Paars-geel lijkt morsdood, na contact Lachaert-Magnette: paars-groen is keuze meerderheid Open Vld-top

Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert begint aan een koninklijke opdracht. Die is op papier ‘open’, in werkelijkheid kregen socialisten en groenen al andere signalen: paars-geel is er enkel nog in naam, niet meer. Paars-groen is de werkbare optie, zeker nadat maandag nog eens heel duidelijk werd dat de ruime meerderheid van de Open Vld-top daar achter staat. Een contact tussen Lachaert en PS-voorzitter Paul Magnette diezelfde maandag, bezegelde het lot van paars-geel.

In het nieuws: Een nieuwe koninklijk onderhandelaar, de veertiende om precies te zijn, in deze regeringsvorming (als we de zelfverklaarde opdrachten niet meetellen).

De details: De 43-jarige voorzitter van Open Vld waagt zich aan een missie.

Open Vld is met 12 zetels geen zwaargewicht in de Kamer. Maar de Vlaamse liberalen vervulden een sleutelrol in het afgelopen jaar onderhandelingen.
Nadat Open Vld eerst in de coalitie op Vlaams niveau met N-VA stapte in september, raakte paars-groen in een eerste stroomversnelling federaal, onder informateur Paul Magnette.
Toenmalig voorzitter Gwendolyn Rutten (Open Vld) leek toen bereid om in dat verhaal mee te stappen, en op basis van een nota van die Magnette te gaan onderhandelen: haar naam circuleerde als mogelijke premier. Eén man lag notoir dwars: fractieleider Egbert Lachaert.
Vervolgens hield in het voorjaar de voorzittersrace van Open Vld wekenlang de formatie in de ban: intern kwam het kamp rond Bart Tommelein (Open Vld), dat eerder het progressieve deel van de partij vertegenwoordigde, lijnrecht tegenover het donkerblauwe kamp voor Lachaert te staan.
Maar eens die voorzitter werd, bouwde hij vooral aan een sterke alliantie met de MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez. De MR en Open Vld werden plots “één en ondeelbaar” bij onderhandelingen, waarbij in “één team” onderhandeld werd, en straks er zelfs één partijbureau én een gezamenlijk partijcongres over het institutionele komt.
Die strategie op lange termijn maakte dat Lachaert, die nochtans verleid werd door toenmalige preformateurs Magnette en Bart De Wever (N-VA), niet bereid was mee te springen in de paars-gele dans van beiden: de PS/N-VA-missie eindigde op een mislukking.
De koning speelde daarop de bal door naar Lachaert zelf, die nu “op zoek moet naar een zo breed mogelijke parlementaire meerderheid“.

Wat dit betekent: Lachaert verpersoonlijkt de ‘keuze’ die moet gemaakt worden.

Door Lachaert aan zet te brengen, maakt het Paleis alvast zelf geen keuze. Daarom ook werd afgezien van een duobaan, waarbij ook een Franstalige groene mee aan zet zou komen: dan zou de optie van een paars-groene coalitie meteen genomen zijn.
Lachaert krijgt van het Paleis tien dagen, voor hij z’n eerste verslag moet uitbrengen. In die eerste ronde moet duidelijk worden in welke richting z’n opdracht kan kantelen, om een meerderheid te vormen.
In een officieel statement trapte Lachaert een paar open deuren in:
- “Er is nood aan een sterke regering, met een breed draagvlak en een evenwichtig beleid.”
- “In moeilijke tijden moet de politiek haar meningsverschillen overstijgen. We hebben nog enkele weken om een volwaardige regering te maken, ten dienste van de bevolking.”
- “Ik zal deze opdracht in alle discretie uitvoeren, om zo het nodige vertrouwen tussen partijen tot stand te brengen.”
Eerder communiceerde Lachaert, als lid van de ‘drie koningen’, en ook in de periode van De Wever en Magnette, regelmatig op radio en via kranteninterviews. Maar dat wil hij dus nu laten.
Op de Melsensstraat is tegelijk wel te horen dat Lachaert met open vizier begint aan de opdracht, dat het dus zowel nog naar paars-geel als naar paars-groen kan gaan.
Maar dat lijkt nu toch al een uitgemaakte zaak, voor een pak waarnemers in de Wetstraat. Een uitgebreid contact tussen PS-voorzitter Magnette en Lachaert op maandagavond, nog voor hij de koninklijke missie aannam, lijkt die kwestie bezegeld te hebben.

De essentie: Paars-geel is dood, lang leve paars-groen.

