De Russen hebben een nieuw kernwapen, de SS-30-raket. Bijnaam: Satan 2. En niet zonder reden: met één SS-30 kunnen 12 atoombommen gelanceerd worden. Het is het gevaarlijkste wapen dat ooit is ontworpen. 

De SS-30 is de opvolger van de SS-18, bijgenaamd Satan. Het is een MIRV, wat staat voor Multiple Independently Targetable Reentry Vehicle of Draagraket van Meervoudige Onafhankelijke Richtbare Springkoppen. In tegenstelling met de traditionele raket die één springlading en één raketmotor bevat, is het idee van een MIRV om één raket te lanceren waarvan de lading zich tijdens de reentry uit de atmosfeer opsplitst in meerdere eenheden, die gericht verschillende doelen bereiken.

De SS-30 zou dus, met een payload van 12 keer meer dan één megaton (er is sprake van tot 9 megaton), met één launch ineens 12 steden compleet kunnen verwoesten. En de Russen zijn van plan om minstens 46 van die SS-30’s te hebben voor 2020. De eersten zijn sinds kort operationeel volgens Zvezda, een nieuwszender die eigendom is van de Russische overheid.

Na de Koude Oorlog werd bij het START II verdrag uit 1991-1992 het bezit van MIRVs in principe uitgebannen. Maar START II is nooit geratificeerd door de Russische Doema.

High alert

De Russen hebben momenteel ongeveer 7.000 kernwapens die inzetbaar zijn. 1.800 daarvan staan op “high alert”: ze kunnen als dat nodig is op elk moment gelanceerd worden. De Amerikanen hebben overigens ook 1.800 nucleaire wapens op “high alert”. Meer dan genoeg om elk levend wezen op deze planeet te doen verdwijnen.

Dat is niet nieuw: het is een situatie waarin we al verschillende decennia verkeren. Wat wel nieuw is, is een trend de jongste jaren om weer zwaar te investeren in dat nucleair arsenaal. Zowel de Amerikanen als de Russen zijn gestopt met de de facto afbouw van hun nucleair arsenaal, een trend die sinds het einde van de Koude Oorlog bezig was. Beide landen hebben de jongste jaren tientallen miljarden vrijgemaakt in hun defensiebudget voor het moderniseren van oude atoomwapens en – in het geval van de Russen – het ontwikkelen van nieuwe. Putin heeft daarvoor maar liefst 350 miljard vrijgemaakt.

Vorige week nog kwam er een rapport uit van het Center for Strategic and International Studies van de hand van Olga Oliker. Daarin wordt gewaarschuwd dat “as tensions between Russia and the West have grown over the last two years, Kremlin officials have appeared to emphasize Russia’s nuclear capacity and perhaps even threaten its use.”

Terwijl het altijd een beetje taboe is geweest om erover te spreken, lijkt het inzetten van nucleaire wapens bij een conflict tegenwoordig steeds meer een scenario waar we ernstig rekening mee moeten houden.

Russen zijn al twee jaar nucleaire retoriek aan het opbouwen

De Russen zijn al meer dan twee jaar die retoriek aan het opbouwen. Het begon met het vrijmaken van een massa geld door Putin voor het moderniseren van het Russische kernarsenaal, en, met de regelmaat van de klok ondertussen, laat de Russische leider vallen dat “Rusland uiteraard niet uit is op een kernoorlog, maar dat het, indien het voor het blok wordt gezet, niet zal twijfelen om een gepast antwoord te geven”.

In november nog gaf Putin theatraal tijdens een op tv getoonde vergadering met de top van het Russische leger de order om Rusland klaar te maken voor nucleaire ramp “in vredes- én in oorlogstijd”.

Afgelopen zomer waarschuwde Robert Dannenberg, de voormalige CIA-baas voor de Central Eurasia Region, dat Putin wel degelijk bereid zal zijn om kernwapens te gebruiken als hij zich in het nauw gedreven voelt door de NAVO.

“Putin’s articulation of nuclear weapons doctrine is quite different from anything we have heard in recent history”, zei Dannenberg en hij heeft gelijk: het is taal die niet meer gehoord is sinds de jaren zeventig. De Russen hebben afgelopen zomer ook behoorlijk openlijk een militaire oefening gehouden die een scenario simuleerde waarbij het een nucleaire aanval uitvoerde op Zweden.

Enkele weken later deden ze hetzelfde in de buurt van Kaliningrad. Sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie is dit gebied een exclave van Rusland, ingeklemd tussen Polen en Litouwen. Ook die oefening was een simulatie van een conflict waarbij nucleaire wapens worden gebruikt.

