De poging van MR, Open Vld en CD&V om een Arizona-coalitie tot stand te brengen, lijkt doodgeboren. In plaats van een verleidingspoging, om de sp.a los te weken uit de rode familie, komt er een vreemde aanpak: een mix van druk in de media in combinatie met een groot gebrek aan communicatie achter de schermen. Dat leidt tot ergernis, ook intern bij de regeringspartijen.

In het nieuws: Deze week moest ‘money time’ worden, waarbij eindelijk de Arizona-partijen samen rond de tafel gaan. Maar lukt dat?

De details: Het broodnodige vertrouwen dat nodig is om een regering te vormen, ontbreekt compleet.

• Een telefoontje van een van de drie voorzitters die onderhandelen, Georges-Louis Bouchez (MR), Egbert Lachaert (Open Vld) of Joachim Coens (CD&V), kreeg Conner Rousseau (sp.a) nog steeds niet. Een beetje tot verbazing van de Vlaamse socialisten, die zich afvragen in welk toneelstuk ze meespelen.
• Wat er wel was: overvloedige communicatie maandag door de voorzitters van Open Vld en CD&V, die relatief braafjes sp.a uitnodigden aan tafel. Zowel Lachaert als Coens wezen erop dat met deze zes partijen, dat zijn de drie regeringspartijen aangevuld met N-VA, cdH en sp.a, “onderling geen veto’s zijn“, en daarom graag het “over inhoud” zouden gaan hebben, om een regering te vormen.
• Maar de persmededeling van het trio, geïnspireerd door Bouchez en samen afgevijld na lange interne onderhandelingen, was feller: “De intenties van minstens één politieke formatie zijn niet geheel duidelijk“, zo viseerden ze de sp.a.
• Maar daar ergert men zich over die aanpak: waarom neemt niemand van het trio de telefoon, voor een normaal gesprek? En waarom, als het over inhoud gaat, worden er niet meer zogenaamde ’technische werkgroepen’ georganiseerd, waarbij de sherpa’s van elke partij bijeenkomen, om hun input te geven voor de startnota die de basis voor onderhandelingen moet vormen? Tot nu toe zag de sp.a-sherpa, Inti Ghysels, de rechterhand van Rousseau, zijn collega’s slechts één keer.
• Dat ondertussen in de media wel het beeld gezet werd, als zou de sp.a “dwarsliggen”, schoot dus in het verkeerde keelgat. In La Libre verscheen gisteren een artikel waarin expliciet gesteld werd “dat het trio al een inhoudelijke nota had overgemaakt aan sp.a”. Die Franstalige krant heeft goede banden met MR-voorzitter Bouchez.
• Meteen reageerde sp.a-sherpa Ghysels zelf op Twitter: “De drie voorzitters van de restregering beweren dat ze een inhoudelijke nota aan sp.a hebben bezorgd maar dat wij nog niet op dat aanbod gereageerd hebben. Hier is nog geen nota aangekomen. Niets meer gehoord de afgelopen dagen, al hun communicatie gaat via de pers.”
• Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert vond er niets beter op dan zelf te reageren, via Twitter. “Fout bericht. Niemand sprak met La Libre. Men moet niet beginnen stoken. Sp.a kan niet antwoorden op een nota die ze nog niet gekregen hebben. Laat ons buiten de pers praten”, zo reageerde de liberale voorzitter. Bij het trio klinkt het sussend dat “snel contact zal worden opgenomen“.

De essentie: Het lijkt nu al meer op een rondje zwartepieten dan op regeringsvorming.

