Methaan is een broeikasgas dat volgens de laatste beoordeling van het Intergouvernementeel Panel inzake klimaatverandering (IPCC) ongeveer 0,5°C aan de opwarming van de aarde heeft bijgedragen. Elk molecuul methaan dat aan de atmosfeer wordt toegevoegd, is ongeveer 26 keer krachtiger voor het veroorzaken van opwarming dan een CO2-molecuul, maar het blijft slechts ongeveer tien jaar in de atmosfeer. Methaan lekt uit olie- en gasbronnen, stortplaatsen en wordt uitgestoten door vee.

Landen die de overeenkomst hebben ondertekend, omvatten tweederde van de wereldeconomie, maar de helft van de 30 grootste methaanuitstoters, waaronder Brazilië, China, India en Rusland hebben echter op het moment van schrijven nog niet getekend. Elke vermindering van de uitstoot van broeikasgassen is vooruitgang in de richting van de temperatuurdoelstellingen van de Overeenkomst van Parijs. Dat valt niet te ontkennen. Maar er leeft bij klimaatexperts wel een beetje de schrik dat deze deal een doekje voor het bloeden is om te verdoezelen dat er nauwelijks inspanningen zullen worden geleverd om de belangrijkste oorzaak van de opwarming van de aarde, fossiele CO2-uitstoot, aan te pakken. Of: het is echt niet met de haren getrokken om te stellen dat de methaandeal politiek gemotiveerd is: een snelle win, een PR-opsteker die voorbijgaat aan de olifant in de kamer. Behoudens er nog andere spectaculaire dingen in Glasgow uit de hoed zouden komen.

Het effect van methaanreductie

Hoe kan methaanreductie zoveel effectiever zijn dan CO2-reductie, als methaan minder bijdraagt ​​aan de opwarming van de aarde dan CO2? Dat komt omdat methaan veel korter in de atmosfeer leeft dan CO2, en daarom reduceert het verminderen van de uitstoot van methaan de hoeveelheid methaan in de atmosfeer ook snel, binnen tientallen jaren.

Methaan heeft een halfwaardetijd van ongeveer tien jaar, dus ruwweg gezegd, als je vandaag 10 ton methaan uitstoot, blijft er na tien jaar nog 5 ton in de atmosfeer. Als we vandaag volledig zouden stoppen met het uitstoten van methaan, zou de door methaan veroorzaakte opwarming van de aarde over ongeveer 20 jaar halveren. Dat staat in schril contrast met CO2, dat zo lang in het klimaatsysteem leeft dat zelfs zonder bijkomende uitstoot de door CO2 veroorzaakte opwarming van de aarde eeuwenlang hetzelfde zal blijven. Dit is de reden waarom langzame vooruitgang op het gebied van CO2-reductie zo schadelijk is. Elke ton CO2 die we uitstoten, blijft honderden, mogelijk zelfs duizenden jaren in het klimaatsysteem en zal de planeet opwarmen.

Een vermindering van de methaanemissies levert een snelle overwinning op als het gaat om het afschaven van enkele tienden van een graad van de opwarming van de aarde. Deze temperatuurdaling is echter evenredig met de snelheid waarmee de methaanemissies worden verminderd. Dus zodra de reducties stoppen (we stabiliseren bijvoorbeeld de wereldwijde methaanemissies op 30 procent onder het niveau van 2020), zal de door methaan veroorzaakte opwarming stabiliseren en dan opnieuw langzaam weer beginnen te stijgen.

Dat komt omdat terwijl de atmosfeer relatief snel (een paar jaar) op veranderingen in broeikasgasniveaus reageert, de oceanen, die ook broeikasgassen absorberen, veel langzamer reageren. Het hele klimaatsysteem zou honderden jaren nodig hebben om weer in evenwicht te geraken, en dus als we de samenstelling van de atmosfeer “bevriezen”, zou de temperatuur in de loop van de eeuwen toch nog langzaam stijgen. Als we de methaanemissies na 2030 zouden kunnen verminderen met een snelheid van ongeveer 3 à 5 procent per decennium, zou dit de langzame equilibratie tegengaan en een stabiel niveau van door methaan veroorzaakte opwarming van de aarde opleveren.

Twee conclusies

Het feit dat de vermindering van de methaanemissies de temperatuur alleen op korte termijn verlaagt, heeft ertoe geleid dat er twee verschillende conclusies zijn getrokken uit dezelfde fundamentele wetenschap.

De eerste is dat het terugdringen van methaanemissies sneller resultaten oplevert dan het terugdringen van de CO2-uitstoot, en dat we het daarom zeker moeten doen om een handrem op de opwarming van de aarde te zetten. Dit argument geeft prioriteit aan het beperken van de opwarming van de aarde op korte termijn. Als er echter middelen worden besteed aan methaanreductie in plaats van CO2-reductie (zoals door een bedrijf met een vast budget voor emissiereductieprojecten), dan zullen de temperaturen op korte termijn lager zijn, maar hoger op lange termijn.

Conclusie twee is daarom dat we CO2-reductie prioriteit moeten geven boven methaanreductie. Het cumulatieve karakter van CO2 betekent dat als we in 2050 netto nul bereiken met snelle actie vanaf 2025, we een lagere totale CO2-uitstoot en dus lagere temperaturen zullen hebben dan wanneer we nog langer uitstellen en pas in 2035 beginnen met het verminderen van de uitstoot. Alle inspanningen moeten gaan naar CO2-reductie, en totdat we er zeker van zijn dat we op de goede weg zijn met CO2, moeten we geen tijd verliezen met methaan.

Kiezen tussen nu, later of allebei

Deze twee conclusies komen voort uit dezelfde wetenschap. Tenzij we op twee fronten tegelijk kunnen handelen, riskeren we dus dat actie op methaan onvermijdelijk afbreuk doet aan acties op CO2. De vraag is dus of we prioriteit moeten geven aan het stoppen van de opwarming op korte termijn, zodat de samenleving zich kan aanpassen aan een iets meer geleidelijke klimaatverandering, en hopen dat we tegen 2100 koolstofverwijdering en -opslag onder de knie hebben.

Het is het geweldig dat methaan op de agenda staat op COP26 – zolang de politieke discussies gebaseerd zijn op een solide basis van de wetenschap, zodat de gevolgen van eventuele beslissingen worden begrepen.

En hoewel deze tegengestelde standpunten misschien verwarrend lijken, is er één simpel feit waar niemand het mee oneens kan zijn. Fossiele brandstoffen zijn de oorzaak van ongeveer een derde van alle antropogene methaanemissies. Als we daarom de winning en het gebruik van fossiele brandstoffen tegen 2030 zouden stoppen, zou de methaanbelofte worden bereikt op hetzelfde moment dat de meeste antropogene CO2-emissies worden geëlimineerd. Zo simpel is het. (mah)