Waarom België naar Mali trekt met 250 militairen: na Afghanistan moet de EU het zelf gaan doen, met een stevige testcase in de Sahel

België beslist om volgend jaar liefst 250 militairen te sturen naar Mali, voor de Europese operatie Takuba. De EU wil er tonen dat, na het debacle met de VS in Afghanistan, zij zelf militair hun boontjes willen en kunnen doppen. Na eerder Belgische missies met de VN en de EU waagt het Belgische leger zich nu volop in het wespennest van de Sahel. “We willen het anders doen, we hebben lessen geleerd uit Afghanistan”, klinkt het binnen Vivaldi. Meteen staat er veel op het spel: het draait om de militaire geloofwaardigheid van de EU. Daarbij komen ze tegenover hardnekkige jihadisten te staan, maar ook de Russen, met hun ‘Wagner’-huurlingen.

In het nieuws: Een Belgisch-Franse top op het Egmont-paleis.

De details: De Fransen komen met een hele delegatie naar Brussel, en slepen symbolisch een toezegging voor Mali uit de brand.

Het was een hele plejade aan Franse ministers, die gisteren neerstreek in Brussel voor een Franco-Belge top, officieel het ‘Val Duchesse-overleg’. Dat ontstond in 2016 als politiek signaal na de terreuraanslagen in Parijs – een maand later zouden de aanslagen in Brussel plaatsvinden – en moet een traditie worden. Al was de top voor de duidelijkheid deze keer niet op Hertoginnedal (Val Duchesse), maar op het Egmontpaleis.
Naast de weinig charismatische premier Jean Castex kwamen ook Gérald Darmanin, de minister van Binnenlandse Zaken, Eric Dupond-Moretti, de minister van Justitie, Florence Parly, de minister van Defensie en Clément Beaune, de staatssecretaris van Europese Zaken mee afgezakt.
Aan Belgische kant mochten Annelies Verlinden (CD&V) op Binnenlandse zaken, Sophie Wilmès (MR) op Buitenlandse Zaken, Vincent Van Quickenborne (Open Vld) op Justitie en Ludivine Dedonder (PS) op Defensie opdraven.
Met een vuistje verwelkomde premier Alexander De Croo (Open Vld) zijn tegenhanger Castex. 24 uur later kon hij zich dat al betreuren: Castex, die wel gevaccineerd is en al eerder Covid had, testte positief en moet nu tien dagen in quarantaine. Alle Belgische ministers, inclusief de premier, zijn nu ook getest en preventief in quarantaine gezet. Tot ze negatief testen zijn de dus geïsoleerd.

De essentie: De Frans-Belgische relaties zijn nooit beter geweest.

Toch kon het coronanieuws over Castex achteraf de pret nauwelijks bederven. Want eens te meer bleek hoe stevig België zich de laatste jaren in het kielzog van een Franse koers heeft gezet, in Europa en mondiaal.
Dat heeft veel te maken met persoonlijke relaties: Emmanuel Macron liet zich als Franse president met zijn ‘La Republique en Marche’-partij door Charles Michel, Xavier Bettel en Mark Rutten, de Benelux-premiers, in de Europese liberale familie en de ALDE-fractie in het Europees Parlement loodsen. Macron beloonde Michel door mee te zorgen dat die de topjob van voorzitter van de Europese Raad kreeg.
Michel had veel over voor die relaties met de Fransen: in het conflict binnen zijn regering over het Marrakesh-pact speelde de invloed van Macron zeker een rol. Terwijl de N-VA stevig op de rem ging staan, kwam de Franse president naar Brussel afgezakt, om daar een stevig pleidooi te houden om wél in dat verdrag te stappen. Michel z’n regering viel, maar de topjob kwam er zes maand later toch.
Die banden tussen Macron en het kerngroepje van Europese liberalen, met nu Alexander De Croo als opvolger van Michel, zijn nog steeds diep: ze delen onder meer een erg pro-Europese overtuiging (als dat Frankrijk uitkomt wordt die wel eens vergeten) en willen de EU ook internationaal versterken.
Wat ook meespeelt: het is een publiek geheim dat De Croo al nadenkt over een carrière na zijn verblijf in de Zestien, en van een internationale topjob droomt. Dan is de steun van Macron geen onbelangrijk element: het is dus ook persoonlijk van belang om de banden gaaf te houden.

Concreet: Twee belangrijke dossiers kwamen uit het Frans-Belgisch overleg.

