“Geïrriteerd, maar geïntrigeerd”, zegt één van de personages op een bepaald moment in American Gods en het is datgene dat precies is wat je voelt tijdens het bekijken van American Gods. De serie, gebaseerd op de gelijknamige bestseller van Neil Gaiman, is vreemd en geschift, maar ook onvoorspelbaar en uniek. De reeks gaat over een veelheid aan thema’s van religie en geloof, over migratie naar rassenkwesties, wapendiscussies en vrouwenrechten.
Een serie zo ambitieus en zo gelaagd, misschien is American Gods wel meteen het bewijs dat een televisieserie van The Dark Tower wél slaagkansen heeft.
Het verhaal van de bewerking van American Gods, de roman van Neil Gaiman (2002) die al in 30 talen vertaald werd, tot een televisieserie begint in 2011, wanneer HBO zich eraan zet. Er komt een script, maar dat ligt niet dicht genoeg bij het boek voor de studio en ze stappen van het project weg.
In 2014 koopt Fremantle Media vervolgens de rechten en kondigt Starz aan dat ze voor een televisieserie gaan, na eerst een film overwogen te hebben. Voor de acht afleveringen die het eerste seizoen telt, zou Amazon naar verluidt zo’n 60 miljoen euro hebben neergeteld. Dat is zo’n 7,5 miljoen euro per aflevering, wat al in de buurt komt van het budget van een show als Game Of Thrones. Het is gewaagd voor een serie die zo anders is dan alles wat we eerder al gezien hebben, want American Gods is zulke geschifte televisie dat de serie hoogstwaarschijnlijk altijd een (groot) nichepubliek zal blijven aanspreken, maar de kritieken waren zo lovend en de stempel die Amazon hiermee kan drukken is zo groot dat we de serie nog wel even zien meegaan..
Roadtrip richting Wisconsin
American Gods samenvatten is redelijk onbegonnen werk. Het verhaal begint wanneer Shadow (Ricky Whittle), die veroordeeld is tot zes jaar gevangenisstraf, na drie jaar een paar dagen eerder dan verwacht vrijkomt omdat zijn vriendin omgekomen is bij een verkeersongeval. De buitenwereld werkt niet erg mee, want niet alleen is zijn vrouw dood, op het vliegveld op weg naar huis slaat de bureaucratie hem al in het gezicht.
Wanneer hij uiteindelijk dan toch mag opstijgen, raakt hij aan de praat met een bijzonder heerschap dat zich Mr. Wednesday laat noemen (Ian McShane uit Deadwood opnieuw in grote doen én opnieuw grofgebekt).Hij biedt Shadow een job aan (“legaal, voor het grootste deel”) en na enige weerspannigheid neemt hij de job toch maar aan. Van daaruit start een roadtrip richting Wisconsin, want Mr. Wednesday blijkt op een missie. Dewelke, dat blijft wel even een mysterie. Samen kruisen ze de weg van een heleboel mysterieuze figuren en Shadow ontdekt dat de alledaagse realiteit niet de enige werkelijkheid is, of zelfs maar de belangrijkste.
Het minste wat je van American Gods kan zeggen is dat het gewaagde televisie is. De serie brengt ons naar een wereld waarin de oude goden (van welke afkomst dan ook) vechten tegen de vergetelheid en de overbodigheid en daarvoor de strijd (moeten) aangaan met een nieuwe generatie goden, zoals de godin van de Media of de god van het internet, Technical Boy.
Drie personages om te zien:
1. Mr. Wednesday (Ian McShane)
Na Deadwood was Ian McShane niet meer van plan om nog terug te keren naar de televisie voor een lange rol. Toch zei McShane ja tegen American Gods omdat het script zo uitmuntend was.
Je zou denken dat elke acteur ja zou zeggen tegen deze reeks, maar dat is buiten Nicolas Cage gerekend. Hem werd als eerste de rol van Mr. Wednesday aangeboden, maar hij weigerde, voornamelijk omdat het om een televisieserie ging.