• Bij sp.a heeft men het over “amateurisme“, als men de aanpak van het trio beschrijft. Via Twitter praten, en niet rechtstreeks, dat blijft bijzonder vreemd.
• En de Vlaamse socialisten staan niet alleen met hun analyse. Binnen de huidige regering bevestigen prominente bronnen: “Op deze manier onderhandel je niet. Je zet de fanfare niet op kop om te gaan praten. Op deze manier geef je de sp.a geen ruimte, maar begin je met een publieke vernedering. Die drie voorzitters die nu aan zet zijn, zijn allemaal jong en onervaren: ze zijn nog nooit afgestraft door de kiezer.”
• Bij de N-VA blijft men ondertussen bijzonder stil. Op expliciete vraag van het trio geeft Bart De Wever (N-VA) hen alle ruimte, en komt hij niet in het spel. Het idee om via de media druk te gaan zetten op sp.a was met cdH en N-VA dan ook niet afgetoetst.
• Bij de sp.a duwt men ondertussen stevig terug. Dat loopt eerder emotioneel dan inhoudelijk. Zo retweette Bouchez een felle uitval van RTBF-journalist Himad Messoudi en cdH-jongerenvoorzitter Opaline Meunier, die Conner Rousseau op de korrel namen, omdat die in een interview gezegd had dat z’n moeder de strijk voor hem deed.
• In Het Laatste Nieuws maakte men daarvan een artikel, waarin Bouchez fout geciteerd werd: “MR-voorzitter Bouchez sneert ondanks de formatiegesprekken naar sp.a-voorzitter Rousseau: ‘Redelijk hallucinant seksisme'”. De MR-voorzitter had enkel een retweet gedaan van die uitval, maar plots leek het alsof hij de frontale aanval had ingezet.
• Meteen greep de sp.a collectief zijn kans: een hele reeks sp.a-parlementsleden, waaronder Melissa Depraetere, Hannes Anaf en Steve Vandenberghe, vielen Bouchez op Twitter aan, op basis van het artikel en de titel. “Redelijk hallucinant gebrek aan verantwoordelijkheidszin van Bouchez. Als je formatiegesprekken niet serieus neemt, heb je natuurlijk tijd om de strijk te doen. Schrijf uw nota, kom met inhoud en oplossingen in plaats van uit te halen naar onze voorzitter, die wél 7 op 7 werkt aan oplossingen voor het land.”
• Op Instagram reageerde Rousseau zelf over het strijkrelletje: “Ik vond dat we af moeten van die typische man-vrouwverdelingen die ingebakken zijn in onze cultuur. Een man kan het huishouden doen, een vrouw kan voor carrière gaan. Maak goede afspraken en steek mensen niet in rollenpatronen. (…) Mensen die in het huishouden geholpen worden door hun moeder zijn daarom geen seksist.”
• Niet dat het allemaal enig echt belang heeft in onderhandelingen, maar het zegt veel over welk spelletje momenteel al gespeeld wordt: wie is straks verantwoordelijk voor een mislukking, als een Arizona-coalitie strandt? Want op dit moment zijn er bitter weinig gunstige tekens.
• Overigens komen er wel wat signalen van bij de onderhandelaars dat de startnota ‘sociaal’ zal zijn: men wil ver gaan in het verleiden van de sp.a, en de deur naar de PS zelfs niet helemaal dichtdoen. Maar of dat zal volstaan om de zes partijen aan tafel te krijgen?
• Het kleine cdH laat ondertussen in La Libre en bij RTBF lekken wat zij als eisenlijstje hebben. De lijst zou zo’n vijf pagina’s zijn, en belangrijkste startpunten zijn een groeinorm van 3 procent voor de sociale zekerheid (een pak extra geld dus ten opzichte van de Zweedse coalitie, die wilde besparen) én een uitbreiding van de Riziv-nummers.
• Dat laatste is een bijzonder ontvlambaar punt: al jaren beperkt men aan Vlaamse kant de instroom van nieuwe artsen met een zogenaamde ‘numerus clausus’, terwijl men aan Franstalige kant systematisch weigerde dat te doen. Nu vragen dat ‘recht te trekken’, betekent de facto dat de Vlaamse partijen moeten inbinden.
• Wie zich overigens ook al roert: Marc Leemans, baas van de christelijke vakbond ACV, schreeuwt al dagen moord en brand op Twitter. Ook hij wil de lat voor een Arizona-coalitie hoog leggen: “Het Zweeds beleid zat scheef, het was niet rechtvaardig, niet solidair. We kregen minder publieke diensten, sociale zekerheid en koopkracht, en meer armoede en ongelijkheid. Dit beleid kreeg een rode keuringskaart van de kiezer. Dus geen depannage maar een totale revisie.”