De Fransen drongen zelf erg op aan om het dossier van Asiel en Migratie op tafel te leggen. Daardoor schoof ook Sammy Madhi (CD&V), de staatssecretaris voor Asiel en Migratie mee aan, al bleef hij wel ver genoeg weg van de Fransen om niet in quarantaine te moeten.
De Franse regering kampt al langer met het bijzonder moeilijke dossier van illegale migratie richting het Verenigd Koninkrijk (VK): vanuit de Kanaalzone wagen mensen zonder papieren de gevaarlijke oversteek, tot frustratie van de Britten. Tegelijk kreeg Frankrijk ook niet de beloofde fondsen van het VK, waardoor de zaak leek te escaleren: de zoveelste wrijving post-Brexit.
Maar de Franse regering keek ook naar België: vanuit dit land komen ook erg veel mensen zonder papieren in Calais en omstreken terecht. Met een handige zet wist de Vivaldi-coalitie een antwoord te geven: wat als Frontex, het Europees agentschap dat de EU-grenzen moet bewaken, nu eens ingezet wordt? Deze keer niet om illegalen buiten te houden, maar net binnen de EU.
De Fransen hapten: dan kunnen meteen EU-middelen ingezet worden, plus personeel van Frontex, wat de druk op Belgische en Franse diensten kan verminderen in de Kanaalzone. De vraag is of de EU zelf akkoord zal gaan: vluchtelingen binnenhouden is wel een nieuwigheid. Maar Frankrijk, dat voorzitter is van de EU de eerste zes maanden van 2022, wil het op de Europese Raad agenderen, en toestemming vragen.
Daarnaast is er een belangrijke politieke toezegging van België, die De Croo in de verf zette: in 2022 zal de Belgische defensie zo’n 250 militairen naar Mali te sturen, voor de Takuba Task Force. Al midden november besliste de Belgische regering op twee ministerraden om de grote groep militairen, vooral special forces zullen dat zijn, te sturen. Maar het kwam premier De Croo handig uit om nu met die aankondiging te zwaaien, en zo mee te helpen een ‘Frans’ probleem op te lossen.

The Big Picture: De militaire dreiging in de Sahel baart wel zorgen, ook bij de top van Defensie. Maar het past in het nieuwe strategische denken, post-Afghanistan.

Het gaat allerminst om een eenvoudige opdracht, die Takuba-missie. Mali wordt door specialisten al ‘het nieuwe Afghanistan’ genoemd: een eindeloze militaire missie, zonder veel hoop op echte verbetering van de toestand.
Alleen, wat gebeurde in Kaboel, door de plotse, eenzijdige aankondiging van de Amerikanen om weg te trekken, heeft velen in de EU aan het denken gezet. “In andere theaters, met name in de Sahel, willen we het toch anders doen. We hebben lessen geleerd uit Afghanistan. We kunnen niet meer op de Amerikanen leunen. En zelfs met de Fransen weet je het ook nooit, dat zou hetzelfde kunnen zijn op een dag”, zo is te horen in de hoogste kringen van Vivaldi.
Mali ligt daarbij in het hart van een strijd die Europa moet voeren in de Sahel tegen steeds meer oprukkende jihadisten. Die voeren vanuit het noorden, grotendeels woestijngebied, een militaire strijd tegen het regime van Bamako, waarbij terrorisme, gewapende bendeactiviteiten en etnische stammenstrijd helemaal door elkaar lopen.
Traditioneel beschouwden de Fransen het als hun ‘achtertuin’ en hielden ze altijd een sterke militaire aanwezigheid, onder meer in buurland Tsjaad. Al in 2014 startte Frankrijk er operatie Barkhane, waarbij ze met 5.100 militairen en een hoofdkwartier in Ndjamena in Tjsaad probeerden om de islamisten in Mali de kop in te drukken.
Maar zeven jaar later is Barkhane geen succes: de jihadisten zijn niet weg, en Frankrijk wil en kan niet meer alleen alle lasten dragen. De rekening loopt op, ook menselijk, met meer dan 50 dode Franse soldaten. Ondertussen hield de EU zich al bezig met het opleiden van de Malinese troepen, waardoor ook Belgische militairen in Mali belandden de afgelopen jaren. En ook de VN heeft er blauwhelmen, waar België ook aan deelnam. Op dit moment zijn nog zo’n 100 Belgische militairen in Mali. Maar beide missies waren en zijn nooit ‘harde’ gevechtsmissies zoals Barkhane.
In maart 2020 kwam dan de Takuba Task Force, die op termijn Barkhane moet vervangen, onder de EU-vlag. Ondertussen hebben de Zweden de leiding genomen en zijn ze met zo’n 150 man en drie helikopters ter plaatse. Maar Frankrijk levert nog altijd de helft van de 600 man op dit moment, en blijft de militaire ruggengraat. Alleen, straks moet Takuba veel sterker worden. “Meerdere landen hebben ons de vraag gesteld, wij hebben dat dus bekeken en goedgekeurd”, klinkt het op het kabinet van minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS).
Dat wil niet zeggen dat men binnen de regering de toestand in Mali als rooskleurig inschat: “De situatie daar is helemaal niet evident. Met verkiezingen die eraan komen, met ook inmenging van de Russen“, zo stelt een hoge bron. “Het zal heel 2022 de grootste bekommernis van Dedonder worden.”
Want de EU moet dus in een gat stappen, dat de Fransen toch wat laten. Militair gezien wordt het dus een opdracht zoals België er de laatste jaren niet veel meer gehad heeft. Bijkomend probleem is dat Mali zelf niet stabiel is, na een staatsgreep. In april zijn democratisch verkiezingen gepland. Dedonder, die duidelijk minder voluntaristisch is dan haar premier, wil dus goed afwegen wat het precieze risico is, voor er definitief groen licht komt. Zij is meer bekommerd om mogelijke body bags, dan om België binnen de EU de nodige standing te geven.
En met die instabiliteit in Mali alleen is niet alles gezegd: de Malinezen kijken naar de Russen. Eind augustus kondigde militairen van Mali aan een beroep te willen doen op ‘Wagner’, de beruchte groep Russische huurlingen. Die hielpen onder meer mee het Assad-regime in het zadel te houden in Syrië, vochten in Libië en de Centraal-Afrikaanse Republiek, telkens in bijzonder schimmige omstandigheden. Het is duidelijk dat Wagner een methode is van Poetin om mee een internationale stempel te drukken.
De Fransen reageerden meteen woest op dat idee om 1.000 huurlingen aan te trekken, voorlopig kwam het nog niet zo ver. Dit weekend herhaalde de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Anthony Blinken in Dakar dat de VS niet wil dat “Russische groepen zich komen moeien in Mali”.
Maar in Brussel kijkt men niet meer naar Washington: “Afrika is echt een probleem, een probleem van Europa. We kunnen daar niet naast, we moeten in de Sahel tussenkomen. Het is nu een Europese missie, en elk land versterkt straks zijn inbreng. Maar die terroristische groepen schuiven op, en duiken ook daar steeds meer op”, zo is in regeringskringen te horen.
Opvallend: vanuit de oppositie reageerde Theo Francken (N-VA) al scherp: “Waar zijn we mee bezig? De operatie Takuba in Mali is een avontuur zonder einde, een moeras en een wespennest“, zo tweette hij. De vraag is straks wat de N-VA dan als alternatief voorstelt.

