Bij de kerncentrale Zaporizja is vannacht brand uitgebroken na beschietingen door Russische militairen. Inmiddels hebben de Russen de kerncentrale in handen. Volgens de Oekraïense president Zelensky had “afgelopen nacht daardoor het einde van Europa kunnen betekenen”. Maar dat is overdreven. Het is onwaarschijnlijk dat de beschieting van de Oekraïense kerncentrale Zaporizja tot een groot nucleair incident zou hebben geleid.

“Het had een ramp kunnen veroorzaken die zes keer erger zou zijn geweest dan Tsjernobyl. Russische tankoperatoren wisten waar ze op schoten, ze richtten zich rechtstreeks op het station”, volgens Zelensky. “Deze nacht had het einde van Europa kunnen zijn.” Dat is wel wat overdreven.

De kerncentrale van Zaporizja heeft zes VVER-1000-drukwaterreactoreenheden die 20 procent van de elektriciteit van Oekraïne produceren. Het is de grootse kerncentrale van Europa. De fabriek heeft een relatief modern reactorontwerp en als zodanig zijn de essentiële reactorcomponenten ondergebracht in een zwaar met staal gewapend betonnen omhulsel dat bestand is tegen extreme externe gebeurtenissen, zowel natuurlijke als door de mens veroorzaakte, zoals een vliegtuigcrash of explosies.

De reactorkern zelf is verder ondergebracht in een afgesloten stalen drukvat met 20 centimeter dikke wanden. Het ontwerp is heel anders dan de reactor van Tsjernobyl, die geen insluitingsgebouw had. De reactoren zijn allemaal drukwaterreactoren en hebben daarom geen grafietkernen die zoals in Tsjernobyl in brand zouden kunnen staan. Experts maken zich dan ook niet al te veel zorgen dat de beschietingen een groot nucleair incident hadden kunnen veroorzaken. De stralingsniveaus rond de fabriek zijn naar verluidt normaal en vijf van de zes reactoren zijn nu uitgeschakeld.

Waarom de Russen de kerncentrales als hoofddoel hebben

Het beschieten van kerncentrales is wél in strijd met de Conventie van Genève. Maar er is wel een goeie reden voor de Russen om de Oekraïense kerncentrales zo snel mogelijk in te nemen. En dat is niet om een nucleaire ramp te veroorzaken. Met deze aanval probeert het Russische leger de elektriciteit af te sluiten van steden en militaire installaties. Dat is basisstrategie. Wanneer de stroom kan worden platgelegd in een groot deel van het land is dat een groot wapen.

Het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA) houdt de situatie nauwlettend in de gaten. In een reactie laat het agentschap weten dat de situatie rond de kerncentrale “intens en uitdagend” is. Het hoofd van het agentschap wil naar Tsjernobyl afreizen voor overleg met de twee partijen. Het agentschap praat met zowel Rusland als Oekraïne en wil dat er van beide partijen toezeggingen komen over de nucleaire veiligheid.

(jvdh)