Een van de vele plotwendingen ten gevolge van Vladimir Poetins inval in Oekraïne, is een nieuwe golf aanvragen voor het EU-lidmaatschap van Oost-Europese en Kaukasische landen. Na de met veel publiciteit omgeven ondertekening van de aanvraagdocumenten door de Oekraïense president Volodimir Zelenski, gevolgd door hetzelfde proces in Georgië, heeft Moldavië zich nu bij de beweging aangesloten.
“Moldavië heeft er dertig jaar over gedaan om volwassen te worden, maar vandaag is het land klaar om verantwoordelijkheid te nemen voor zijn eigen toekomst”, zei de Moldavische president Maia Sandu, voordat ze het ondertekende document voor de tv-camera’s omhooghield, meldde Euractiv. “We willen in vrede leven, in welvaart, deel uitmaken van de vrije wereld. Sommige beslissingen vergen tijd, andere moeten snel en doortastend worden genomen, waarbij gebruik moet worden gemaakt van de kansen die een veranderende wereld biedt”. De aanvraag zal in de komende dagen naar Brussel worden gezonden, zei zij.
Jawoord?
Dit betekent echter niet dat deze aanvragen, hoe uitzonderlijk ook, Europa subito presto tot een jawoord zullen drijven. De Commissie moet eerst de aanvragen onderzoeken en advies uitbrengen, en vervolgens moet de Raad van Europa unaniem besluiten om toetredingsonderhandelingen te openen. Pas dan bereikt de Unie overeenstemming over de toetredingsvoorwaarden en beginnen de onderhandelingen met de kandidaat-lidstaat. Een proces dat, op zichzelf, gewoonlijk verscheidene jaren in beslag neemt.
“Het vergt enige tijd”, bevestigde Charles Michel, voorzitter van de Europese Raad, op LN 24, “ook al ben ik van mening dat we, gezien de situatie, op zijn minst politiek kunnen onderzoeken hoe we de banden met Oekraïne kunnen aanhalen. De status van kandidaat-lidstaat is één optie, maar we kunnen ook sterker gebruik maken van de huidige associatieovereenkomst, bijvoorbeeld door ervoor te zorgen dat de Oekraïense infrastructuurnetwerken op Europa worden aangesloten, om een eventueel lidmaatschap te vergemakkelijken.”
Strikte criteria
De kandidaten moeten echter aan een aantal vrij strikte criteria voldoen; een groot hindernissenparcours voor deze landen. Oekraïnes mogelijke lidmaatschap ligt al sinds 2005 op tafel, maar de deelname van het land aan post-Sovjet-integratieprojecten, zoals de Euraziatische Economische Gemeenschap (EGA), heeft het proces vertraagd. Voor Moldavië is het nog ingewikkelder omdat het land niet soeverein is over zijn gehele grondgebied sinds Transnistrië zich heeft afgescheiden – én Russische troepen herbergt.
Dan zijn er nog de kwesties van de mensenrechten, de eerbiediging van het democratisch proces, en vooral de economische toestand van deze landen. Toetreding tot de EU betekent toetreding tot een gemeenschappelijke markt, en dus een duik in een bijzonder diepe concurrentiepool, die niet binnen het bereik van alle naties ligt. Het proces zal daarom waarschijnlijk lang duren, ondanks het positieve imago dat Oekraïne de afgelopen weken in Europa heeft opgebouwd.
“Een oprecht engagement voor de waarden van Europa”
“Het is een moeilijk onderwerp, omdat we er rekening mee moeten houden dat de lidstaten bij de uitbreiding van de EU een vetorecht hebben gekregen”, aldus Charles Michel. “We moeten ook nadenken over de vereenvoudiging van onze interne besluitvormingsprocessen”, klinkt het.
“Sommige EU-landen willen dat wij onmiddellijk handelen om deze kandidaat-status te erkennen, maar andere vinden dat tegelijkertijd rekening moet worden gehouden met de status van andere landen, Georgië en Moldavië, maar ook die van de Westelijke Balkan. Maar de demonstratie die de Oekraïners geven is een zeer oprechte gehechtheid aan de waarden van Europa”, concludeert Michel.
(lb)