Opvallend: Ook de Vlaamse regering heeft last van corona.

Na Matthias Diependaele (N-VA), de Vlaamse minister van Begroting, is nu ook Benjamin Dalle (CD&V) geveld door corona. Het coronavirus heeft ook de Vlaamse regering te pakken. Vrijdag was er nog een ministerraad, maar zondag kondigde Diependaele aan dat hij positief testte. “We slaan er ons wel door. Zonder klagen, met de nodige Vlaamse veerkracht en ook wel een beetje Dafalgan …”
En gisteren volgde dan minister van Jeugd en Media, Dalle. “Voorlopig vallen de symptomen mee. Bedankt voor alle berichtjes met steun”, liet die weten.
Wie geen last daarvan heeft, is Jan Jambon (N-VA). De minister-president blijft verwoed reizen, om “Vlaanderen op de kaart te zetten”. De bestemmingen zijn daarbij nogal klassiek voor een N-VA’er: na Baskenland en Catalonië vorige week, was deze keer Schotland aan de beurt, waar hij op de koffie ging met Nicola Sturgeon, de Schotse eerste minister, en uiteraard leider van de SNP, de Schotse nationalisten, die dromen van onafhankelijkheid.
“Meer economische samenwerking, zeker met onze Vlaamse havens, stond hoog op de agenda. We hadden het ook over de plannen van haar regering voor een nieuw onafhankelijkheidsreferendum, mogelijk in 2023”, zo liet Jambon weten.

Het verbod van de dag: Carl Decaluwé (CD&V) heeft weer iets gevonden om te verbieden.