Cui bono? Wie heeft er in feite belang bij zo’n mislukking?

• Verschillende bronnen binnen de onderhandelingen wijzen op de opvallende rol van Bouchez, die in het begin van z’n zelfgekozen aanstelling als medeonderhandelaar met het plan van een Arizona-coalitie, zonder de PS, kwam aandraven. Want zit de MR-voorzitter nog altijd op die koers?
• Bouchez heeft persoonlijk in de afgelopen maanden de schaduw van premier Sophie Wilmès (MR) zien groeien: in de peilingen schiet zij boven de MR-voorzitter, die ter plaatste trappelt. De kans dat zij in een Arizona-regering premier blijft, is zeer groot is: de Open Vld zal die post niet claimen, en de N-VA zal het van de andere niet krijgen. Op die manier dreigt Bouchez voor jaren achter z’n premier te moeten aanlopen. En dat terwijl z’n eigen ambities huizenhoog zijn.
• De ergernis over de houding van de eerste minister is overal nochtans huizenhoog: “Ze doet werkelijk niets, belt niemand, neemt geen enkel initiatief. Ze wacht gewoon tot anderen het vuile werk doen”, zegt een partijvoorzitter. “Ze heeft wel tijd om scholen in Brussel te bezoeken voor hun proclamatie, maar ondertussen geen tijd om een regering te maken? Hallucinant”, is de ergernis die bij een collega-voorzitter leeft.
• Om maar te zeggen: de analyses over de huidige bewoner van de Zestien zijn snoeihard, maar iedereen beseft tegelijk dat Wilmès moeilijk uit haar huidige positie te krijgen is. Maar zijzelf neigt toch ook veel mer naar de PS aan boord nemen, in plaats van met N-VA ten dans gaan.
• Bovendien blijft voor de MR het risico in een Arizona-coalitie groot: een zeer nipte constructie met 76 zetels, waarbij zij aan Franstalige kant aan het handje moeten lopen van cdH, een partij van 5 zetels. En bovendien zouden ze wel eens uit de Waalse regering geknikkerd kunnen worden, als ze de PS te veel irriteren.
• De kans is dus niet ondenkbaar dat de MR zowel cdH als sp.a wilde testen, maar er niet op rekende dat beide er zich niet zo snel zouden laten afrijden.

Van je voorgangers moet je het hebben: Net op moment dat de sp.a de communicatielijnen strak hield, doorbreekt oud-voorzitter Bruno Tobback (sp.a) de stilte.

