Geen directe exit voor Catalonië: minister-president Carles Puigdemont vraagt tijd om te onderhandelen, maar roept Catalonië wel al symbolisch uit tot republiek. In een speech die ruim veertig minuten duurde, en zo vaag bleef dat er lang ruimte bleef voor interpretatie, riep Puigdemont op tot een diplomatieke weg naar een onafhankelijk Catalonië.
Een soort radicale middenweg, dat is het pad dat Carles Puigdemont kiest voor Catalonië. Niet de republiek Catalonië, of is het dat wel? Want na een speech van veertig minuten, met de ogen van de wereld op de deuren van het Catalaanse parlement, was het niet duidelijk of Puigdemont nu wél of niet de onafhankelijkheid heeft uitgeroepen.
Puigdemont begon zijn speech met de erkenning van het referendum van vorige week. Dat zou, als de wet rond referenda niet enkele maanden geleden door het Spaanse grondwettelijke hof was vernietigd, een duidelijke ja-stem geweest zijn voor de Catalaanse onafhankelijkheid. De Catalaanse minister-president benadrukte dat het referendum, ondanks tegenkanting van Madrid (en meer dan 800 gewonden tijdens protesten) toch is doorgegaan.
Zware onderhandelingen
Dat er vlak voor de speech van Puigdemont nog onderhandeld is over de inhoud, bleek al uit het uur uitstel. Maar na de Catalaanse toegevingen, sprak hij ook de hele Spaanse bevolking toe, en dat klonk meteen al wat strijdvaardiger. “Wij zijn geen delinquenten, wij zijn geen gekken, wij zijn geen plegers van een staatsgreep. Wij zijn normale mensen die willen stemmen. Wij hebben niets tegen Spanje en de Spanjaarden. Wij willen beter overeenkomen. Maar de huidige relatie werkt niet en is onhoudbaar.”
Waarop Puigdemont de onafhankelijkheid uitriep. Het is te zeggen: hij zegt dat Catalonië een zelfstandige staat zal zijn, en dat recht ook via het referendum heeft gewonnen. En toen vroeg hij aan zijn mede-parlementsleden om de motie tot onafhankelijkheid … uit te stellen. Waarmee Puigdemont zowel zijn eigen achterban als de EU een hand toesteekt. Een symbolische onafhankelijkheid. Of niet?
Juncker spreekt
Dialoog met Madrid dus, wellicht deels onder druk van de EU. Juncker had eerder deze avond al opgeroepen om “de constitutionele orde niet te verstoren en een beslissing aan te kondigen die alle dialoog onmogelijk zou maken.” Met deze speech zet Puigdemont Madrid dus ook wel een beetje een hak: hij staat wel degelijk open voor onderhandelingen. Maar dat Catalonië onafhankelijk wordt, is in de ogen van de Catalaanse premier wel degelijk onvermijdelijk.
Geen bombarie dus, maar een dubbelzijdige toespraak, die wél zware gevolgen zou kunnen hebben. Want nu is het wachten op de partij van premier Mariano Rajoy, die al bij monde van de Partido Popular liet weten wel degelijk een onafhankelijkheidsverklaring te hebben gehoord. Dat zou zijn regering kunnen overhalen om artikel 155 in te roepen, wat bepaald dat regio’s die zich misdragen, terug onder Spaans gezag komen.
“Overgangsmaatregelen”
En da’s niet geheel onlogisch. Eerder dit jaar keurde het Catalaanse parlement al een wet goed die ‘overgangsmaatregelen‘ organiseert voor mocht de republiek Catalonië ontstaan. Het eerste artikel van die overgangsmaatregel gaat als volgt: “Wij verklaren dat Catalonie onafhankelijk is als een democratische, sociale republiek en rechtsstaat.”
Probleem: het quorum om die wet te stemmen, werd niet gehaald. Anderzijds: het referendum waarop de Catalaanse premier de onafhankelijkheid baseert, werd ook ongrondwettelijk genoemd. Puigdemont probeert dus op een heel dunne lijn te balanceren. Intussen herlocaliseert Madrid troepen richting Barcelona.
De kans is dus bestaande dat Catalonië morgenvroeg zowel onafhankelijk is, als direct onder Madrileens gezag valt. Maar onder de geschiedenisles van twintig minuten door, en het zigzaggen tussen politiek correcte newspeak zaten wel degelijk de wortels voor een onafhankelijk Catalonië. Bemiddeling dus, maar manana.