En dus kwam de rol bij McShane terecht die de rol weer helemaal naar zijn hand zette. Net als in Deadwood is het voor ons onmogelijk geworden om nog een andere acteur in dezelfde rol te zien. Hij laat zijn dialogen rollen, heeft een fantastisch gevoel voor timing, kan grappig en dreigend zijn wanneer hij dat wil. Meer vertellen over zijn personage zou zonde zijn, maar de makers van American Gods mogen God op hun knieën danken dat ze bij McShane uitgekomen zijn.
2. Shadow Moon (Ricky Whittle)
Eigenlijk doet Shadow Moon niet zo heel erg veel in deze reeks. Desondanks heeft Ricky Whittle wel zestien keer (!) auditie moeten doen voor hij de rol toegewezen kreeg, want onverschilligheid en onbegrip vertolken lijkt misschien makkelijk, maar is het niet.
Mr. Wednesday heeft Shadow Moon min of meer toevallig uitgekozen omdat hij niets meer te verliezen had, omdat hij alles al verloren was. Dat zie je ook aan de invulling van zijn rol: Shadow maakt de gekste dingen mee, ziet de meest onverklaarbare taferelen gebeuren voor zijn eigen ogen en hij ontmoet de meest verbluffende figuren, maar hij raakt er niet écht door van zijn stuk. Meestal staat hij te kijken naar wat hem overkomt, op een afstandje, alsof hij naar een droom kijkt. Hij stelt af en toe wel vragen aan Mr. Wednesday, maar die geeft nooit afdoende antwoorden. En dus volgt hij ‘m maar, omdat hij toch niet weet wat hij anders met z’n leven aanmoet.
Blijft de vraag natuurlijk: waarom heeft Mr. Wednesday iemand als Shadow nodig?
3. Laura Moon (Emily Browning)
En dan is er nog Laura Moon, het liefje van Shadow en misschien wel het meest cynische personage uit de gehele reeks.
Ze vindt het leven niet zo interessant en ze is er heilig van overtuigd dat mensen na hun dood gewoon wegrotten. “Alles wat het leven interessanter leek te maken dan het was, bleken fabeltjes”, zegt ze ergens. Om maar te zeggen: ze gelooft maar in één ding en dat is de realiteit en die is niet zo rooskleurig.
Het is zij die het idee uitdenkt om samen met Shadow het casino waar ze werkt te overvallen. Shadow gaat daardoor achter de tralies en zij blijft alleen achter. Ze belooft op hem te wachten en doet daar ook haar best voor, maar als ook haar kat nog eens sterft, wil ze niet langer eenzaam zijn en geeft ze toe aan de avances van Robbie, de vriend van haar beste vriendin. Laura komt om bij een verkeersongeluk en wordt samen met Robbie gevonden. En dan blijkt dat de dood toch nog niet het einde van een leven hoeft te zijn.
Voor wie al langer voor de beeldbuis hangt: Emily Browning was in 2004 Violet uit de film A Series Of Unfortunate Events.
Waarom kijken?
Voor je aan American Gods begint, is het belangrijk om te weten: de serie zal je niet zomaar van A naar B brengen, maar tussenstops en omwegen zal nemen, je wenkbrauwen zal doen fronsen en een beroep zal doen op je verbeeldingskracht en je goodwill om mee te gaan in een totaal van de pot gerukte fantasiewereld. Als je in staat bent om je te laten meevoeren, stap je een fascinerende wereld binnen. Een wereld waarin de maan zomaar uit de lucht geplukt kan worden. Waarin de televisie tegen je kan praten en Marilyn Monroe zomaar eens een kamer kan binnen zweven.
In elke aflevering zit ten minste één scène die je mond doet openvallen van ofwel absurditeit, ofwel hoge kwaliteit. Ik denk dan aan de scène waarin Technical Boy zijn intrede maakt, die behoort tot de eerste categorie, of aan de scène waarin Shadow en Czernobog het op een dammen zetten wat een stukje intense cinema oplevert die zo uit een film van Quentin Tarantino zou kunnen komen.
