Selfies en filters zijn een deel van het leven geworden. Toch zijn ze niet helemaal zonder risico. Wie zich overdreven veel bezighoudt met het nemen van en bekijken van selfies zal minder tevreden zijn met zijn/haar eigen uiterlijk. Het toppunt: je zal zelfs zin krijgen in plastische chirurgie!

We kennen allemaal wel iemand die geobsedeerd is door Snapchat en Instagram en de hele dag selfies met zijn of haar volgers deelt. Vaak voelen die mensen zich er niet comfortabel bij om hun ware gezicht te tonen, want ze willen er precies zo uitzien als op hun selfies. Het gaat zelfs zo ver dat wetenschappers het begrip ‘Snapchat dysmorfie’ lanceerden. Dat wil zeggen dat je aan een dokter of medisch geschoolde vraagt om een procedure bij je uit te voeren om er meer uit te zien zoals op sociale media. Het gaat niet enkel om permanente plastische chirurgie, maar ook om bijvoorbeeld Botox en lipopvullingen.

(Snapchat lanceerde onlangs ook filters voor honden.)

Selfie als ideaalbeeld

De term werd voor het eerst in de mond genomen door dokter Tijion Esho, oprichter van de Esho clinics in London en Newcastle. Hij merkt op dat ons ideaal schoonheidsbeeld (vooral op het vlak van neuzen en kaken) veranderd is van foto’s van beroemdheden naar foto’s op sociale media van onszelf.

Esho laat aan de Britse krant The Guardian weten dat het tegenwoordig zo ver gekomen is dat heel wat mensen eruit willen zien zoals hun foto’s na een Facetune-beurt met enorm grote ogen en een perfecte huid. “Dat is onrealistisch en onbereikbaar”, volgens Esho.

(Deze nieuwe app herkent overdosissen heroïne en schakelt automatisch hulp in.)

We vinden onszelf lelijk

Een recente studie in het Amerikaanse, medische tijdschrift JAMA Facial Plastic Surgery stelt dat zo’n aangepaste en gefilterde foto’s “de grens tussen realiteit en fantasie doen vervagen”. Wie te veel met selfies van die aard bezig is, zou zelfs morfodysforie of stoornis van de lichaamsbeleving kunnen oplopen. Dat wil kort gezegd zeggen dat je jezelf wijsmaakt dat je lelijk bent terwijl dat niet zo is. Mensen met morfodysforie gaan zich bijvoorbeeld zorgen maken over bepaalde karakteristieken van hun gezicht die eigenlijk niet per se storend zijn.

(Instagram maakte vorig jaar bekend dat het fake volgers en likes zou verwijderen.)

‘Selfitis’

Maar waarom nemen we eigenlijk zo veel foto’s van onszelf? In 2017 werd de term ‘selfitis’ gelanceerd in een studie in de International Journal of Mental Health and Addiction. ‘Selfitis’ wil zeggen dat je obsessief veel selfies van jezelf neemt en daar kunnen tal van redenen voor zijn, waaronder een hogere sociale status proberen te bereiken, depressieve gedachten proberen van je af te schudden en natuurlijk gewoon het moment vastleggen.

Een andere studie, van de Journal On The Internet, stelt dat aan het nemen van selfies op privaat en intern vlak doeleinden verbonden zijn. Zo wordt de meerderheid van de selfies niet met de buitenwereld gedeeld.

(‘YouTube Rewind 2018’ heeft nu officieel de meeste dislikes op YouTube ooit.)

We hebben het niet door

De foto editors Facetune en Facetune2 hebben nu al meer dan 55 miljoen gebruikers. Paradoxaal genoeg menen we zelf alles in de hand te hebben. We beseffen maar al te goed dat iedereen filters gebruikt om foto’s te nemen, zowel supermodellen als alledaagse mensen.

Uit een studie in het wetenschappelijk tijdschrift Cognitive Research: Principles and Implications blijkt echter dat mensen in amper 60 tot 65 procent van de gevallen gemanipuleerde afbeeldingen herkennen. Ook Esho stelt dat het manipuleren van afbeeldingen op sociale media “onrealistische verwachtingen kan creëren van wat normaal is”. Hij stelt ook vast dat mensen, die die filters niet gebruiken, over het algemeen een lager zelfbeeld hebben: “Het is een vicieuze cirkel.”

De Amerikaanse Academy of Facial Plastic and Reconstructive Surgery meldt dat 55 procent van de platische chirurgen aan de overkant van de Oceaan in 2017 zeiden dat het de bedoeling van de patiënten was om er beter uit te zien op selfies. In 2016 was dat nog maar 13 procent.

Lijnen in gezicht

Zelfs filters, die bedoeld zijn om te lachen en bijvoorbeeld vossenoortjes en een varkensneus toevoegen, blazen je lippen op, verwijderden je poriën en heffen je wangen op.

“Het eerste dat die filters doen is je een mooie teint geven”, zegt plastisch chirurg Wassim Taktouk aan de Britse krant The Guardian. “De lijnen, die verschijnen als je lacht, zijn gewoon verdwenen. Dat is geen menselijk gezicht. Niemand heeft zo’n gezicht. Je ziet die lijnen zelfs bij kinderen.”

Toch vragen heel wat klanten aan hem om die lijnen weg te werken, net als de wallen onder hun ogen. “Mensen willen ook graag grotere ogen, maar dat is gewoon niet mogelijk.”

Vollere lippen

Daarnaast willen heel wat mensen dikkere lippen en strakkere kaaklijnen door de tsunami van selfies in onze feed. Zo’n ingrepen staan bekend als ’tweakments’ en de jongste jaren trekken steeds meer mensen daarvoor naar de plastische chirurg. Bovendien geven celebrities het goede voorbeeld. Kijk maar naar de Kardashians.

Toch is het laten opvullen van je lippen niet helemaal zonder risico. Zo kan je er, naast een mislukte tronie, blind van worden en kunnen je aders erdoor geblokkeerd raken. Alleen al in het VK kwamen er in 2018 duizend klachten binnen van ernstige complicaties als het gevolg van plastische chirurgie.

Illusie van de selfie

Nog een interessante bevinding: zelfs selfies waar niet mee geknoeid is, vertonen een vertekend beeld. Ze worden getrokken met een camera aan de voorkant van je smartphone en dat heeft een enorm effect. Zo toonde een studie uit 2018 aan dat foto’s, getrokken vanop een afstand van 30 centimeter in plaats van de normale 1,5 meter, de omvang van je neus 30 procent groter doet lijken.