• “In het clubje van gefrustreerde oud-voorzitters moet iedereen af en toe eens z’n zeg doen”, zo was gisteren de boutade in de Wetstraat.
• Immers, er was eerst Gwendolyn Rutten (Open Vld) die plots met haar uitval naar N-VA moest komen, en zo ‘nieuws’ maakte, dat Open Vld-voorzitter Lachaert bijzonder slecht uitkwam. Op het partijbureau maandag kreeg ze een tikje op de vingers van Lachaert, ook al was ze afwezig.
• Nu is er ook Bruno Tobback, de voormalige sp.a-voorzitter, die in De Standaard een Arizona-coalitie afbrandt: “Zo’n Arizona-coalitie is een onzinnig scenario. Waarom zouden wij zonder de PS in een regering moeten stappen die een trofee is voor de anderen? (…) Een fiscale herverdeling, een stevig klimaatbeleid en een gegarandeerde financiering van de sociale zekerheid, dat is sociaal beleid. Die partijen willen al sinds de verkiezingen niets anders dan een doorslagje van het Zweedse verhaal onder Michel.”
• Bij de top van sp.a reageerde men niet. Maar het laat zich raden hoe Rousseau, die staat op interne discipline, denkt over de onnodige uitval van Tobback, net op moment dat een spelletje zwartepieten wordt gespeeld.
• Overigens verscheen gisteren nog een ex-voorzitter op het toneel. Joëlle Milquet (cdH) kwam zowaar iedereen de les spellen: “Wat moet men doen om een regering te doen lukken, en wat ontbreekt op vreselijke manier? Anderen respecteren, persoonlijke en publieke confrontaties vermijden, weten wanneer te zwijgen, vertrouwelijkheid van gesprekken garanderen, staatsmanschap tonen boven electorale afwegingen!” Het las toch wat vreemd, voor diegenen die ooit in 2007 de onderhandelingen op Hertoginnedal meemaakten, met diezelfde Milquet in de hoofdrol als ‘superstoker’.
• “Ach, die oud-voorzitters. Rutten heeft misschien Lachaert toch één groot cadeau gedaan: nu kan Open Vld echt niet meer terug naar Vivaldi. De bewieroking van de PS door de oud-voorzitter, plus de diabolisering van de N-VA … Als Lachaert nu nog terugloopt naar diezelfde PS, geeft hij Rutten alsnog haar zin.”

Opvallend om te volgen: Binnen de federale regering was er weer spanning over een ministerieel besluit.

• Verschillende burgemeesters, en ook de Vereniging voor Steden en Gemeenten, reageerden de afgelopen dagen bijzonder boos, omdat er maar geen ministerieel besluit kwam dat de maatregelen van de Nationale Veiligheidsraad van vorige woensdag regelde. Vandaag gaan een heel pak versoepelingen in, onder meer voor feestzalen, markten en andere evenementen.
• Maar de details van die maatregelen kwamen maar niet door. Binnen de regering wijst men naar de premier, die op de rem ging staan om een beslissing te nemen. Alles draaide rond de spanning tussen commerciële activiteiten, en privéactiviteiten. “Een evenement van 50 personen mag wel, maar een feestje in de tuin met 50 mensen mag niet? Dat spanningsveld was moeilijk vol te houden”, zo duidt een regeringsbron.
• Verschillende politieke spelers drongen erop aan om dat gelijk te trekken: waarom zou men absoluut vasthouden aan ‘bubbels’ van vijftien mensen voor privégezinnen, en mensen bijvoorbeeld dus geen communiefeest in de eigen tuin kunnen houden, als het wél mag in een feestzaal?
• “De Zestien is niet de moedigste actor in deze crisis“, is binnen de regering te horen. Elders in de restregering wijst men erop dat “op een privéfeest iedereen elkaar kent, terwijl dat op een trouw of officieel event niet het geval is”. Dat verschil, met veel minder fysieke interactie op de tweede categorie, maakt dat de maatregelen voor privé-events dus streng blijven. “Maar het klopt dat dit erg lang aansleepte, die discussie”, zo is te horen.

Gênant, gênant, gênant: Een herdenking van 60 jaar onafhankelijkheid van Congo gaat linguïstisch de mist in.

• De premier Sophie Wilmès (MR), maar ook de Brusselse minister-president Rudi Vervoort (PS) waren gisteren in Elsene, voor een herdenking en feestje rond de 60-jarige onafhankelijkheid van de voormalige Belgische kolonie, Congo. In Elsene woont in de Matonge-wijk een grote Congolese gemeenschap.
• De bedoeling was er ook een herdenkingsplaat aan het stadhuis te onthullen. Maar dat werd een pijnlijke affaire: op de plaat bleken in het Nederlandstalige tekstje liefst vier taalfouten op te duiken.
  • “het 60ste verjaardag”,
  • “de Democratische Republiek van Congo”,
  • “ingehuld door”,
  • “burgmeester Elsene”.
• Het gemeentebestuur van Elsene liet meteen in een mededeling weten dat ze de gedenkplaat zouden aanpassen. “De gemeente Elsene verontschuldigd (sic) zich, en laat de plaat vrijdag vervangen”, zo schreven ze.