Iskander fear

Waarnemers zijn het er immers over eens dat het grootste risico op een conflict momenteel erin bestaat dat Rusland of de NAVO elkaars manoeuvres verkeerd interpreteren en dat het (ongewild) tot confrontatie komt, vooral wanneer die dicht bij de grenzen gehouden worden. In zo’n scenario is de nationale, laat staan democratische, inspraak over de inzet van troepen verdwenen door de toegevingen die gedaan zijn aan NAVO.

Sinds maart 2015 zijn de Russen begonnen met het overbrengen van 9K720 Iskanders naar die regio. Het is iets wat bijzonder grote ongerustheid veroorzaakt bij de NAVO, die Iskanders.

Het zijn mobiele raketlanceerplatformen, een beetje de opvolger van de beruchte Scuds. De Iskanders zijn echter veel preciezer en polyvalenter dan hun notoire voorganger. Ze kunnen bijvoorbeeld in luttele minuten lanceerklaar zijn. De Iskanderraketten hebben een bereik van 500 kilometer: daarmee kunnen ze doelen vernietigen in heel Polen, Estland, Litouwen, Letland, maar ook een deel van Zweden en zelfs Duitsland. Ze treffen raak met een foutmarge van amper vijf meter.

De raketten worden naar hun doel geleid door satellieten, door vliegtuigen en zelfs door versleutelde radio of door een combinatie van die dingen voor het geval één of meerdere daarvan vernietigd zouden worden. Het is perfect mogelijk om de raket na lancering van doel te doen veranderen en ze gaat automatisch wanneer ze haar doel nadert ontwijkende manoeuvres maken. Ze heeft zelfs decoys aan boord om anti-raketsystemen om de tuin te leiden.

50 kiloton

Er kan een atoombom in van 50 kiloton, meer dan genoeg om een stad ter grootte van Brussel met de grond gelijk te maken, maar de Russen hebben ook versies van de raketten die specifiek uitgerust zijn om een EMP te veroorzaken, en zo alles met elektronica aan boord te vernietigen in een grote straal.

“It is considered the most advanced missile of its kind” verzekeren militaire analisten ons. En het feit dat de Russen ze naar Kaliningrad hebben gebracht maakt heel veel mensen heel zenuwachtig. Dat ze er nu oefeningen mee aan het doen zijn op zo’n strategische plaats was voor de Amerikaanse topgeneraal in Europa, Ben Hodges, reden genoeg om halsoverkop naar het Pentagon te vliegen voor een crisisvergadering.

Hodges en zijn collega’s zijn al langer aan het waarschuwen. Ze stellen vast dat de jongste twee jaar de Russen een “significant amount of capability” aan het opbouwen zijn in de enclave, die amper 225 km2 groot is, maar wel perfect gepositioneerd is om de Baltische Zee te blokkeren en Finland en Zweden maar ook een groot stuk van Polen meteen in de tang te nemen. De Russen voeren steeds meer luchtafweer, anti-ship raketinstallaties aan, plus “jamming equipment” aan.

Maar, horen we bij waarnemers, ondanks het feit dat beide kampen die oefeningen steeds manifester doen afgestemd op elkaars militaire capabiliteit, en dat ook steeds vaker doen, is er een essentieel verschil: “Russia is preparing for a conflict with NATO, and NATO is preparing for a possible confrontation with Russia.” Of: de Russen oefenen scenario’s waarin ze aanvallen, de NAVO oefent scenario’s waarin verdedigd wordt. En het gebruik van tactische nucleaire wapens is in de scenario’s aan beide kanten blijkbaar een reële optie.

“Twee dagen is wellicht genoeg voor de Russen”

In Letland, Estland en Litouwen zijn ze wel degelijk bang dat Putin zijn zinnen op hen heeft gezet. De meeste NAVO-generaals zijn het erover eens dat zo’n scenario militair alvast haalbaar is: “Twee dagen is wellicht genoeg voor de Russen om die drie landjes te veroveren”. De grote vrees is dat de tijd die Putin nodig heeft om de Baltische staten te bezetten te kort is voor de NAVO om te reageren – tegen dat er een consensus is om iets te doen, zullen de Russische troepen gebeiteld zitten. En krijg ze dan nog maar eens weg.

Dat laatste is niet eens een louter militair gegeven. Het is ook een politiek vraagstuk. Want een tegenoffensief met traditionele wapens van de NAVO vergt de fameuze boots on the ground, impliceert lijkzakken met Europese en Amerikaanse soldaten, en wordt algemeen gezien door de militairen als een politieke no go. Luchtaanvallen met precisiebombardementen, de dada van het de westerse oorlogsvoering de jongste decennia, is geen oplossing. “Want je bent dan niet bezig tegen een stel jihadisten met AK-47’s maar tegen een partij die qua afweer goed uitgerust is” horen we. Alweer wijst het antwoord dus in de richting van nucleaire wapens.