Verrassende zet in Gent, waar Mathias De Clercq (Open Vld) de kleinere partner CD&V hoe dan ook meeneemt in een nieuwe coalitie. “Wij roepen andere partijen op om zich aan te sluiten bij het progressieve project voor deze stad”, zo klinkt het. Daarmee zet De Clercq, die veruit de meeste voorkeurstemmen haalt in de Arteveldestad, een grote stap richting burgemeesterschap.

Een onverwachte wending in het verhaal in Gent: Open Vld neemt hoe dan ook CD&V mee in het stadsbestuur. Bij de 15 zetels van Open Vld komen dan de 4 zetels van de christendemocraten. Dat kondigen lijstrekkers Mathias De Clercq en Mieke Van Hecke aan.

Bij Open Vld is er nu geen enkele twijfel meer, de sjerp gaat hoe dan ook naar De Clercq. Die haalt veruit de meeste voorkeurstemmen, hij zit tegen de 25.000 met nog niet alle stemmen geteld. Filip Watteeuw, de man die vanuit het kartel Groen-sp.a zeer voorzichtig naar voor wordt geschoven, zou maar aan de helft van die stemmen komen in voorlopige tellingen.

Groen zou in principe met haar 14 zetels de meerderheid kunnen vervolledigen en een coalitie met Open Vld en CD&V aangaan: een zogenaamde Jamaica-coalitie. Zeker omdat zowel De Clercq als Van Hecke een eerder progressief profiel hebben, is dat niet ideologisch onmogelijk.

Maar psychologisch ligt het moeilijker: lost het kartel Groen-Sp.a dan toch de band die beiden hebben? Dat moeten de onderhandelingen nu uitwijzen.

Watteeuw is alvast door het kartel naar voren geschoven. Dat was oorspronkelijk een sp.a-Groen kartel, maar de groenen halen twee keer zoveel zetels als de socialisten binnen. En Watteeuw zelf haalt een bijzonder goede score, vanop een vijfde plaats. Meer dan z’n eigen kopvrouw Elke Decruyenaere. “Wij gaan initiatieven nemen om met iedereen te praten. En ja, een groene burgemeester behoort tot de mogelijkheden”, zo vertelt Watteeuw bij VTM Nieuws en VRT Nieuws. Daarbij opvallend: Decruyenaere die hem overal flankeert. Over het kopmanschap bij Groen is nog geen visuele beslissing gevallen.

Watteeuw is de inhoudelijke architect van het circulatieplan en achter de schermen de sterke man van Groen. Maar tijdens de campagne kwam hij nadrukkelijk in beeld, en ging hij steeds in de media in duel met De Clercq.

Wraak voor zijn grootvader

Die riep zichzelf al uit tot grote winnaar, en de nieuwe burgemeester van Gent. Daarbij was zelfs sprake van enig historisch revanchisme: ooit haalde zijn grootvader Willy De Clercq een monsterscore in Gent, maar werd hij buitenspel gezet. “Deze keer niet”, zo verklaarde De Clercq.

Mathematisch zijn er weinig andere coalities mogelijk, nu Open Vld en CD&V samengaan. Samen hebben die 19 zetels. Sp.a heeft zeven zetels, zij alleen kunnen niet meedoen met De Clercq en Van Hecke. Groen kan dat wel, met veertien zetels. Maar vraag is of die de sp.a gaan lozen.

Eigenlijk had het kartel liefst al voor de verkiezingen opnieuw met de Open Vld van De Clercq getekend. Niet toevallig stelde Filip Watteeuw tijdens interviews dat hij “graag en goed samenwerkte met Christophe Peeters”, die andere schepen van Open Vld. Een beetje om Mathias De Clercq te jennen, maar voor het kartel was het uitgangspunt dat de liberale kopman eventjes mocht z’n stoere borst opzetten, maar dat de verkiezingen hem wel in z’n hok zouden duwen. En dan zouden er zaken kunnen gedaan worden met Peeters, want De Clercq zou dan niet langer in Gent politiek actief blijven.

Watteeuw wilde wel op rechts, eerder dan uiterst links

Maar in de maanden en weken voor de verkiezingen was er frustratie: De Clercq weigerde met het kartel aan tafel te gaan. Met name bij Watteeuw lag dat lastig. De groene kopman is binnen zijn partij zeker eerder van de rechterflank, terwijl Elke Decruyenaere op links zit. Een coalitie met de liberalen is hoe dan ook meer Watteeuw z’n voorkeur. Niet toevallig deed hij, en niet Decruyenaere, de deur dicht voor een mogelijke coalitie van Groen met PVDA in Gent.

Nu zijn er natuurlijk andere omstandigheden zijn: Watteeuw is de grote winnaar, maar De Clercq ook. Vraag is hoe Groen zal omgaan met de nieuwe tandem Open Vld-CD&V. Het kartel sp.a-Groen claimde altijd dat de eis van De Clercq om burgemeester te worden potsierlijk was, “dat het over de inhoud moest gaan”. Maar nu de coalitiegesprekken op gang komen, is het moment aangebroken om eens door te praten.

Twee scenario’s

De sp.a gooit de handdoek in de ring: Coddens als burgemeester is onmogelijk. En Groen kondigt nu aan “dat een groene burgemeester tot de mogelijkheden behoort”. Maar wie dat moet zijn, durfden Watteeuw en Decruyenaere niet te zeggen.

Maar de vraag is of het Groen zo goed uitkomt om die sjerp te omgorden. Dan moeten zij het vol gewicht van de coalitie gaan dragen, en vooral naar Open Vld toe inhoudelijk erg veel gaan toegeven. Ook communicatief is het minder evident: moet Watteeuw dan ook Decruyenaere opzij zetten, en met minder voorkeurstemmen dan De Clercq burgemeester worden? Na de statements van de liberale kopman wordt dat lastig.

Omgekeerd is het scenario veel makkelijker: gun De Clercq de sjerp en ga tegelijk bijzonder zwaar wegen in de coalitie, met een post als “superschepen” voor Watteeuw. Voor Groen is dat een natuurlijkere houding, die minder de confrontatie met De Clercq betekent.

Beiden zullen er de komende dagen moeten uit geraken. De coalitie ligt al min of meer vast, nu enkel nog de juiste namen op de juiste posten plakken …