Opvallend: Straks geen ‘Vranckx’ meer als merk bij VRT?

• De VRT onderhandelt momenteel met de Vlaamse regering over een nieuwe beheersovereenkomst. Zo’n overeenkomst legt de krijtlijnen vast voor de openbare omroep en haar leiders, voor de komende jaren. In een bericht van Belga kwamen al een paar rode lijnen naar boven, voor de regering Jambon I. Die zijn opvallend.
• “De VRT moet een terughoudende houding aannemen tegen de zelfpromotie en vedettecultus van VRT-medewerkers en schermgezichten“, zo staat in de resolutie van de meerderheidspartijen te lezen. De kans is dus zeer groot dat de VRT dit zal moeten opnemen in de finale beheersovereenkomst.
• Meteen komen dus programma’s die opgebouwd zijn rond één bekende figuur, zoals bijvoorbeeld journalist Rudi Vranckx, in de kijker. Maar ook in hun portefeuille dreigen de BV’s bij de VRT het te gaan voelen: de meerderheidspartijen willen het verbieden dat er opgeboden wordt voor populaire schermgezichten.
• Niet verrassend zit er ook een stevige ‘Vlaamse stempel’ in de verlangens van de Vlaamse regering: “De VRT moet bijdragen aan de Vlaamse identiteit, waarbij de Vlaamse canon een rol kan spelen. De VRT moet een voorbeeldrol spelen in het gebruik van de standaardtaal en de radioprogramma’s moeten blijvende aandacht tonen voor Nederlandstalige muziek.”

Interessant om te volgen: Franstalig veto om proces terreuraanslagen niet voor assisen te laten doorgaan.

• Vandaag stemmen in de Kamer de partijen over een belangrijk voorstel rond terreurprocessen in dit land. Het voorstel is simpel: haal dat soort processen uit het systeem van assisen en een volksjury, en laat het door beroepsrechters voor een correctionele rechtbank beoordelen.
• Het voorstel komt er mee op vraag van de magistraten zelf. Begin dit jaar vroeg federaal procureur Frédéric Van Leeuw met aandrang om de procedure te wijzigen. Het assisenproces over de terreuraanslagen van 22 maart 2016 in Zaventem en het metrostation Maalbeek gaat normaal gezien volgend jaar door. Maar de kans op procedurefouten bij zo’n monsterproces is gigantisch: er zijn 30.000 schuldvragen.
• Met een volksjury dus niet te doen. Bovendien vreest men ook dat die twaalf juryleden, die zich een half jaar moeten vrijstellen om het proces bij te wonen, ook bedreigd kunnen worden. Daarom vroeg Van Leeuw om de grondwet te wijzigen, en terreurprocessen naar de correctionele rechtbank te sturen.
• Maar dat ligt gevoelig. Huidig minister van Justitie Koen Geens (CD&V) wilde al langer heel de assisenprocedure wijzigen. Maar de Franstalige partijen reageren als de dood: zij willen vasthouden aan de mondelinge procedure en een goede oude volksjury.
• Die afkeer om assisen af te schaffen, zet zich nu door. Op Ecolo na willen alle Franstalige partijen tegenstemmen, terwijl alle Vlaamse partijen voor zijn. Zo komt men niet aan een tweederdemeerderheid die nodig is om het bewuste artikel 150 van de Grondwet te wijzigen. Dat bezorgt meteen het terreurproces dat volgt straks een huizenhoog probleem.