Magnette en Lachaert spraken elkaar twee dagen geleden, en overliepen daarbij de opties, zo wordt bevestigd op de Keizerslaan en niet ontkend in de Melsensstraat. Belangrijk was de feedback van Lachaert over z’n eigen partij aan Magnette: “De meerderheidslijn is bij Open Vld duidelijk paars-groen.”
Dat mag niet verwonderen: de dag dat Lachaert voorzitter werd, keek men met grote ogen in het kamp van de overwinnaar naar de uitslag van het partijbureau van Open Vld. Met uitzondering van Vincent Van Quickenborne, Alexander De Croo, vader Herman De Croo en Els Ampe, zit dat bureau vol met mensen die Lachaert niet steunden, en zich zelfs openlijk tegen hem keerden, omwille van z’n torpedo tegen paars-groen destijds.
Het ressentiment ten opzichte van N-VA is bij deze vleugel van de liberalen erg groot. Iemand als Bart Somers, nochtans viceminister-president in de Vlaamse regering mét N-VA, geldt als leider van deze groep: zij wilden al veel langer de N-VA federaal dumpen.
Maandag op een bijeenkomst van de partijtop bleek eens te meer die afkeer van N-VA, en de voorkeur van een ruime meerderheid voor een paars-groen scenario.
Dat maakte Lachaert Magnette maandag ook duidelijk. “Het is dus eerst nog even paars-geel, om De Wever wat bezig te houden, maar in werkelijkheid wordt het paars-groen“, zo is het verslag van die meeting dat vanuit de socialisten doorsijpelt. En dat lijkt ook bevestigd te worden vanuit Open Vld zelf: in Het Laatste Nieuws bevestigden partijbronnen anoniem dat verhaal.
Op de Melsensstraat bestempelt men dat als “puur gespin en onjuist”. Maar feit is dat terwijl de voorzitter van de liberalen wel uitgebreid met Magnette overlegde, een gesprek met De Wever er niet in zat. Bij de liberalen klonk het dat De Wever niet zou antwoorden op sms’en, wat bij N-VA manifest ontkend werd: daar is te horen dat De Wever meteen een meeting heeft aangeboden aan Lachaert na verzoenende sms’en, en er nooit antwoord kwam, dinsdagochtend.
Hoe dan ook: de ontmoeting tussen Magnette en Lachaert, of toch tenminste de versie daarvan vanuit één kant, is ondertussen uitgebreid gelekt in de Wetstraat. Zowel rode als groene bronnen zijn op de hoogte, net als de N-VA-top. Daardoor is het wantrouwen huizenhoog: het maakt dat het paars-gele scenario al van bij de start zwaar gecompromitteerd lijkt.
Overigens blijft men er bij Open Vld op wijzen dat aan de nota van Magnette en De Wever “niets kon worden gewijzigd“, wat paars-geel onmogelijk en onwerkbaar maakte voor Open Vld. Bij N-VA en PS ontkennen ze dat overigens, maar het lijken ondertussen dus vijgen na Pasen: paars-geel is dood.

The big picture: Met twee ‘blokken’ en op twee snelheden onderhandelen, blijft een moeilijke techniek.

Zo is het in deze onderhandelingen aloude dilemma tussen paars-groen en paars-geel weer helemaal terug. En net als de vorige keren moet eerst aangetoond hoe het ene niet kan (paars-geel deze keer), waarna pas naar het andere kan overgegaan worden (paars-groen dus nu).
Maar tegelijk komt ook een andere, in deze onderhandelingen veel gebruikte, techniek terug. Eerst met één blok, één groepje, of zelfs twee partijen doorpraten en een akkoord maken, en vervolgens de andere tegen elkaar uitspelen.
- Het gebeurde in de vorige periode onder Magnette en De Wever, die samen een ‘kaartenhuisje’ bouwden, dat ofwel liberalen ofwel groenen moesten aanvaarden.
- Evengoed probeerden de ‘drie koningen’ het, waarbij Open Vld eerst een tekst pende die drie partijen bond: de Vlaamse liberalen zelf, maar ook MR en CD&V. Die drie wilden dan samen een Arizona-coalitie zonder PS maken, of de PS op basis van die tekst laten aansluiten.
- Ook Joachim Coens (CD&V) en Bouchez (MR) werkten met een tekst in december en januari die “vanuit het centrum” ofwel richting paars-groen, ofwel richting paars-geel kon gaan.
Die techniek zou Lachaert ook deze keer opnieuw kunnen toepassen: eerst een blok verzamelen in dat centrum, liefst met al de huidige regeringspartijen aan boord, eventueel aangevuld met socialisten en het cdH, zodat er al een klassieke tripartite staat. Dat is een minderheid, maar het zit wel héél dicht tegen de meerderheid. Vervolgens moeten dan ofwel N-VA, ofwel de groenen aansluiten.
Maar de vraag is of het zover komt. Want als te veel spelers nu al concluderen dat paars-geel “voor de galerij” is, vervalt meteen die optie om druk te zetten op de linkerkant van paars-groen.
Dat de PS in beide constructies nodig is, maakt het extra complex voor Lachaert: de Franstalige socialisten gaan moeilijk zichzelf laten gebruiken om de prijs te drukken.
En opvallend: Magnette nam op 24 uur ook al behoorlijk wat afstand van het communautaire programma dat hij samen met N-VA had onderhandeld. Dat mag niet verwonderen: een deel van zijn partij, en zeker de publieke opinie in Franstalig België, stond bijzonder kritisch ten opzichte van wat de PS-voorzitter van plan was met De Wever.
Overigens behoedde de PS zich er in de afgelopen periode van de PS/N-VA-opdracht voor om te fors uit te halen naar de liberalen. Terwijl de N-VA op ramkoers ging met de MR, en zo het vuile werk van de PS wat opknapte, behield men aan de Keizerslaan een werkrelatie met de blauwe familie.

