De RTBF zette alle Franstalige partijvoorzitters samen, en dat leverde misschien wel hét debat van de campagne op, aan Franstalige kant. Het valt daarbij op dat de thema’s en vooral de toon stevig verschillen van die in Vlaanderen. Maar één ding loopt wel gelijk: de groenen, die het goed doen in de peilingen, krijgen de wind tegen van zowat alle andere partijen.
Groots opgezet, in een studio die geheel volgens Franse stijl extra sterk belicht was, en met hun ‘ster’ Francois De Brigode als host voor de avond: de RTBF zocht een hoogtepunt in de campagne door alle voorzitters van Franstalig België bijeen te brengen.
Elk speelde zijn rolletje, een beetje zoals verwacht: Elio Di Rupo (PS) presenteerde zich presidentieel, boven het gewoel, zeer zelfzeker. Uittredend premier Charles Michel (MR) verdedigde zich voor wat het waard was, en ging ook zelf af en toe fel in de aanval. Maxime Prévot (cdH) zat voor een eerste keer bij de big boys, en bracht het er allerminst slecht van af. Jean-Marc Nollet (Écolo) kreeg veel van zijn thema’s in het debat, maar kreeg ook van alle kanten plots spervuur. En Olivier Maingain (DéFI) is afscheidnemend, maar altijd scherp in debatten en ook deze keer kon hij z’n ding doen.
Opvallende afwezige was de PTB. Nochtans zijn de communisten in de peilingen in Franstalig België het uitstekend aan het doen: de partij zou zowel in Brussel als Wallonië boven de tien procent uitkomen. Maar de RTBF drong erop aan dat de partijvoorzitter zou komen, en dat is de Vlaming Peter Mertens. De PTB zelf wilde Raoul Hedebouw, de spreekbuis van de partij in Franstalig België. Maar dat botste op een veto, ook van de andere partijen, onder meer de PS, die bijzonder veel invloed op de openbare omroep hebben. Het gevolg was dat Mertens paste, en naar een debat op Terzake ging. “Z’n grootste inspanning ligt in Vlaanderen”, zo stelde De Brigode wat giftig.
Andere thema’s dan in Vlaanderen
Verrassend was hoeveel aandacht er naar justitie ging. Dat is in Vlaanderen, ondanks de commotie na de moord op Julie Van Espen, niet meteen een prangend thema. Maar bij de RTBF was het naast mobiliteit, klimaat, immigratie en koopkracht één van de vijf thema’s. Kiezen is verliezen, maar toch, dit lag niet op tafel: ‘onderwijs’, ‘pensioenen’ of ‘de economie’, ‘de arbeidsmarkt’ of ‘begroting’, topics die in Vlaanderen wel opdoken.
Meest opvallende conclusie van het debat: ook in Franstalig België moeten de groenen incasseren. Groen en Ecolo schoten in de peilingen fors naar boven, de afgelopen maanden stond ook het thema ‘klimaat’ heel nadrukkelijk op de agenda. Maar aan Vlaamse kant zag je in diezelfde peilingen ook al een dipje voor Groen: ze kwamen bijzonder fel onder vuur te liggen, zeker vanuit de rechterflank, over de kost van de ecologische plannen. Zowel Open Vld als N-VA beukten op Groen in, en beschuldigden hen ervan in de zakken van de burger te willen gaan zitten. En naarmate Groen er niet in lukte dat verhaal adequaat te counteren, zakte het weg in de peilingen.
“Dit is echt n’importe quoi“
Ecolo kreeg in dit debat ook aanvallen uit alle hoeken te verduren. De felste waren van MR en cdH, de meest ‘rechtse’ partijen, al is dat in Franstalig België toch zeer relatief. Beide voorzitters, zowel Michel als Prévot, pasten ook de ’truc met het papier’ toe: ze zwaaiden allebei op een bepaald moment met een papiertje als bewijs voor hun argumenten.
“Ik heb hier uw programma bij, dus doe niet alsof het fout is. U gaat het kadastraal inkomen verhogen, dat wil dus zeggen dat iemand die vandaag een K.I. heeft van 1.000 euro, plots morgen het dubbel zal mogen betalen. U gaat mensen verarmen, die dan geen geld meer hebben om hun woning te isoleren”. zo stelde Prévot. “Dit is echt n’importe quoi, nonsens”, zo antwoordde Nollet hoofdschuddend.
Maar de scudraketten bleven komen voor Ecolo. Charles Michel (MR) toverde zo het bewuste Brusselse foldertje van Ecolo boven, op moment dat het over immigratie ging. In die folder, die teruggetrokken werd, verdedigde de partij onder meer hoofddoeken aan het loket, en onverdoofd religieus slachten.
“Een hoofddoek dragen aan het loket, ja of nee?”, wilde de moderator weten. “Neen, voor ons voor geen enkele functie met autoriteit”, zo stelde Ecolo-voorzitter Nollet. Maar daarop ging Michel dus in de aanval, hoewel het eigenlijk om een ja-neen-vraag ging: “Ik wil hier het dubbel discours van Ecolo aanklagen. Een paar uur geleden heeft een kandidaat van Ecolo nog op de Brusselse televisie bevestigd dat deze folder wel degelijk gelijk loopt met wat de groenen hier willen doen.” Nollet was zichtbaar geïrriteerd dat Michel zich niet aan de regels hield en de moderatoren het allemaal toelieten. “We hebben dit meteen ontkracht en zeer snel ingetrokken”, stelde hij, alvorens weer de mond gesnoerd te worden door de moderatie.
Ook MR krijgt de sloophamer over zich
Een lastige avond dus voor Nollet. Maar ook Michel kreeg allerminst de rode loper. Op het domein koopkracht ging het, ondanks een paar mooie cijfers over jobcreatie en algemene vooruitgang voor bijna alle sociale lagen, vooral over wat allemaal niet goed liep. “Sociale rechtvaardigheid, dat willen de mensen, en daar gaan wij voor vechten”, zo stelde Di Rupo. Ecolo had het over 1,8 miljoen Belgen die in armoede leven. “We moeten de ongelijkheid verminderen”, zo stelde Nollet.
Tegelijk werd de aanpak van vluchtelingen door de regering Michel zwaar op de korrel genomen. De RTBF zette het debat ook scherp, door de vraag te formuleren “of men kinderen moet opsluiten in gesloten centra”. Het was het moment van Maingain, om vlijmscherp de rekening te presenteren aan z’n oude kartelpartner MR, die samen was gegaan met de aartsvijanden van de N-VA, in de afscheidnemende regering: “Op vlak van de materie van migratie, doen wij niet mee aan op voorhand bestelde razzia’s uitvoeren, zoals dat beruchte personage Bart De Wever doet, doen wij niet mee aan opsluitingen, en invallen in huizen van burgers. Geen racisme, en geen tolerantie voor racisme. Maar met de N-VA en Bart De Wever ben je midden in het racisme.”
“Een kind sluit je niet op. Punt aan de lijn”, kopten Nollet en Di Rupo binnen. Ook Prévot sprong op de kar: “Dit gaat dwars in tegen onze waarden. Je kan niet iedereen opvangen, maar we hebben een verplichting tot solidariteit. En wat er de voorbije jaren gebeurd is, ook met het sarcasme van uw staatssecretaris Theo Francken. Met de woonstbetredingen wilde u solidariteit criminaliseren.” Michel moest slikken. Iedereen tegen Ecolo dus. Maar nog meer: iedereen tegen de MR. Alleen is dat laatste niets nieuw, dat eerste wel.