Elke dag is een nieuwe kans voor de West-Vlaamse gouverneur Carl Decaluwé (CD&V) om zich in het nieuws te wringen, bijna altijd door iets te verbieden, of een of andere forse actie aan te kondigen die de vrijheid van burgers inperkt.
Zo ook vandaag: hij wil bij Wintergloed, een stadswandeling in Brugge, verplichten om de coronapas te gebruiken, “of ik las het af”. “Voor massa-evenementen is een Covid Safe Ticket verplicht en dit is een massa-evenement. Als ze geen coronapas vragen, moet ik besluiten dat het niet mag doorgaan”, zo stelde hij op Radio 2.
Partijgenoot en Brugs burgemeester Dirk De fauw is niet opgezet met die zoveelste profilering van Decaluwé. “Een toegangscontrole is moeilijk te organiseren omdat er heel wat mensen langs het parcours wonen en werken”, zo stelt hij. En hij is allerminst onder de indruk van Decaluwé zijn dreigement. “Zijn besluit zal rap vernietigd worden. De lichtwandeling is niets meer dan een verlichting van de stad. “Als dat niet mag, kunnen we even goed alle kerstverlichting weghalen.”
Het opbod van Decaluwé en Cathy Berx, de gouverneurs van West-Vlaanderen en Antwerpen, die tijdens de corona-aanpak te pas en te onpas met forse maatregelen zwaaien, als felste sheriffs van het dorp, irriteert de CD&V-top al langer. “Maar we kunnen er niets aan doen, ze zijn vast benoemd”, zo klinkt het in de wandelgangen.

Afgelast: CD&V krijgt geen groot ‘doorstartcongres’ dit jaar.

Binnen CD&V was er niemand die het grote vernieuwingscongres van 11 december nu echt als het ‘finaal examen’ van voorzitter Joachim Coens zag. In de pers werd in de aanloop naar dat congres nogal hoogdravend gedaan: de voorzitter, rond wiens rol de twijfels blijven opsteken, zou daar het ultieme bewijs moeten leveren dat hij de job aankan.
Bij de partijtop klonk ondertussen toch een gematigder verhaal: pas eind 2022 zijn er nieuwe voorzittersverkiezingen, tegen dan zou er nog veel kunnen gebeuren. “We gaan Coens niet plots buitendragen omdat dat congres nu geen radicale verandering teweegbrengt”, zo klonk het vorige week nog.
Maar veel gebeurt er hoe dan ook niet meer tot eind dit jaar nu, definitief. Want de corona-opstoot zorgt ervoor dat CD&V van haar vernieuwingscongres een soort onlineversie maakt, die veel minder vonken kan en moet geven. Meteen verkast een herpositionering van de partij, inclusief nieuw logo en mogelijk nieuwe naam, naar een moment in het voorjaar van 2022. Dat wordt dan een ‘boosterfeest’.

Rumble in the jungle: Het zit er bovenarms op tussen Conner Rousseau (Vooruit) en Tom Van Grieken (Vlaams Belang) over de betoging van afgelopen zondag.

Opvallend was ze wel, de Facebook-post die de socialistische voorzitter Conner Rousseau plaatste, na afloop van de betoging tegen het coronabeleid zondag. Die werd ontaard door stevige rellen met de politie en vernielingen in de hoofdstad.
Vlaams Belang was de enige partij die manifest mobiliseerde voor de betoging. Maar Rousseau ging in een post op Facebook nog een stapje verder. “Vlaams Belangers en antivaxers bekogelen de politie. Midden in een gezondheidscrisis. Laat u nooit wijsmaken dat die partij de politie steunt. Enkel als het is om gekleurde mensen slecht te maken. Respect voor de politiemensen die deze debielen weeral moeten trotseren. Ondertussen ploeteren ze voort in de ziekenhuizen. Hoedje af voor hen”, haalde hij uit.
Daarmee haalde Rousseau meteen het scherpste naar boven in de meestal beleefde Tom Van Grieken. “Wat een ongelofelijke leugenachtige kwal is Conner Rousseau eigenlijk”, zo sneerde hij. Waarna hij een hele reeks beelden van relschoppers gaf, en zijn volgers “zelf wilde laten oordelen”.
De kwaadheid van Van Grieken is ondertussen nog niet gezakt. Al twee dagen blijft hij tweeten over de beschuldiging. “Al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt ze wel”, zo stelt hij. Daarbij schermt hij met krantenkoppen, onder meer in Het Laatste Nieuws, waar men het heeft over “relschoppers die gekende voetbalhooligans en Brusselse jongeren waren”.
En opvallend, hij roept VRT- en Knack-journalist Rien Emmery, gekend als “Arbiter”, omdat hij fact checks doet, op om dit ook te onderzoeken. “Ah nee… tis een sos, dan knijpt Arbiter wel een oogje dicht. Voor de goede zaak uiteraard.” Ook vanmorgen had hij het nog eens daarover: “Al meer dan 5.000 mensen regeerden (sic) op de leugens van Rousseau. Geen enkele journalist, laat staan Emmery, die hem daarop aanspreekt. Over de linkse kameraad geen kwaad.”
Bij Rousseau klinkt het dan weer dat hij geen woord terugneemt van wat hij zei.