En nu? De kansen voor paars-groen liggen niet slecht.

Met een Open Vld die zo klaar lijkt, uitgerekend onder leiding van opdrachthouder Lachaert, om deze keer toch richting paars-groen te schakelen, is veel mogelijk.
Immers: bij de MR zijn ze klaar, al een tweetal weken, om eindelijk het paars-groene scenario te gaan schrijven. Daarbij heeft voorzitter Bouchez ondertussen ook al van de daken geschreeuwd dat hij niet aan het premierschap zal vasthouden, voor z’n eigen Sophie Wilmès (MR).
“Wordt het dan Paul Magnette als eerste minister? Of is het toch nodig om de pijn voor Open Vld te verzachten, en gaat het dan naar Alexander De Croo?”, zo speculeert een hoge bron, die de eerst poging van paars-groen al eens meemaakte. “Toen werd het Rutten binnen Open Vld niet gegund, en werd ze intern afgemaakt. Maar nu komt het helemaal terug, met een andere casting. Die ironie mag toch niemand ontgaan?”
Wat er ook zij van de Zestien, de voorwaarden voor de PS zijn ondertussen wel duidelijk: het zal geen regering Wilmès III zijn, die te sterk lijkt op het ‘oude’ beleid. Het sociale programma dat Magnette van De Wever verkreeg, moet ook behouden blijven. Het communautaire mag gerust geschrapt worden uit het vorige akkoord tussen N-VA en PS, maar aan de tak van de socialisten kan niet gezaagd worden, voor de Keizerslaan.
Dat de groenen aan boord zijn, om een deal te maken en paars-groen ineen te steken, lijkt evident. Al zullen uiteraard de ecologisten hun huid wel duur willen verkopen: niemand daar is vergeten hoe in 2003, na vier jaar paars-groen, de ecologische partijen met huid en haar waren opgevreten door rood en blauw, en onder de kiesdrempel zakten. Dat drama willen ze geen tweede keer meemaken.
Bij de Vlaamse socialisten zal men “niets tegenhouden” in deze fase. Ook al investeerde voorzitter Conner Rousseau (sp.a) fors in een toenadering tussen N-VA en PS, paars-groen is inhoudelijk een coalitie die dichter aansluit bij wat de socialisten willen.
Daarmee lijkt een coalitie van paars-groen een nipte meerderheid van 75 zetels. Daarbij kan dan makkelijk het cdH aansluiten, dat vandaag vooral graag “deel van de oplossing” wil zijn: zo is er een werkbare meerderheid.
Dat zet meteen CD&V ook onder druk: een regering zonder de Vlaamse christendemocraten kan perfect, ze zijn dan niet nodig. Maar de kans lijkt bijzonder klein dat men bij CD&V een machtsdeelname zal laten liggen: het argument van een ‘Vlaamse meerderheid’ is al een behoorlijk tijdje niet meer te horen in de Wetstraat 89.

De gevolgen: De Vlaamse regering komt zo fors onder druk.

Als Open Vld, en mogelijk zelfs CD&V, de keuze maakt voor paars-groen federaal, komt zo de Vlaamse ploeg op de helling te staan. Daar lijkt het dan ondenkbaar dat die verder doen in ‘business as usual‘.
“Dan legt men een bom onder de Vlaamse beleidsploeg en gaan wij echt niet doen alsof onze neus bloedt. Fluitend verder doen, met diegenen die ons lachend een mes in de rug steken, zoals die gezellige vicepremier in de Vlaamse regering? Komaan, wij zijn niet compleet masochistisch”, zo is bij de N-VA-top te horen.
Zo ver is het uiteraard nog niet, maar de zet van Lachaert bij Open Vld, als die paars-groen zou vormen, lijkt zo wel een stevige kanteling door het politieke landschap in Vlaanderen in te zetten: een breuklijn zou dan lopen tussen N-VA en Vlaams Belang enerzijds, en de rest aan de andere kant.

