De shock na de moord op hun topkeeper Senzo Meyiwa is al wat weggedeemsterd. Toch vragen velen zich nog af hoe het zo ver is kunnen komen. Geweld is een deel van het openbare leven in Zuid Afrika. Overal worden huizen beschermd met prikkeldraad en rijden er privé veiligheidsfirma’s rond. De grote verspreiding van wapens is één van de grote oorzaken voor het geweld.
Het moet gezegd zijn, de laatste jaren dalen de misdaadcijfers wel in Zuid Afrika. Al heerst er op straat toch een groot onveiligheidsgevoel. Wandelend door Kaapstad passeer je heel wat wapengerelateerde winkels of etablissementen. Zoals bijvoorbeeld Gunfun in Hout Street, in het hartje van Kaapstad. Op het gelijkvloers bevind zich een grote wapenwinkel. Snipers, AK’s, Kalasnikovs, automatisch, semi-automatisch, 12mm, 9mm zijn allemaal te verkrijgen bij het tonen van de juiste wapenvergunning.
Want versta het niet verkeerd, de wapenwet in Zuid Afrika is één van de strengste ter wereld. De legale wapens zijn dan ook niet het probleem, maar de enorme zwarte markt waar een enorme hoeveelheid aan illegale wapens verhandeld wordt. Rechts in de hoek van de wapenwinkel wijst een pijl de schietbaan aan die zich beneden bevindt. Afdalend in de kelder, die veel weg heeft van een bunker uit de Tweede Wereldoorlog, hangen er al posters aan de zijkant die informeren over de verschillende shooting experiences. De twee instructeurs gedragen zich eerder wat terughoudend en lijken niet happig op een interview. Maar na een korte rondleiding en kennismaking is dit euvel verholpen.
“Wat wij hier doen is cruciaal. Bijna iedereen is in het bezit van een wapen. Wij leren de mensen hoe ze er mee moeten omgaan. Mensen voelen zich niet meer veilig in onze stad en het is onze plicht om hen te leren hoe ze zichzelf kunnen verdedigen.” De twee forsgebouwde mannen kruisen vaak blikken. Ze zijn het met elkaar eens maar wekken de indruk nog iets te willen vertellen. “De grote oorzaak van de criminaliteit hier ligt bij racisme. Niet iedereen krijgt dezelfde kansen en velen worden in armoede geboren en raken daar nooit meer uit. Er is na 1994 niet zo heel veel veranderd. De politieke macht is dan misschien wel herverdeeld, de economische macht helemaal niet, integendeel. Natuurlijk gaan die mensen dan op zoek naar een uitweg. Vaak is dat criminaliteit. Maar let op mijn woorden, ooit komt er een revolutie. Misschien wel sneller dan iedereen denkt. Het volk blijft dit niet pikken.”
Zoals een rijbewijs
Wat verder weg uit het centrum in de wijk Parow heeft Shawn Jacobs heeft al 25 jaar zijn eigen wapenwinkel die hij overnam van zijn vader. “De wapenwet is hier streng. Niemand kan een wapen kopen zonder vergunning.” Zulke vergunning is niet makkelijk te verkrijgen. Eigenlijk valt het nog het beste te vergelijken met een rijexamen.
De kandidaten krijgen niet alleen een theoretische proef op hun bord. Ze moeten ook een praktijkgedeelte afwerken, dat kan dan in een schietclub zoals de Gunfun. Vanzelfsprekend hoort een blanco strafblad ook tot de criteria voor het verkrijgen van een wapenvergunning. “Het merendeel van de moorden wordt niet gepleegd door legaal verkregen wapens hoor. Die mensen komen om het leven door het misbruik van illegale wapens, vaak in de onderwereld.”
Naast de wapenwinkel van Shawn wekt een bord met Brussel mijn nieuwsgierigheid. Het lijk nóg een wapenwinkel te zijn maar niets is minder waar. Ik wandel binnen in een sjofele ruimte waar twee mannen druk bezig zijn hout te schaven. “Wij maken wapens. Alles wat je hier ziet is volledig met de hand gemaakt. Bijna niemand doet dit nog, volgens mij is er nog maar één andere zaak in Zuid Afrika die dit doet.” De twee lijken heel tevreden en trots op hun werk. Heel de ruimte hangt dan ook vol houten kolven van karabijnen en jachtgeweren. En een hoop ouderwetse machines. “Bijna al deze wapens zijn bedoeld voor verzamelaars in de Verenigde Staten. Sommigen zijn wel 12 000 dollar waard. We werken er dan ook weken aan.” 12 000 dollar voor één geweer. Slechts een fractie van dat bedrag komt bij hen terecht. Op het einde van een lange werkdag keren zij terug naar hun township Khayeletsha.