Of – het meest absurde misschien wel – de scène waardoor American Gods je meteen in zijn openingsaflevering laat zien dat ze anders is dan alle andere series: die waarin Bilquis (Yetide Badaki) van bil gaat en een man uiteindelijk helemaal doet verdwijnen in haar vagina. Jep, dat heb je goed gelezen.
Ras en geloof
Waar het boek enkel de verhaallijn van Shadow volgt, is het van in den beginne al het doel van de schrijvers (die hun strepen eerder al verdiend hebben bij onder andere Hannibal, Heroes en Pushing Daisies) om het boek open te trekken naar andere verhaallijnen en andere personages. En daarom is het extra jammer dat het eerste seizoen maar acht afleveringen telt. We krijgen het ene fascinerende personage na het andere voorgeschoteld, maar er zijn er maar enkelen van wie we echt meer te weten komen.
De serie is als het ware een eigen leven gaan leiden, maar bij aanvang vertelde Neil Gaiman, de auteur van het boek, wel dat hij over één ding het been stijf zou houden: de personages in het boek en de personages in de serie moesten hetzelfde ras hebben.
En ras is wel degelijk één van de grote kwesties in de reeks. In de eerste aflevering al zien we Shadow aan een boom slingeren, precies zoals Billie Holiday het bezingt in haar Strange Fruit. En de openingsscène van de tweede aflevering is een straffe scène (deels in de Nigeriaanse taal Igbo) waarin slaven die onderweg zijn naar Amerika gewaarschuwd worden door 300 jaar onderdrukking, enkel en alleen om hun huidskleur.
Daarnaast gaat American Gods vanzelfsprekend ook over geloof, een concept dat breder is dan religie alleen. American Gods gaat heel erg over: geloof je dat wat rationeel niet te bevatten is, kan gebeuren?
Mr. Wednesday heeft het in een interessante dialoog in de derde aflevering over geloof met Shadow en confronteert hem met de vraag of hij gelooft in de liefde. Zijn antwoord: niet tot ik Laura tegen kwam. Dus, concludeert Wednesday, deed zij hem geloven in iets waar hij eerst geen geloof aan hechtte. “Geloof is slechts een afspiegeling van ons gezelschap en van hoe snel we bang worden”, zegt hij.
Salim (de taxichauffeur) is gelovig en schrikt dus niet van dingen die eigenlijk niet kunnen. Hij krijgt een nieuw leven en hij is daar blij mee. En als Laura bij hem in de auto stapt vraagt hij op kalme toon “Ben je dood?” alsof dat de normaalste zaak van de wereld is. Diezelfde Salim is trouwens een heerlijk eerlijk personage. Hij zegt ergens “Ik vraag God nooit om dingen. Ik bid om hem te bedanken voor waar hij me heeft gebracht.”
En zo worden heel veel thema’s aangeraakt op een manier die altijd bijzonder en nooit belerend is. Er wordt wel eens een mening in de mond van een personage gelegd, maar American Gods doet je vooral zélf nadenken over de issues die worden aangehaald. Er zijn al tien afleveringen afgewerkt, maar het eerste seizoen stopt na acht afleveringen van één uur omdat daarmee seizoen 1 op een sterkere cliffhanger zou eindigen. We hebben ze nu achter de rug en zijn oprecht triest dat we nu nog ergens moeten wachten tot het voorjaar van 2018 voor een vervolg.
Net zoals bij mother! onlangs in de filmzalen, is er bij American Gods geen middenweg mogelijk: of je houdt er intens van, of je knapt er finaal en heel erg hard op af. Wij bidden in ieder geval vanaf nu dagelijks voor meer, want American Gods is één van de strafste en tegelijkertijd meest ambitieuze series die we in 2017 en misschien wel ooit zagen.
American Gods is te bekijken door wie een abonnement heeft op Amazon Prime. Maar ook wie dat niet heeft kan zich laven aan de reeks, want American Gods is nu verkrijgbaar op dvd en Blu-Ray.