Om te volgen: De bubbel, een typisch ‘Belgisch’ fenomeen, ligt onder vuur.

Morgen is er alweer een nieuwe Nationale Veiligheidsraad. Die gaat gepaard met een paar voorafgaande lekken, en de discussie die sommige experten ook graag zo publiek mogelijk voeren.
Zo was er gisteren alweer een tweet van de onvermijdelijke Marc Van Ranst. Die stelde dat de “epidemische curve een heel klein beetje naar beneden gaat”, “en onmiddellijk komt de vraag naar een vergroting van de ‘bubbels’. Het is te vroeg! Ik zal het nog eens zeggen: Het is te vroeg!”
Daarbij vertellen de cijfers rond het aantal ziekenhuisopnames en het aantal doden een ander verhaal dan het aantal besmettingen: die eerste twee parameters gingen nauwelijks omhoog in deze crisis. Het lijkt er dus op dat in deze zomerperiode, en met betere behandelingen, we toch een heel ander soort ziektebeeld krijgen.
Maar ondertussen trekt de RTBF het verhaal open, met een heel pertinente vraag: waarom heeft België, in tegenstelling tot zoveel andere landen, hoe dan ook dat fenomeen van ‘bubbels’?
In zuiderbuur Frankrijk bijvoorbeeld, toch het referentieland voor Franstalig België, is geen sprake van die ‘bubbels’. Het is niet alsof het een internationale aanpak is: in de UK was er even sprake van dat men het zou invoeren, maar uiteindelijk blijft het dus een typisch ‘Belgisch fenomeen’.
Een fenomeen dat het sociale leven van de Belgen compleet hypothekeert, en zo zeker in Franstalig België kritischer en kritischer bekeken wordt. “Zo’n bubbel van vijf is niet houdbaar in de tijd. Mensen moeten hun sociaal leven kunnen hervatten, zo snel mogelijk”, zo stelt Yves Coppieters, professor epidemiologie en publieke gezondheidszorg aan de ULB. “Ik denk dat we die bubbels op zich moeten laten uitdoven, maar tegelijk op andere maatregelen aandringen die ons beschermen, zoals het dragen van maskers binnen. Die bubbels hadden zin bij het begin van de epidemie, maar nu niet meer”, zo vertelt die aan de RTBF.
Jean-Luc Gala, hoofd van het universitair ziekenhuis Saint-Luc, is nog veel scherper: “Dit heeft geen enkele waarde, behalve mensen ambeteren. Het is niet toepasbaar, wordt niet toegepast, en niet controleerbaar. Het is per definitie een maatregel die tot niets leidt, behalve mensen lastigvallen.”
Gala zet zich daarbij dus fel af tegen Van Ranst: “Ik vrees helaas dat daar bepaalde experts, zeker in het noorden van het land, een extreem gewicht krijgen, dat niet het geheel van de adviezen van de experten reflecteert“.
Interessant dus, om te zien of de Veiligheidsraad die kritisch bedenkingen en de ‘unieke’ positie van België over de bubbels onder ogen wil zien.

Om te volgen: Wat gaat de EU doen voor Wit-Rusland?

Vandaag is er een noodvergadering van de leiders van de Europese Unie, per video. Die roept de voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel (MR), samen, om het over Wit-Rusland te hebben.
Daar zijn massaal protesten aan de gang, na een zoveelste vervalste verkiezing die door de huidige president en dictator Alexander Loekasjenko ‘gewonnen’ werd.
De meeting komt er na grote druk van Polen en Tsjechië, zo schrijft onder meer de FT. Die twee landen riepen op tot zo’n top, vorige week al toen de ministers van Buitenlandse Zaken van de EU bijeenkwamen.
Maar ook de Duitse regering en de Franse president Emmanuel Macron toonden zich zeer kritisch over de harde aanpak van de protesten. Dat was het signaal voor de voorzichtige EU-machine om dan toch maar in actie te komen.
De EU erkent voorlopig de verkiezingsuitslag niet. Die beweert Loekasjenko gewonnen te hebben met meer dan 80 procent. Maar honderdduizenden betogers kwamen op straat om dat resultaat tegen te spreken. De grote uitdager van de huidige dictator, Svetlana Tichanovskaja, vluchtte naar Litouwen, maar zegt “klaar te zijn om haar verantwoordelijkheid te nemen en als nieuwe nationale leider te willen optreden”.
Binnen de EU dringen sommige landen aan op nieuwe verkiezingen, onder observatie van de OVSE. Die was bij de laatste verkiezingen niet meer uitgenodigd door het Wit-Russische regime.