Het debat over patenten woedt nog steeds in België. De opheffing van patenten zal er volgens de voorstanders voor zorgen dat iedereen, ook de armste landen, kan worden ingeënt. Vaccinatie op nationale schaal verliest op lange termijn elke betekenis. De strijd tegen Covid-19 kan alleen worden gewonnen als de hele wereld wordt ingeënt, anders kunnen overal nieuwe varianten opduiken. Het onthullen van de geheime formules van vaccins is op papier een leuk idee, maar in de praktijk is het ingewikkelder.
Tijdens De Afspraak maandagavond pleitte de minister van Ontwikkelingssamenwerking, Meryame Kitir (sp.a), voor het opheffen van de vaccinpatenten, zodat ze in grotere hoeveelheden kunnen worden geproduceerd. Dit is een lovenswaardig doel: vaccins zouden dan ten goede kunnen komen aan zoveel mogelijk mensen, ook in de armste landen. De minister verbond de federale regering tot deze aanpak.
Onmiddellijke reactie van Georges-Louis Bouchez, voorzitter van de MR: ‘Nee, de regering verdedigt niet het einde van de patenten. Helpen met vaccineren in ontwikkelingslanden is een must. De instandhouding van de onderzoek- en ontwikkelingscapaciteiten is even belangrijk. Patenten zijn een garantie voor investeringen in vooruitgang.’
De minister voor Ontwikkelingssamenwerking had het over een tijdelijke opheffing van de patenten, maar is dat wel haalbaar? Zodra je de doos opent, kun je hem niet echt sluiten.
Egbert Lachaert, voorzitter van de Open VLD, meent dat het standpunt van de regering erin bestaat de patenten van bepaalde vaccins vrij te geven, zoals dat van Covax – het vaccin dat onder de auspiciën van de WGO staat, maar gefinancierd en ontworpen is door de rijke landen.
Druk van Big Pharma
De grote farmabedrijven luiden de alarmbel. Door de intellectuele eigendomsrechten op te schorten, zou een veelbelovende technologie in handen van Rusland en China kunnen vallen. Het gaat hier om vaccins op basis van mRNA, die een hele reeks oplossingen zouden kunnen bieden voor ongeneeslijke ziekten zoals AIDS of bepaalde vormen van kanker. Intellectuele eigendom is ook het bedrijfsmodel van deze bedrijven. Iedereen die zijn vaccins zou kunnen produceren, zal een enorme druk op de prijzen uitoefenen.
Er moet wel gezegd worden dat de sequentiebepalingen van de mRNA-vaccins van Moderna en Pfizer/BioNTech reeds door onderzoekers van de universiteit van Stanford zijn vrijgegeven, maar dat de exploitatie ervan door derden nog steeds verboden is.
Zuid-Afrika en India hebben in november reeds gepleit voor de tijdelijke opschorting van vaccinpatenten. Destijds wees Donald Trump hun verzoek af, samen met het VK, de EU en Zwitserland. Sindsdien hebben 60 andere landen zich bij de twee BRICS-landen gevoegd.
De druk op de Amerikaanse president Joe Biden neemt toe. 170 voormalige directieleden en Nobelprijswinnaars hebben gepleit voor het stopzetten van patenten op vaccins. Maar Big Pharma zegt dat het al alles doet wat het kan om de productie te verhogen. Volgens hen zijn het niet de octrooien maar de ‘mondiale productieknelpunten’ die de toegang tot vaccins voor de armste landen vertragen.
Vaccinveiligheid in gevaar
Bill Gates is ook tegen de afschaffing van de patenten. Dit is normaal voor een man wiens rijkdom voornamelijk gebaseerd is op intellectueel eigendom. De miljardair beargumenteert zijn punt in een interview met Sky News: ‘Er zijn maar een beperkt aantal vaccinfabrieken in de wereld en de mensen vinden de veiligheid van de vaccins heel belangrijk. En dus om iets te verplaatsen dat nog nooit is gedaan – om bijvoorbeeld een vaccin van een fabriek naar een fabriek in India te verplaatsen – dat is nieuw – het is alleen door onze subsidies en deskundigheid dat dat kan gebeuren.’
Voor de miljardair staat de veiligheid van vaccins op het spel, door de toverformule vrij te geven maak je deze technologie beschikbaar voor iedereen, zonder echte controle: ‘Elk productieproces moet met grote zorg worden onderzocht.’
(lb)
Lees ook: