In het Verenigd Koninkrijk zijn sporen van het zeer besmettelijke poliovirus gevonden in het riool in Londen. De herhaalde positieve metingen voor polio suggereren dat er een voortdurende infectie en waarschijnlijke overdracht in het gebied is. Dit is onverwacht aangezien het VK sinds 2003 poliovrij is verklaard. Dit is wat je moet weten.

Net toen we dachten dat apenpokken het nieuwe virus zou zijn voor 2022, verklaarde de UK Health Security Agency (UKHSA) dat er herhaalde poliovirusdetectie in rioolwater in Noord- en Oost-Londen was.

Poliomyelitis (polio) is een verwoestende ziekte die historisch gezien overal ter wereld verlamming en dood heeft veroorzaakt. Het wordt veroorzaakt door poliovirussen, kleine RNA-virussen die cellen in het zenuwstelsel kunnen beschadigen. Er is geen behandeling om polio (ook wel kinderverlamming genoemd) te genezen. Je kan alleen de symptomen behandelen.

Het wordt niet gevonden bij dieren, dus het kan, net als pokken, worden uitgeroeid. En dankzij effectieve vaccinatiecampagnes komen we elk jaar dichter bij dit doel.

Drie soorten polio

Er zijn drie soorten poliovirus en infectie of immunisatie door het ene type beschermt niet tegen het andere. Type 1 poliovirus bleef uitbraken veroorzaken, maar de overdracht door type 2 en 3 is met succes onderbroken door vaccinatie.

Het poliovirus wordt overgedragen via luchtdruppels, maar het kan ook worden opgevangen via voedsel of water dat in contact is geweest met de ontlasting van iemand die het virus heeft. Het kan vele dagen overleven bij normale temperaturen.

De laatst overgebleven uitbraken zijn in verband gebracht met gebieden met slechte sanitaire voorzieningen die moeilijk te bereiken zijn met vaccins. Afghanistan en Pakistan zijn de enige twee landen waar “wilde” polio nog steeds endemisch is en waar er uitroeiingsprogramma’s zijn om de verspreiding van het virus naar andere landen te stoppen.

Twee vaccins

Vaccins zijn cruciaal geweest bij het uitbannen van polio. In 2021 waren er wereldwijd minder dan 700 gemelde gevallen.

In onze contreien wordt het geïnjecteerde poliovaccin gebruikt. Het bevat een geïnactiveerd virus (IPV) en is veilig en effectief in het beschermen van de geïmmuniseerde persoon tegen kinderverlamming, maar het is minder effectief bij het induceren van lokale immuniteit in de darm, dus gevaccineerde mensen kunnen nog steeds geïnfecteerd raken en infectieus virus verspreiden, ook al vertonen ze zelf geen symptomen.

IPV biedt uitstekende bescherming voor het individu, maar is niet voldoende om een ​​epidemie onder slechte sanitaire omstandigheden te beheersen. Het orale poliovaccin (OPV), dat levend maar verzwakt virus bevat, is hiervoor ideaal. OPV wordt druppelsgewijs toegediend en heeft geen getraind personeel of steriele apparatuur nodig om het toe te dienen, zodat het meer gemeenschappen kan bereiken.

Dit vaccin kan een krachtige darmimmuniteit induceren en het kan de verspreiding van wilde poliovirussen voorkomen. Omdat het een levend virus bevat, kan het zich verspreiden naar nauwe contacten van de geïmmuniseerde persoon en deze ook beschermen. Het is ook goedkoper dan IPV.

VDPV type 2

Het nadeel van het gebruik van OPV is dat het verzwakte virus kan muteren en in zeldzame gevallen kan terugkeren naar verlammingsveroorzakende varianten.

OPV wordt binnen enkele dagen door ons immuunsysteem geklaard, maar dit is mogelijk niet het geval bij mensen met een verzwakt immuunsysteem die het virus langer bij zich kunnen dragen, waardoor de kans op mutaties groter wordt. In onvoldoende geïmmuniseerde landen kan dit leiden tot circulerend vaccin-afgeleide poliovirus (VDPV). Het virus dat in het riool van Londen werd gedetecteerd, was inderdaad van het van het vaccin afgeleide soort, VDPV type 2.

Vaccin-afgeleide polio kan asymptomatische infectie veroorzaken bij IPV-gevaccineerde mensen, en het wordt uitgescheiden in de feces omdat er geen lokale darmbescherming is bij IPV. Het kan daarom worden gedetecteerd in rioolwater.

Detectiemethoden zijn gevoelig, maar een enkele positieve meting zou geen alarm slaan. Type 1 VDPV werd onlangs ook al ontdekt in rioolwater in Calcutta in India. Men denkt dat het afkomstig is van een geïmporteerd geval van een gevaccineerde persoon met een verzwakt immuunsysteem die niet in staat was de vaccinstam uit hun lichaam te verwijderen.

Verplicht in ons land

De detectie in Londen suggereert dat het waarschijnlijk is dat “er enige verspreiding is geweest tussen nauw verwante individuen in Noord- en Oost-Londen en dat ze nu de type 2-poliovirusstam in hun ontlasting uitscheiden”, volgens de Britse gezondheidsdienst . Die zegt dat ze normaal gesproken tussen de één en drie “poliovirusisolaten per jaar” detecteert in rioolwater, maar dat ze normaal gesproken eenmalig zijn en geen verband houden met elkaar. In dit geval zijn de isolaten die tussen februari en juni 2022 zijn geïdentificeerd genetisch verwant. Het meest waarschijnlijke scenario is dat een recent gevaccineerde persoon het VK is binnengekomen vanuit een land waar een oraal poliovaccin werd gebruikt.

In principe is er voor ons land geen probleem: vaccinatie tegen polio is de enige wettelijk verplichte vaccinatie in België. Ouders moeten een bewijs van volledige vaccinatie aan de gemeente bezorgen ten laatste op het moment dat hun kind 18 maanden wordt. Ook personen die afkomstig zijn uit landen waar polio nog voorkomt, krijgen bij aankomst in België de vaccinatie tegen polio aangeboden als ze geen vaccinatie kregen bij het verlaten van dat land. Dat is een advies van de Wereldgezondheidsorganisatie en geldt ook voor volwassenen.

(kg)