op Kris Peeters (CD&V), de minister van Werk, die meteen een dreiging kreeg van Jambon: “De hervorming van het systeem van de werkloosheidsuitkeringen, daarover ging minister Kris Peeters (CD&V) voorstellen indienen in november. Die hebben we nog altijd niet gezien. Dat is toch geen goed teken.”

Binnen N-VA klinkt bovendien heel simpel: “Je zit niet in oppositie om regeringen te steunen, je zit er om tegen de regering te zijn. Dat gaan wij vrij snel beginnen doen.” Bovendien klinkt het ook schamper over Open Vld en MR: “Het was toch Olivier Chastel (MR), de voorzitter van de MR, die beweerde dat de twee liberale partijen de motor vormden? Volgens ons waren dat Jan en de premier. Maar goed, laat ons dan maar zien hoe die fameuze motor draait.”

De redenering bij N-VA is dan ook dat het aan Michel is om steun te gaan zoeken bij anderen, met name de PS. “Het is de PS die beslist of er verkiezingen komen of niet. Ze zijn natuurlijk historisch heel gevoelig aan het appel van verantwoordelijkheidszin. En ze kunnen de facto een pre-coalitie voor na 2019 afdwingen, wat ze niet zullen nalaten.”

Groen: “Steun op vlak van kernenergie”

Bij Groen is Kristof Calvo, de fractieleider in de Kamer, ietsje minder scherp dan Crombez. Hij noemt de nieuwe coalitie “niet de Marrakech-coalitie, maar de New York-coalitie, voor de menselijkheid en de gastvrijheid”. “Want daar staat het vrijheidsbeeld.”

De groenen mogen het dan goed doen in de peilingen, in de Kamer heeft Groen 6 zetels en Ecolo ook 6, daarmee kom je niet ver om steun te geven. En ook Calvo wil “deze regering niet gaan depanneren”. “Ik heb gehoord en gelezen dat premier Michel het parlement wil raadplegen. Ik wil niet meteen zeggen wat niet kan, ik wil vooral horen wat wel kan”, zo zegt hij.

Maar over de begroting is Calvo wel duidelijk: die steunen ze niet. “Een regering die de begroting niet op orde krijgt, en die kijkt naar mensen die het moeilijk hebben, dat kunnen wij nooit steunen. Er zijn nog heel veel dossier waarop we wel willen helpen”, zo zegt Calvo. Niet toevallig zijn dat ‘groene dossier’: de klimaattop, de kernuitstap, alle dossiers rond kernenergie. “Daar zijn we graag deel van de oplossing.”